1 Тарихта ең ұзаққа созылған дәуір? Ежелгі тас дәуірі

2 Палеолит дәуірінің храналогиясы? Б.з.б 2.6млн- 12мың жыл

3 Ерте палеолит дәуірі- б.з.б. 2.6млн -40 мың жыл бұрын

4 Кейінгі палеолит дәуірі-40-12 мың жыл бұрын

5 Ерте палеолит неше кезеңнен тұрады? Үш (олдувэй,ашель,мустье)

6 Олдувэй храналогиясы? Б.з.б 2.6млн-800 мың жыл бұрын

7 Ашель кезенінің храналогиясы? Б.з.б800-140 мың жыл бұрын

8 Мустье кезенінің храналогиясы? Б.з.б 140-40 мың жыл бұрын

9 Ең алғашқы адам баласының пайда болып дамуындағы кезең қалай аталады? Алғашқы қауымдық құрылыс

10 Алғашқы адамдардың еңбек құралдары – қазғыш таяқ, үшкір тас, шоқпар, шаңқы.

11 Алғашқы адамдарды ғалымдар қалай атады? Епті адам

12 "Епті адам" қайдан табылды? Африкада жеріндегі Олдувэй шатқалынан.

13 "Епті адам" өмір сүрді? 1млн 750мың жыл бұрын

14 Питекантроптың қаңқасы алғаш рет қайдан табылды? Ява аралынан

15 Питекантроп өмір сүрді? бұдан 1млн жыл бұрын

16 Синантроп қайдан табылды? Қытайдан

17 "Тік жүретін адам" өкілдері? Синантроп, Питекантроп

18 Алғашқы адамдардың кәсібі: терімшілік,аң аулау

19 Ертедегі адамдардың ұжымы қалай аталады? Тобыр

20 Алғашқы қауымдағы адамдар қандай аңдарды аулады? Мамонт,бизон

21 Алғашқы адамдардың ең көп іздері қайдан табылды? Маңғыстау-Шақпақата, Шабақты, Қазанғап, Тәңірқазған

22 Қазақстан аумағында алғашқы адамдар қашан пайда болды? Бір млн жыл бұрын

23 Бифас дегеніміз не? Екі жағынан да өңделген қарапайым шапқыш тас

24 Ретушь әдісі дегеніміз- бір қабат өңделген тас құралдың жүзін ұсақ жасау арқылы өткірлеу

25 Қай тұрақтардан 5000-ға жуық тас құралдар табылған? Бөріқазған, Шабақты

26 Қазақстан аумағында өмір сүрген алғашқы адамдар кімнің замандасы? питекантроптың

27 Қазақстан аумағында алғашқы адамдардың пайда болған кезі? Ерте палеолит

28 Алғашқы адамдардың еңбек құралдары неден жасалды? тастан

29 Жер беті қашан күрт суи бастады? 100 мың жыл бұрын

30 Ғалымдардың пікірінше мұздық қай уақытта ери бастады? 13 мың жыл бұрын

31 Ине жасау үшін нені пайдаланды? Үшкір сүйектерді

32 Жіп орнына не пайдаланды? Жануар сіңірі

33 Мустье кезеңіндегі өмір сүрген адамдар қалай аталды? Неандерталь

34 Неандерталь бала сүйегі қайдан табылды? Өзбекстандағы Тесіктас үңгірінен

35 Неандертальдықтар жер бетінде қай уақытта өмір сүрді? б.з.б 100-35мың жыл бұрын

36 Жамбыл облысынан табылған палеолит дәуірінің бес мыңнан аса еңбек құралдарының бәрі- қашау мен үшкір заттар

37 Пайдаланылған уақытта 140-132 мың жыл бұрын тас құралдар табылған қоңыс? Қанай қонысы

38 Мустье кезенінің тұрақтарының ішіндегі ең күрделісі, қалыңдығы 7 метр болатын көп қабатты тұрақ? Ш.Уәлиханов атындағы тұрақ

39 Кейінгі палеолитке тән құралдар- қырғилар,қырғыштар, найза, шанышқы ұштары.

40 Сүйек пен ағаш сапқа өткір жүзді ұсақ қалақша тастарды желімдеп орнатып кескін құрал жасаған: Құрал жасаудың бұл әдісі қалай аталады?"Қыстырма әдісі"

41 Мамонттар мен мүйізтұмсықтар қай уақытта мүлдем құрып кетті? 10 мың жыл бұрын

42 Қазақстан аумағындағы кейінгі палеолит дәуіріне жататын Шығыс Қазақстандағы тұрақтар? Бұқтырма, Шүлбі

43 Жүзі түзі, кейде қайқы тас пышақтар қай тұрақтан табылды? Орталық Қазақстан, Семізбұғы

44 Лрталық Қазақстандағы кейінгі палеолитке жататын ескерткіштердің ішіндегі ең көрнектісінің бірі? Батпақ

45 Кейінгі палеолитке жататын 300-ге жуық тас құрал қай тұрақтан табылды? Батпақ

46 Адам баласы дамуының жаңа кезеңі қай уақытқа саяды? Б.з.б 40-12мың жыл бұрын

47 "Саналы адам" қалыптасты? 40-30 мың жыл бұрын

48 Рулық – туыстық байланыстар негізінде ұйымдасқан адамдар тобы? Қауым

49 Аналық рулық қауым қай дәуірде қалыптасты? Кейінгі палеолитте

50 Ру ішіндегі тіршілік пен іс-әрекеике қатысты мәселелер қайда шешілді? Жалпы жиналыста

51 Мезолит дәуірінің храналогиясы- 12- 5 мың жыл бұрын

52 Қазақстан аумағында қанша мезолиттік тұрақтар белгілі ? 20-дан астам

53 Мезолит заманының үлкен жаналығы-микролиттер

54 Микролит дегеніміз- ұзындығы 1-2см ұсақ жаңқа тастардан жасалатын құралдар

55Мезолит заманының басты жаңалығы-садақ пен жебенің жасалуы

56 Қабырғалары терең көмілген, шамамен 40-60 шаршы метр болатын мезолиттік баспана қайдан табылды? Есіл өзенінде

57 Мезолит дәуірінде қауым неше топқа бөлінді? Қариялар,ересектер, балалар

58 Бағыштау ғұрпы- балалар тобынан ересектер тобына өту

59 Малды қолға үйрету қай кезеңде қалыптаса бастады? мезолитте

60 Неолит кезенінің храналогиясы? Б.з.б5 -3 мың жыл бұрын

61

62 Неолит тұрақтары: Шығыс Қазақстан- Усть-Нарым, Орталық Қазақстан-Қарағанды, Зеленая Балка. Солтүстүк Қазақстан-Пеньки

