3.Организмде зат алмасуында темірдің ролі.
Темір — гемоглобиннің, миоглобиннің, тотығу-тотықсыздандыру ферменттері — пероксидаза, каталаза мен биологиялық тотығу процесін жүрізетін цитохромдық ферменттер құрамы на енеді. Денеде темір бауырда, көк бауырда, ішектің кілегейлі қабығында ферритин (темірдің гидрат тотығы мен белоктардың қосылысы) түрінде кездеседі. Организмде темір гемосидерин (темірлі пигмент, гемоглобиннің ыдырау өнімі) түрінде де кездеседі. Темірдің бір бөлігі плазма белоктарымен сидерофилин атты қосылыс түзеді. Осы қосылыс түрінде темір организмде тасымалданады. Организмде темір жетіспесе эритроциттердің түзілуі бұзылып, қан азаяды (анемия).
Бұл элементтің рөлі денсаулық үшін өте зор. Егер темір жетіспесе, баршамызға белгілі анемия немесе қаназдық ауруы пайда болады. Бұл элементтің ағзадағы тәуліктік мөлшері — 11-30 мг. Адам қанында 3 грамға жуық темір бар. Оның мөлшері көрсетілген шамадан төмен болса, қанның қызыл жасушасының, яғни, гемоглобиннің түзілуі бұзылып, тыныс алу қызметі нашарлайды. Темір ағзаға сырттан түседі, тамақтың құрамындағы темір ионы он екі елі ішектің жоғар-ғы бөлігінде қанға сіңеді. Темірдің ағзаға дұрыс сіңбеуі асқазандағы тұз қышқылының жетіспеуінен немесе темірдің ақуызбен байланысының нашарлауынан болады. Ал тұз қышқылының жетіспеуінің өзі бауыр мен өт жолдарының дұрыс қызмет атқармауынан деуге болады, яғни, оларда әр түрлі тұздар тас түрінде жиналады. Тастардың пайда болуы топырақ пен судың және қоректің сапасына байланыс-ты екендігі түсінікті.
Темір жетіспеген кезде тері бозарады, тырнақ жұмсарады, әрі тез сынады, ауыз қуысы және ас-қазанның сілекейлі қабаты бүлінеді.
Темір жұмыртқаның сарысында, қарақұмықта, грек жаңғағында, күнжіт, фасоль, өрікте, мейізде көп болады.
4. Витаминтапшылықты анемия .Этиопатогенезі
В12-тапшылықты анемия-бұл организмде В12 витаминінің жетіспеушілігінен дамитын анемиялардвң бір түрі.
Этиология
В12 витаминінің сіңірілуінің бұзылысы В12 витаминінің жүре пайда болған тапшылығы
В12 витаминінің артық жұмсалуы В12 витаминінің туа бітті тапшылығы
В12 витаминінің аз өндірілуі дұрыс тамақтанбау
В 12 тапшылықты анемияның патогенезі
Витамин
В12
тапшылығы
метилкобаламин коферментінің тапшылығы аденозилкобаламин коферменті тапшылығы
метионин синтезінің бұзылысы майлы қышқылдар алмасуы бұзылысы
токсикалық қышқылдардың жиналуы
тимидин синтезі бұзылысы Жүйке жүйесінің зақымдануы
ДНК синтезі бұзылысы
сүйек қызыл кемігінде қанайналымның бұзылысы
Гематологиялық синдром Гастроэнтерологиялық синдром Нейро-психикалық синдром
Мегалобастты анемия Глоссит Фуникулярлы миелоз
Лейкопения Стоматит сезімталдықтың бұзылысы
Тромбоцитопения асқазан мен ішектің шырышының атрофиясы есте сақтау бұзылысы