63 Қазақстан аумағында қанша неолиттік тұрақтар табылған?800-ге жуық

64 Қазақ жерінде кездесетін неолит тұрақтарының ең көнесі қай мыңжылдыққа тән? Б.з.б 5 мыңжылдық

65 Неолиттік 150-ге жуық тұрақ қай жерден табылды? Жезқазған өңірі

66 Неолиттің басты ерекшелігі- өнімді еңбектің пайда болуы

67 Тас өңдеу әдістері жоғары дәрежеге жеткен кезең? Неолит

68 Неолит адамдарының мекен жайлары уақытша болды, себебі- аңшылар аңдардың соңынан жылжып көшіп отырған

69 Саздан жасалған қыш ыдыс- көзе

70 Неолитті кейде қалай атаған?"Қыш құмыралар заманы"

71 Неолит дәуірінде ыдыстарға қандай өрнектер салынған? геометриялық

72 Энеолит кезеңінің хронологиясы - Б.з.б 3000-1800 жылдар

73 Энеолит қоғамындағы екі ірі өзгеріс: еңбек бөлінісі және аталық ру орнай бастады

74 Ең бірінші қолданылған металл- мыс

75 Адамдардың металдан жасаған құралдарды игере бастаған кезеңі- Энеолит

76 Энеолит сөзінің ұғымы- мыс-тас ғасыры

77 Адамдар мыс өңдеуді қашан үйренді?бұдан 5мың жыл бұрын

78. Ботай тұрағының табылған жері? Солтүстік Қазақстан

79 Ботай тұрағы ның мерзімі- Б.з.б 3-2 мың жыл бұрын

80 Ботай тұрағынан қанша тұрғын үй табылды? 158 тұрғын үй

81 Ботайлықтар қай малды қолға үйреткен? жылқы

82 Шебір елді мекені қай жерде орналасқан? Маңғыстау жерінде

83 Ежелгі адамдар өз білімдерін не арқылы хабарлады? Пиктография

84 Тасқа түсірілген хат суреттер- Пиктография

85 Адамдардың шығу тегін жануарлар мен байланыстыруы- тотемизм

86 Адамдардың наным-сенімі неге тәуелді болды? Табиғат жағдайына

87 Ежелгі адамдардың түсінігі бойынша орасан зор күш иесі- Құдайлар

88 Қола дәуірінің храналогисы- б.з.б 2мыңжылдық-б.з.б 8 ғасыр

89 Қола ненің қоспасы? Мыс пен қалайы

90 Қазақтың белгілі ғалымы Қ.И. Сатбаевтың есебі бойынша, көне заманда Жезқазғаннан 1 млн т кен өндіріліп, қанша тонна мыс қорытылған? 100 мың тоннадай

91 Нарым мен Қалба кен орнында қанша тонна қалайы шығарылған? 1100 тонна

92 Қазақстан тайпалары қола бұйымдар жасау ісін қай уақытта меңгерді?б.з.б 2 мыңжылдықта

93 Еуразия даласындағы қола дәуірінің жетістіктері қалай аталады? Андрон мәдениеті

94 Андрон мәдениетінің алғашқы ескерткіші қай жерден табылды? Батыс Сібірдегі Ачинск қаласының маңындағы Андроново селосынан

95 Солтүстік және Батыс Қазақстаннан қанша Андрон мәдениетінің қоныстарын зерттеді? 80-нен аса

96.Қазақстанның Қостнай обллысымен Ресейдің Челябі облсының шекарасында табылған қола дәуіріндегі ежелгі қала? Арқайым

97. Қола дәуірінке жататын Солтүстік Қазақстандағы қоныстарды атаңыз? Петровка мен Боголюбов

98. Орталық Қазақстан аумағынан қола дәуіріне тән неше қоныс, оба зерттелген?30 қоныс 150 оба

99. Сырдарияның төменгі ағысындағы, қола дәуірінің соңғы кезеңіне жататын кесене? Түгіскен кесенесі

100. Қола дәуірінде өмір сүрген адамдар қай нәсілге ұқсайды? еуропоидтерге

101. Андрондықтардың сырт бет-бейнесін сипаттаған кім? Академик В.П.Алексеев

102. Андроновтар мұрынды келген, бет сүйегі шығыңқы емес, көздері үлкен, кескін-кейіпі ірі, дене құрылысы мығым, жігерлі келбеті адамдар болған деп сипаттаған кім? В.П.Алексеев

103. Беғазы-Дәндібай мәдениетке жататын үйлердің,жерлеу орындары несімен ерекшеленеді? Құрылыстың ірілігімен,тас қашау өнерінің жетілгендігімен

104. Беғазы-Дәндібай мәд.не жататын жер орындарының көпшілігі-ОБАЛАР

105. Қола дәуірін жоспарлы зерттеу қай жылы басталды?1946

106. Қола дәуіріне жоспарлы зерттеу үшін археологиялық экспедиция құраған кім? Ә.Марғұлан

107. Қола дәуірінде егіншіліктің дамығанына қандай еңбек құралдары дәлел? Дән тартатын диірмен, тесе, мыс және қола орақтар

108 . Қола дәуіріндегі ыдыс жасаудың ең бір өрістеген түрі –Көзе құмыралар жасау

109. Ғалымдар қазақтың киіз үйлерін кімдердің баспаналарына ұқсатады? Андроновтықтардын баспаналарына

110. Түйені қай дәуірде қолға үйрете бастады? Қола дәуірі

111. Қола дәуіріне жататын қонысты көрсетіңіз? Ш.Қ-Мало-Красноярка, Б.Қ Алексеев, С.Қ-Степняк

112. Қола шалғы табылған қоныс - Көкшетау жеріндегі Шағалалы қонысы

113. Жеке меншік қалыптасқан кезең - қола дәуірі

114. Фетишизм дегеніміз - жансыз дүниеге сеніп, соның қасиетіне табыну

115. Қола дәуірі кезінде ежелгі салт-дәстүрлері мен әдет ғұрыптарының бұлжытпай орындалуын қолдаған кім? абыздар

116. Андрондықтар рухани құндылықтарды сақтаушы, мәңгіліктің символы санаған бейнелер? Күн басты бейнелер

117. Біздің еліміздің тарихында ерте темір дәуірі қай аралықты қамтиды?б.з.б8ғ б.з.5ғ

118. Нешінші ғасыр көптеген тайпалар үшін темірді ашу және кеңінен пайдалану кезеңі болды? Б.з.б 8 ғасыр

119. Ертедегі темір өндірудің қарапайым тәсілі? Пеш-көрік

120. Батыс Қазақстанның шөлді аудандарында өсірілетін түлік? Түйе

121. Көктемгі жайылым қалай аталады? көктеу

122. Күзгі жайылым - күзеу

123. Қысқы жайылым - қыстау

124. Ежелгі мерекенің бірі Наурыз мейрамы қашан пайда болды? 3000 жылдай бұрын

125. Таза көшпелі Қазақстанның қай аймағында дамыды? Батыс, Орталық Қазақстан

126. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы қай аймақта дамыды? Шығыс Қазақстан, Жетісу

127. Отырықшы шаруашылық қай аймақта дамыды? Қазақстанның оңтүстігі Сырдария, Шу, Келес өзендерінің аңғарында

128. Киіз үй негізгі неше бөліктен құралған?2

129. Киіз үйдің негізі - кереге

130 Қазақстан аумағын б.з.б 8-3 ғасырларда мекендеген тайпалар - сақтар

131. Б.з.б I мыңжылдықта Орта Азия мен Қазақстан жерін мекен еткен ежелгі тайпа - сақтар

132. «Сақ» сөзі парсы деректерінде қандай мағынаны білдіреді? Құдіретті еркектер

133. "Сақ" сөзі иран жазбаларында қандай мағынаны білдіреді? Жүйрік атты турлар

134. Ежелгі грек авторлары сақтарды қалай атады? Азиялық скифтер

135. Грек тарихшысы Герадот өз жазбаларында сақтарды қалай атаған? массагет

136. Сақтар "дұшпанға қатал, досқа адал" болған деп кімдер айтқан? гректер

137. "Сақ әйелдері ержүрек келеді соғыс қаупі төнгенде ерлеріне көмек көрсетіп ұрысқа араласады" деп баяндаған кім? Ктесий

138. Тиграхауда сақтарының мекендеген жері - Жетісу, Тянь-Шань тауларында, Сырдария өзенінің орта ағысында

139. Арал бойы мен Сырдарияның төменгі ағысын мекендеген сақтар? парадарайа

140. Сақ-хаумаваргалар мекендеген жері- Мұрғаб аңғары

141. "Шошақ төбелі сақтардың" жиі қоныстанған орталығы- Жетісу алқады

142. Арал теңізінің солтүстік шығысын мекендеген сақ тайпаларын жазба деректерде қалай атайды? Дайлар, аргиппейлер, исседондар, массагеттер

143. Сақ қоғамы- жауынгерлер, абыздар, малшылар мен егіншілер

144. Жауынгерлерді ежелгі үнді-ирандық тілінде қалай атады? "ратайштар, арбада тұрғандар"

145. Сақтарды әлемдегі ең әділ, ең шыншыл халық деп есептеген кімдер? гректер

146. Сақ қоғамында ақ түсті киім кигендер - абыздар

147. "Киімі мен өмір сүру дағдысы скифтерге ұқсас" деп жазған кім? Герадот

148. Б.з.б 4 б.з-ң 13 ғасырларына жататын ежелгі қалашық- Шірік-Рабат

149. Сақтардың Алматы маңынан табылған құрбандық табағы қалай аталады? "Жетісу михрабы"

150. Алматы маңынан табылған құрбандық табағында не бейнеленген? 15 бұқа

151. Сақтардың түсінігі бойынша неше әлем бар деп түсінген? 3 әлем

152. Сақтардың діни нанымдары мен ғұрыптарының негізгі бағыты? Ата-баба аруағына сиыну

153. "Күміс олардың елінде болмайды, темір аз, бірақ мыс пен алтын көп кездеседі" деп жазған кім? Страбон

154. Томирис пен Кир патшаның арасында шайқас туралы жазған кім? Помпей Трог

155. Кир бастаған парсы әскері сақ жеріне қай жылы басып кірді? Б.з.б 530жыл

156. Парсы патшасы I Дарийге қарсы шайқаста ерлік көрсеткен сақ жауынгері Шырақ

157. Шырақ ерлігін жазған тарихшы- Полиэн

158. I Дарий сақ жеріне қай жылы шабуыл жасады?б.з.б519 жылы

159. Сақтардың Александр Македонскийге қарсы ерлік күресі туралы жазған тарихшы Арриан

160. Томирис патшайым өмір сүрген жылдар б.з.б 570-520 жыл

161. Шығыс Қазақстан аумағының Алтай жағын мекендеген тайпалар? аримаспылар

162. Зайсан ауданының жеріндегі патша қорғандарын қалай атайды? Шілікті ескерткіштері

163. Шілікті жазығында қанша ескерткіш орналасқан? 200

164. Шілікті ескерткішін алғаш рет зерттеген- 1960ж С.Черников

165. 13 қола жебе, жебе салатын қорамсаның жұрнағы қай ескерткіштен табылған? 1-Шілікті қорымы, № 5 оба

166. Шілікті қорымындағы обалардың салынған уақыты- б.з.б 8-7 ғасырлар

167. "Шілікті алтын адамын" тапқан археолог Әбдеш Толеубаев

168. 3-Шілікті қорымындағы №1 оба тарихқа қандай атаумен енді? Бәйгетөбе

169. Берел кезенінің уақыты-б.з.б 5-4 ғасырлар

170. Берел қорымында қанша оба табылған?40-тан астам

171. Берел қорымына 1998-1999 жылдары зерттеу жүргізген ғалым- З.Самашев

172. Берел қорымының №11 обада 45 жастағы ер адам мен егделеу әйел қай жылы жерленген? 294 жылы

173. Он үш жирен жылқы табылған қорымБерел

174. Қызылордадан 300 шақырым жерде орналасқан ежелгі қала? Шірік-рабат

175. Бесшатыр қорымында қанша оба бар? 31 оба

176. Бесшатыр қай ғасырға жатады? Б.з.б 5-4 ғғ

177. "Есік обасы" қай ғасырлармен мерзімделеді? Б.з.б 5-4 ғғ

178. Антропологтардың анықтауынша Есік обасында жерленген адамның жас мөлшері?17-18 жас

179. Сақтардың өзіндік жазуы болғандығын дәлелдейтін жәдігер - 26 таңбадан тұратын жазуы бар күміс табақша

180. Еуразия даласы аймақтар өңірінде аңдық стиль қашан пайда болды? Б.з.б 8

181. "аң стилі" өнері дәстүрімен сақтар қайда жасаған жорықтарында танысты? Алдыңғы Азия мен Ирнға

182. Сақтарда "өмір ағашы" деп аталатын бейне- Арыстан бейнесі

183. "Алтын киімді адам" табылған қорған? Есік қорғаны

184. Обаның іргесінен сағанаға жер астымен келетін арнайы жол- драмос

185. Ежелгі заманда Сарыарқаның Солтүстік батысында өмір сүргентайпалар? аргиппейлер

186. Ежелгі заманда Сарыарқаның орталығында өмір сүрген тайпалар? исседондар

187. Ежелгі заманда Сарыарқаның шығысында өмір сүрген тайпалар? аримаспилар

188. Сарыарқаның ерте темір дәуір ескерткіштерінің атауы? Тасмола мәдениеті

189. Орталық Қазақстанның ерте темір дәуіріне тән ескерткіштер қалай аталған? "мұртты обалар"

190. Тасмола мәдениетінің ерекшелігі адам мен жылқыны қатар жерлеген

191. "Мұртты обалардың" неше түрі кездеседі? 4

192. Тасмола мәдениетін қалдырған тайпа аримаспылар

193. Солтүстік Қазақстан тұрғындары қай уақытта көшпелі өмір салтына ауыса бастаған? Б.з.б I мыңжылдықта

194. "Аргиппей" сөзі латын тілінен аударғанда қандай мағына білдіреді? "ақ жолда жүйрік аттардың иелері"

195. "Жұт" дегеніміз- малдың жаппай қырылуы

196. айық пен Ертіс өзендері арасында сақ үлгісіндегі мәдениеттің қалыптасуына әсер еткен мәдениет? Тасмола мәдениеті

197. Сақ заманының алғашқы кезеңінің Солтүстік Қазақстанда жақсы зерттелгендері: Бірлік, Алыпқаш, Покровка, Бектеңіз

198. Сақ дәуірінің ерте кезеңіне жататын үш қоныс: Қоныс, Бөркі, Кеңөткен

199. Есіл өзенінің оң жағалауында орналасқан ерте темір дәуіріне жататын бекініс-қалашық Ақтау

200. Маңғыстау жеріндегі темір дәуірінің құнды ескерткіші- Бәйте, Қарамөңке,Терең қорымдары

201. Үйсіндер өмір сүрген уақыты- б.з.б 3ғ-б.з 5ғ

202. Ерте темір дәуірі заманында сақтардаң соң Жетісу жерін мекендеген тайпалар- үйсіндер

203. Үйсін атауы қытай жазбаларында нешінші ғасырларда кездеседі? Б.з.б 2ғ

204. "Ат жақты, аққұбаша, сары шашты болып" деп үйсіндерді қай деректерде бейнелейді? қытай

205. Үйсіндердің орталық қаласы Қызыл Аңғар

206. Үйсіндердің шығу тегі туралы мәлімет жазып қалдырған қытай тарихшысы- Сыма Цянь

207. Үйсіндер басшысын қалай атайды?"гуньмо"

208. Үйсіндердің халқының саны- 630 мың адам

209. Үйсіндердің әскер саны- 188800

210. Жеке тайпа көсемдері мен ұсақ рубасылары қалай аталды? "бек"

211. Бай үйсіндер қанша жылқы иемденді? 4-5 мың

212. Үйсіндер "егіншілікпен де, бау-бақша өсірумен де айналыспайды, тек оты мол, суы иол жерлерге мал-жанымен жазылған, көшеді де жүреді " деп қай деректерде жазылған? Қытай жазбаларында

213 Үйсіндердің қарапайым егіншіліктің табылған жері- Ақтас

214 Үйсіндердің қолөнері мен үй кәсіпшілігі тығыз байланысты болған сала- мал өнімдерін өңдеу

215 Үйсіндерге тән тәж тәрізді әшекейлі бас киім табылған жер- Қарғалы

216 Ертедегі үйсіндер неге сенген? Жаратушы күнге

217 Қаңлылар өмір сүрген уақыты- б.з.б 3-2ғғ-б.з5ғ

218 "Вэскалық ержүрек ұлдары ең биік, бәрінен жоғары тұрған кайха қамалының алдында құрбандық берді" деп қай еңбекте айтылған "Авеста"

219 Қаңлы мемлекетінің пайда болған уақыты, оның шекарасы туралы қай еңбекте айтылған? "Цянь Ханьшу"

220 Қай жылдары қаңлылардың Қытайға қарсы тұрған ғұндарға көмектесті? Б.з.б 46-36 жылдары

221 Қытай деректері бойынша қаңлы тайпалар одағының қанша түтімі, қанша адамы болған? 120 мың түтін, 600 мың адам

222. Қаңлылардың қанша әскері болған? 120 мың

223. Ежелгі Қытай храналогиясы көрсетілген астанасы- жазғы және қысқы астанасы

224. Қаңлы тайпаларының негізгі атамекені- Сырдария өзенінің орта ағысы

225. Қаңлылардың солтүстіктегі көршілері- Сарматтар мен аломдар

226. Қаңлы ел қай мемлекеттермен экономикалық, мәдени, саяси байланыс жасаған? Қытай, Рим, Кушан

227. Қаңлы елінің астанасы- Битянь

228. Қаңлы елі өзі ішінен неше иелікке бөлінді? 5 иелікке

229. Қауыншы мәдениеті қай жерде орналасқан? Ташкент төңірегіндегі көгалды аймақ

230. Қауыншы мемлекеті қай жерде орналасқан? Ташкент төңірегінде көгалды аймақ

231. Отырар-Қаратау мәдениеті- Сырдария өзенінің орта ағысы, Қаратау беткейлерінен Талас өзеніне дейінгі аралығы

232. Жетіасар мәдениеті - Қуаңдария мен Жаңадария аңғарлары

233. Егіс алқаптарын суландыру үшін қаңлы Шыршық өзенінің оң жағалауындағы қазылған арығы- Зах

234. Зерттеушілер қаңлы жерінен б.з 3-4 ғғ соғылған қанша теңге тапты?1300-дей

235. Отырар алқабындағы Қытай теңгелері табылған қорым- Мардан қорымы

236. Мардан қорымынан табылған Қытай теңгелері нешінші ғасырдан бастап пайдаланылған? Б.з.б II ғасыр

237. Қаңлылардың 16 гектар жерді алып жатқан қала жұрты- Алтын Асар

238. Ғұндар кезеңі қай уақытты қамтиды? Б.з.б 3ғ-б.з4ғғ

239. Қытай деректерінде "ғұн атауы" қай ғасырда пайда болған? Б.з.б 3ғ аяғы

240. Қытайлар ғұндардың басшысын қалай атаған? "шаньюй"

241. "Жер дегеніміз - мемлекеттің негізі" деп айтқан кім? Мөде

242. Белгілі шығыстанушы ғалым Л.Н.Гумилев ғұн мемлекетінің құрылған жылы - б.з.б 209 жыл деп есептеген

243. Шаньюйдің ұлдары, інілері немесе жақын туысқандарына қандай атақ берілді?"түменбасы"

244. Ғұндар неше рудан тұрады? 24

245. Ғұндар мен Қытай елінің арасындағы соғыс қимылдары неше жылға созылды? 300 жылға

246. Ұлы Қытай қорғанының биіктігі-10 метр

247. Цинь патшалығы кімдерден қорғану үшін Ұлы Қытай қорғанын салды? ғұндардан

248. Ғұн мемлекеті қай ғасырда екіге бөлінді? Б.з.б I ғасыр ортасы

249. Оңтүстік ғұндар кімдердің қол астына кірді?Хань әулеті

250. Ғұн тайпаларының шығыстан батысқа қарай жылжуы – б.з.б ІІ ғ басталып б.з 4 ғасырына дейін созылды

251. «Халықтардың ұлы қоныс аудару» мезгілі қай тайпамен байланысты? Ғұндар

252. 5 ғ ортасына қарай ғұндарды өзінің қол астына жинап Франция жеріне өткен қолбасшы? Аттила

253. Каталаун шайқасы болған жыл? 451 жыл

254. Аттила (Еділ) шамамен қай жылдары өмір сүрді? 400-453 жж

255. Римнен шыққан елшіліктің тілмашы ретінде Аттила еліне келіп, өзінің көргендері туралы жазып қалдырған? Прииск

256. Әскердің негізгі құрамы – атты әскер

257. «Аттила» операсының авторы – Джузеппе Верди

258. «Ертелі – кеш ат үстінен түспейді» деп ғұн туралы айтқан кім? А.Марцеллин

259. Прииск Аттиланың сарайында қай жылы болды? 448 жыл

260. Бұйымның бетіне алтын түйіршіктерді дәнекерлеу әдісі қалай аталады? Зерлеу

261. Бұйымға сәндік үшін түрлі түсті заттар жапсыру әдісі - полихромдық стиль

262. «Сармат» деген жұрттың аты көш жәуір авторының еңбектерінде нешінші ғасырдан бастап кездеседі? Б.з.б 3 ғасыр

263.Тарихи деректерде алғашқы қай ғасырда савроматтар деп аталына бастады? Б.з.б 8 ғ

264. Каспий теңізін ертеректе қалай атаған? Гиркан теңізі

265. Сарматтар батыс аумағын қай уақытта мекендеген? Б.з.б 8 ғасыр – б.з 5 ғасыр

266. Грек тарихшысы Геродоттың хабарлауынша савроматтар қай тілде сөйлеген? Скиф тіліне өте жақын тілде сөйлеген

267. Ғалымдардың анықтауы бойынша Оңтүстік Орал, Еділ бойы, Батыс Қазақстан жеріндегі савромат- сармат тайпаларының б.з.б 3-2 ғғ шамамен саны? 20 мың адам

268. Б.з.б 2-1 ғғ савромат – сармат тайпаларының саны? 10 мың адам

269. б.з.б1 ғ – б.з 1 ғ савромат-сармат тайпаларының саны? 5-7 мың адам

270. Дайлардың апарн тайпасынан шыққан қолбасшы? Арсак (Аршак)

271. Арсак бастаған көшпенділер қай жылдары Парфияның үлкен бөлігін, Гирканиямен шектес аймақтарын басып алды? Б.з.б 248-247 жж

272. Сарматтар өмірінде әлеуметтік теңсіздік болғандығын нелер дәлелдейді? Археологиялық ескерткіштер

273. Сарматтар малдың қай түрін көп өсірген? Қой мен жылқы

274. Еділ-Жайық бойын, Қара теңіз жағалауын мекендеген сарматтар кәсібінің маңызды саласы? Егіншілік

275. Сарматтардың абыз әйелдері жерленген оба? Бесоба қорымы

276. Бесоба қорымына жерленген әйелдердің басы қаратылды - оңтүстік-батысқа

277, Үш савромат жауынгері жерленген қорым? Сынтас қорымы

278. Қазақ жерінен табылған екінші алтын адам қайдан табылды? Атырау облысы Жылыой ауданы Аралтөбе ескерткіші

279. Адамды жерлеген орындармен қоса аруақтарға арнап ас беру, мінажат жасау үшін салынған ғибадатханалар қай ескерткіштерде кездеседі? Бәйте, Терең ескерткіштері

280. Көшпелілердің әскери қару-жарақтарының ерекшелігін суреттеп жазған кім? Арриан

281. «Аң стилі» өнері нешінші ғасырларда шыққан? Б.з.б 8-7 ғғ

282. «Полихромдық стиль» нешінші ғасырларда гүлденді? Б.з. 3-5 ғасырларда

283. Ғалымдардың пікірінше, Ұлы Жібек жолы арқылы жүйелі қарым-қатынас нешінші ғасырда басталған? Б.з.б 2 ғасыр

284. Сақ жауынгерінің темір қару-жарағы мен сауыт-сайманы табылған қалашық? Шірік-Рабат

285. Орталық Қазақстанда б.з.б 8-5 ғғ «аң стилімен» қатар дамыған өнер түрі? «полихром стилі»

286. Қола дәуірінің тайпалары жамандықтан тазартады деп нені кие тұтты.? Отты

287. Антропология нені зерттейді? - адамның бет пішіні, түр-түсі, бойы, тісі т.б сыртқы биологиялық қасиеттерін зерттейді

288. Қостанай жеріндегі Алексеев қорымынан қазып алынған бір адамның бас сүйегі бойынша бет пішінін келтірген антрополог? М.М.Герасимов

289. Жетісу жерін мекендеген ежелгі үйсіндердің бас мүсінін байырғы адамдардың бас сүйегі бойынша жасаған кім? М.М.Герасимов

290. Монголоидтық белгілер пайда бола бастады? Сақтарда

8 - НҰСҚА

1. Жеке меншік қалыптасқан дәуір Қола.

2. Қола дәуірінде қауым ішіндегі әлеуметтік теңсіздікті тудырған нәрсе

мал-мүлік теңсіздігінің шығуы.

3. Мал-мүлік теңсіздігі негізінде жеке меншік қалыптасқан дәуір

Қола дәуірі.

4. Мүлік теңсіздігінің қалыптаса бастаған дәуірі Қола дәуірі.

5. Қола дәуірінде мал көшпелілердің меншігінде, ал жер...

қауымның меншігінде болды.

6. Қола дәуірінде тебіндеп жайылуға байланысты саны көбейген мал

қой мен жылқы.

7. Теселі егіншілік ең алғаш дамыған кезең Қола дәуірі.

8. Қола дәуірі қоныстарының көбінесе орналасқан жері

өзендердің жағасында.

9. Қола дәуірі кезіндегі жоғары дінбасылары Абыздар.

10. Қола дәуіріндегі ежелгі салт-дәстүрлер мен білімдерді сақтаушылар

Абыздар.

11. Қола дәуірі абыздарының негізгі міндеттері салт-дәстүрлердің

орындалуын қадағалау.

12. Қола дәуірінде Қазақстан жерінде өмір сүрген тұрғындардың қоғамдық құрылысы рулық-тайпалық құрылыс.

13. Қола дәуірінде Қазақстан аумағын мекендеген тайпаларандроновтықтар.

14. Андронов тайпаларының қоғамдық құрылысы рулық-тайпалық.

15. Қазақстан аумағында еуропоидтық андронов тайпалары өмір сүрген

мерзім б.з.б. II мыңжылдық-б.з.б. I мыңжылдық.

16. Жерімізде ерте заманнан мекендеген адамдардың бет-пішіні туралы деректер қола дәуірінен басталады.

17. Қола дәуірінде Қазақстан аумағын мекендеген нәсілдер еуропоид.

18. Қола дәуірінде Қазақстан жерін мекендеген адамдардың нәсілі еуропоид.

19. Андроновтықтардың нәсілі еуропоид.

20. Андроновтықтардың бет-бейнесін сипаттаған ғалым Алексеев.

21. Қола дәуірінің ең алғашқы ескерткіштері табылған жер Андронов.

22. Орал өзенінен Енисей өзеніне дейін, Батыс Сібір жерінен Памир тауларына дейінгі аумақты алып жатқан қола дәуірінің мәдениеті Андронов.

23. Еуразия даласындағы қола дәуірінің ең ірі мәдениеті Андронов ескерткіші.

24. Солтүстік және Батыс Қазақстандағы зерттелген Андрон мәдениетінің қоныстар саны 80-нен аса.

25. Қола дәуірінің Солтүстік Қазақстан жеріндегі қонысы Степняк.

 

9 - НҰСҚА

1. Қола дәуіріне жататын Солтүстік Қазақстандағы қоныстар

Петровка, Боголюбов.

2. Орлармен және дуалдармен қоршалған қола дәуірінің Солтүстік

Қазақстандағы қоныстары Петровка, Боголюбов.

3. Қола дәуірінің Чаглинка, Петровка қоныстары табылды

Солтүстік Қазақстаннан.

4. Көкшетау жеріндегі қола шалғы табылған қола дәуіріне жататын қоныс

Шағалалы.

5. Қостанай жеріндегі Алексеев қорымынан табылған адамның

бет-пішінін жасаған антрополог М.Герасимов.

6. Қола дәуіріндегі Батыс Қазақстандағы тұрақтың аты Алексеев.

7. Батыс Қазақстандағы қола және мыстан жасалған орақтар табылған

қоныс Алексеев.

8. Жылқының бас сүйегі мен кісені табылған Батыс Қазақстандағы

қола дәуірінің тұрақтары Айдабол, Тастыбұлақ.

9. Қола дәуірінің Шығыс Қазақстан жеріндегі қонысы Мало-Красноярка.

10. Ғалымдар Андронов мәдениетінің 30 елді мекені мен 150 қабірінтауып

зерттеген аудан Орталық Қазақстан.

11. Қола дәуіріне тән 30 қоныс, 150 оба зерттелгенаймақ

Орталық Қазақстан.

12. Орталық Қазақстан жеріндегі қола дәуірінің ең соңғы кезең мәдениеті

Беғазы-Дәндібай.

13. Беғазы-Дәндібай ескерткішінің хронологиясы б.з.б. 12-8 ғасырлар.

14. Беғазы-Дәндібай мәдениетінің ерекшелігі жерлеу орындары

құрылыстарының ірілігі.

15. Беғазы-Дәндібай мәдениетіне жататын құмыралардағы өрнектер түрі тарақ жүзді және үзік сызықты үшбұрышты.

Загрузка...

16. Қола дәуіріне тән бас сүйегі үлкен, беті кішкене мұрны таңқылау адам сүйегі табылған Жамбыл облысындағы қорым Ойжайлау.

17. Сырдарияның төменгі ағысындағы қола дәуірінің соңғы кезеңіне жататын Түгіскен кесенесі салынғанкүйдірілмеген кірпіштен.

18. Андронов мәдениетінің алғашқы кезеңінде адам мәйітін өртеу ғұрпы

отқа табынғандықтың әсерінен болған.

19. Қола дәуірінен жалғасып келген салт-дәстүрдің бір түрі отқа табыну.

20. Бүгінге дейінгі сақталған наным отқа табыну.

21. Жерленген Андроновтықтардың басы қаратылды батысқа, оңтүстікке.

22. Андроновтықтардың мойынға таққан тұмаршалары

жыртқыш аңдардың азу тісі.

23. Андроновтықтарда киелі саналған орын ошақ маңы.

24. Қола дәуірінен бері тойланып келе жатқан мереке Наурыз.

25. Ғалымдардың болжауы бойынша ежелгі мерекенің бірі - Наурыз мейрамының пайда болған уақыты 3000 жылдай бұрын.

 

 

10 - НҰСҚА

1. Андронов тайпаларынан қалған қалалардың ең көне тұрағы Арқайым қаласы.

2. Ресей мен Қазақстан шекарасында орналасқан, ежелгі қалалардың ең ескі тұрағы Арқайым.

3. Ежелгі қалалардың негізі болған Арқайым орналасты Қостанай мен Челябі облыстарының түйіскен жерінде.

4. Қазақ халқының киіз үйі ұқсас болғанандроновтықтардың дөңгелек тұрғын үйіне.

5. Андроновтықтардың тұрғын үйлеріжертөле, жартылай жер бетіндегі үйлер.

6. Андроновтықтардыңсүт өнімдері мен етті сақтау тәсілі жер еден астындағы шұңқырда.

7. Андроновтықтардың тасқа салынған суреттері табылған аймақтар Таңбалы, Жасыбай, Хантау.

8. Андроновтықтардың Таңбалы, Жасыбай, Хантау жерлерінде тасқа салған суреттегі бейнелер жабайы бұқа, билеген адамдар, қос өркешті түйе.

9. Б.з.б. VIII-III ғ.ғ. аралығын қамтитын кезең Ерте темір дәуірі.

10. Ертедегі темірді өндірудің қарапайым тәсілі пеш-көрікпен.

11. Б.з. 2-3 ғасырларына жататын Қазақстан жерінде өндірілген металлдан жасалған заттар табылған жерлер Шығыс Еуропа мен Кавказ.

12. Әскери-демократия пайда болған заман Темір дәуірі.

13. Жеке меншік түпкілікті қалыптасып біткен дәуір Темір дәуірі.

14. Мүлік теңсіздігі түпкілікті орнаған дәуір Темір.

15. Темір дәуіріндегі ежелгі тайпалар сиынды Көк тәңірге.

16. Темір дәуірінде кең тараған салт-дәстүр аттарын бірге көму.

17. Ерте темір дәуірінде арнаулы рулық зираттар орналасқан жер

қыстау маңы.

18. Ерте темір дәуірінде мал басының көбеюіне байланысты қалыптасқан

көшпелі мал шаруашылығы.

19. Көшпелі мал шаруашылығы қалыптасқан кезең Ерте темір дәуірі.

20. Темір дәуірінде қалыптасып, бертінге дейін жеткен мал

шаруашылығының түрі көшпелі мал шаруашылығы.

21. Таза малмен айналысатын шаруашылық көшпелі мал шаруашылығы.

22. Көшпелілердің қыс жақындағанда қоныстанатын, қыстауға жақын

жайылымы күзеу.

23. Малды қыста жаюға байланысты қалыптасқан жайылым тебінді.

24. Тебінді жайылымға байланысты саны артқан мал түрлері

жылқы мен қой.

25. Жылқыны қолға үйретуге байланысты ойлап табылған жаңалық

үзеңгі мен ауыздық.

11 - НҰСҚА

1. Малды алысқа ұзатып жаятын жайылым жайлау.

2. Темір дәуірінде Батыс Қазақстанның шөлді аудандарында өсірілген

және жүк көлігі ретінде пайдаланылған түлік түйе.

3. Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған баяғы аңшы-терімшілерден

көшпелілердің айырмашылығы өнім өндірді.

4. Көшпелілердің жылы қоралары бар тұрақтыорнықыстау.

5. Киіз үйдің ағаш қаңқасын құрайтын бөлік 3 бөлік.

6. Киіз үй қабырғасының атауы кереге.

7. Киіз үйдің негізгі бекіту, біріктіріп байлау қызметін атқарған бауының

атауы басқұр.

8. Көшпелілер баспаналарындағы киелі санаған орын ошақ маңы.

9. Көшпелілер киелі деп санады ошақты.

10. Ертедегі көшпелілердің баспаналарында пеш орналасты ортасында.

11. Таза көшпелі тұрмыс қалыптасқан аймақтар Батыс және Орталық

Қазақстан.

12. Солтүстік Қазақстан тұрғындары көшпелі өмір салтына ауысқан мерзім

б.з.д. І мыңжылдық.

13. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыған аймақтар

Алтай, Жетісудың таулы аймақтарында.

14. Шығыс Қазақстан, Алтай мен Тянь-Шань тауларында, Жетісудың таулы

аймақтарында дамыған шаруашылық жартылай көшпелі мал

шаруашылығы.

15. Темір дәуірінде отырықшы шаруашылық дамыған өңірлер

Сырдария, Шу, Келес өзендері аңғарлары.

16. Ерте темір дәуірінде Сырдария, Шу, Келес өзендерінің аңғарында

дамыған шаруашылық саласы отырықшы шаруашылық.

17. Солтүстік Қазақстан жеріндегі Қарлыға, Бөркі, Кеңөткел қоныстары

жатады Ерте темір дәуіріне.

18. Ерте темір дәуіріне жататын қоныс Қарлыға.

19. Ерте темір дәуірінің қонысы Бөркі.

20. Ерте темір дәуірінің қонысы Кеңөткел.

21. Ерте темір дәуіріне жататын Есілдің оң жағындағы зерттелген

бекініс-қалашық Ақтау.

22. Ерте темір дәуірінің Ақтау бекініс-қалашығы орналасқан жер

Есілдің оң жағалауы.

23. Ерте темір дәуірінің Солтүстік Қазақстан жеріндегі зерттелген обасы

Покровка.

24. Ерте темір дәуірінің Солтүстік Қазақстан жеріндегі зерттелген обасы

Бектеңіз.

25. Ерте темір дәуірінің Солтүстік Қазақстан жеріндегі зерттелген обалары Бірлік, Алыпқаш.

 

 

12 - НҰСҚА

1. Орталық Қазақстандағы ерте темір дәуірінің ескерткіштері

«Мұртты қорғандар».

2. «Мұртты обалар» көп тараған аймақ Орталық Қазақстан.

3. «Мұртты обалардың» таралу аймағы Сарыарқаның орталығында.

4. «Мұртты қорғандар» бөлінеді 4-ке.

5. «Мұртты қорғандардың» шығысқа қарай бағытталуының себебі

олардың күнге табынғандығын білдіреді.

6. Сарыарқадағы ерте темір дәуірінің ескерткіші Тасмола мәдениеті.

7. Тасмола мәдениетінің табылған ауданыЕкібастұз.

8. Тасмола мәдениетін қалдырған тайпа Исседон.

9. Аргиппейлерге тән Солтүстік Қазақстан жеріндегі Тасмола мәдениетіне ұқсас ескерткіш Ұлыбай.

10. Шығыс Қазақстандағы ерте темір дәуірінің б.з.б. V-ІV ғ.ғ. қамтитын

кезеңі Берел мәдениеті.

11. Берел қорымының орналасқан жері Қатонқарағай ауданы.

12. Берел қорымынан табылған обалар саны 40-тан астам.

13. Берел қорымының №11 обасында жерленгенер және әйел адам.

14. 1998-1999 жылдары Берел кезеңінің №11 обасын ашқан археолог

З.Самашев.

15. Бұзылмай сақталған 13 жирен аттың сүйегі табылған ескерткіш Берел.

16. Жайпақ түпті қыш ыдыстар табылған ескерткіш Берел.

17. Таутекенің ағаштан жасалған мүйіздерімен әшекейленген тері маска табылды Берел обасынан.

18. Аттары өз иесін жорыққа апара жатқандай, әскери дайындықпен

көмілген қорған табылған ескерткіш Үлкен Берел.

19. 1960 жылы зерттелген Шығыс Қазақстан жеріндегі қорған атауы

Шілікті.

20. Шығыс Қазақстан жеріндегі темір дәуірінің ескерткіші Шілікті.

21. 13 қола жебе табылған ескерткіш Шілікті.

22. Қабірхана ішінен бұғының суреттері салынған тақтай қалдықтары

табылған сақ обасы Шілікті.

23. Қазақстан аумағындағы ең көне б.з.б. VIII ғ. жататын патша жерлеу

орны ескерткіштері Шілікті.

24. Зайсан ауданы жерінде патша қорғандарының ең көп шоғырланған жері Шілікті ескерткіштері.

25. «Алтын қорған» деген атау алған Шығыс Қазақстан жеріндегі қорған

Шілікті қорғаны.

 

 

13 - НҰСҚА

1. Шілікті «Алтын қорғанының» салынған уақыты б.з.б. 7-6 ғ.ғ.

2. Шілікті қорғанындағы оба саны 51 оба.

3. Шығыс Қазақстан жеріндегі 51 обадан тұратын темір дәуірінің

ескерткіші Шілікті.

4. Шілікті қорымының №1 обасынан табылды 3-ші алтын адам.

5. Шіліктінің №5 обасынан табылған алтын қаптырма түймешіктер саны

500-ден астам.

6. Сақ дәуірі кезеңі Ерте темір дәуірі.

7. Ерте темір дәуіріндегі ірі тайпалық одақ Сақтар.

8. Ежелгі заманда қазақ даласының шығысы мен батысын бөліп жатқантауСарыарқа.

9. Сақтардың құрамына кірген тайпалар Аримаспы, Аргиппей, Исседон.

10. Ежелгі заманда Сарыарқаның шығысын мекендегендер Аримаспылар.

11. Аримаспы атауының шығу себебі Алтайда алтынның мол болуы.

12. Атауы Алтайда алтын мен темірдің мол болуына байланысты шыққан

темір дәуіріндегі тайпа Аримаспы.

13. Ежелгі заманда Сарыарқаның солтүстік батысын мекендеген

Аргиппейлер.

14. Ежелгі заманда аргиппейлер қоныстанған аумақ

Сарыарқаның солтүстігі.

15. «Аргиппей» сөзінің латын тілінен аударғандағы мағынасы

Ақ жалды жүйрік аттардың иелері.

16. «Ақ жалды жүйрік аттардың иелері» деп аталған сақтар Аргиппейлер.

17. Ежелгі сақ тайпасы аргиппейлер жөнінде жазған Геродот.

18. Геродотты «тарихтың атасы» деп атаған рим ғұламасы Цицерон.

19. Геродоттың жазбаларында: «олардың әрқайсысы қыста ағашты қалың

ақ киізбен жауып, соның астына паналайды» деп жазылған

Аргиппейлер туралы.

20. Геродоттың жазбасындағы савроматтардың «биік таулардың

бауырында» тұрған көршілері Аргиппейлер.

21. Геродоттың шығармаларында Орталық Қазақстанды мекендеген ежелгі

тұрғындар Аргиппей, Исседондар.

22. Аргиппейлердің шығысқа қарай орналасқан көршілері Исседондар.

23. Ежелгі заманда Сарыарқаның орталығын мекендегендер Исседондар.

24. Парсы жазбаларындағы Жетісуда, Сырдарияның орта ағысында тұрған сақтар Сақ-тиграхауда.

25. Тиграхауда (шошақ бөрікті) сақтарының қоныстанған аумағы

Оңтүстік Қазақстан, Жетісу.

 

14 - НҰСҚА

1. Парсы жазбаларындағы теңіздің арғы жағындағы сақтар

Сақ-парадарайа.

2. Сақ-парадарайаларының оңтүстігінде қоныстанған сақтар атауы

Сақ-хаомаваргалар.

3. Хаомаварга сақтары мекендегенжерМұрғаб өзені аңғары.

4. Сақтардың қоғамдық құрылысы әскери демократия.

5. Жазба деректерде сақ мемлекеті басшысының лауазымы патша.

6. Сақ патшайымы Томиристің өмір сүрген мерзіміб.з.б. 570-520 ж.ж.

7. Сақ патшайымы Томиристің өмір сүрген мерзімі б.з.б. VI ғасырда.

8. Сақ қоғамындағы тайпалар мен рулар арасындағы даулы мәселелерді

шешті тайпа көсемі.

9. Сақ қоғамындағы адамдар тобы жауынгерлер, абыздар, малшылар

мен егіншілер.

10. Сақ жауынгерлерінің киім түсі қызыл және сары-қызыл.

11. Сақ жауынгерлерінің ежелгі үнді-иран тіліндегі атауы

«Арбада тұрғандар».

12. Ежелгі үнді-иран тілінде «ратайштар» деп аталғандар

сақ жауынгерлері.

13. Сақ абыздарының киім түсі Ақ.

14. Сақ қоғамындағы абыздардың танымал белгісі тостаған мен ерекше

бас киімі.

15. Сақ қоғамындағы малшылар мен егіншілердің киім түсісары, көк.

16. Сақ қоғамындағы «сегізаяқтылар» деп аталғандар малшылар мен

егіншілер.

17. Сақтардың негізгі шаруашылығы мал шаруашылығы.

18. Сақтардың өмірінде аз өсірілген мал түрі Ірі қара.

19. Б.з.б. 6-3 ғасырларда сақтар сауда-саттық жүргізген елдер

Қытай, Үндістан, Персия.

20. Парсылардың Кир, Дарий патшалары шабуыл жасаған тайпа Сақ.

21. Парсы патшасы Кир сақ жеріне жорыққа шықты б.з.б. 6 ғасырда.

22. Сақ жеріне Кир бастаған парсы әскерлерінің басып кірген уақыты

б.з.б. 530 жыл.

23. Жазба деректерде жау қолына түсіп қалған сақ патшасының баласы

Спаргапис.

24. Дарий бастаған парсы әскерлерінің сақтарға жорығының мерзімі

б.з.б. 519 жыл.

25. Парсы патшасы І Дарий сақтарға жорық жасап өзіне бағындырған

жылдар б.з.б. 519-518 ж.ж.

І. Қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы күресі.

 Жоңғар хандығының құрылуы: 1635 жылы Батыс Моңғолия

Жоңғар хандығының жоғарғы билеушісінің лауазымы: Қонтайшы

 ХҮІІ ғасырдың ортасында жоңғар мемлекетінің күш- қуатын арттырған қонтайшы:Батыр (1635-1653жж.)

  Батыр қонтайшының  тұсында қазақтар мен жоңғарлар арасында шайқастар өткен жылдар:

1635, 1643 (Орбұлақ), 1652ж.

 1653 жылы Батыр қонтайшы қайтыс болып, таққа отырған: Қалдан-Бошоқты(1671-1697жж.)

 ХҮІІ ғасырдың 40 жылдарынан бастап, Қазақ хандығына қауіп төндірген мемлекет:Жоңғар

 ХҮІІ ғасырдың 80 жылдары жоңғар әскерлері жетті: Сарысу өзеніне дейін

 Қазақ жеріне  жойқын жорықтар  ұйымдастырған Жоңғарияның мақсатыҚазақ елінің тәуелсіздігін жойып, жерін өзіне қарату.

 1710 жылы қазақ жүздерінің белгілі өкілдері бас қосып, жоңғарларға соққы беру мәселесін талқылаған жер: Қарақұм

*    Осы кеңестің шешіміне сай жоңғарларға қарсы біріккен халық жасағы құрылды.

*    Бас қолбасшы болып сайланған Бөгенбай батыр

  Қазақ жасақтарының  жоңғарларға тойтарыс берген жылдары: 1711-1713жж.

 1715 жылы күзінде Тәуке өлгеннен кейін оның мирасқоры: Қайып.

*   ол хандықты әлсіретіп алды. Келесі басқарушылардың  бағытының бірдей болмауынан(Кіші Жүзде Әбілқайыр, орта жүзді Сәмеке, Ұлы Жүзді Жолбарыс басқарған кезде.) үш жүздің бірлігі әлсіреді.

 Аягөз маңындағы қазақ жасақтарының жоңғарлардан жеңіліске ұшыраған жыл:1718ж

 1718 жылы Аягөз өзенінің бойында қазақ қолына басшылық еткен: Қаракерей Қабанбай Қожағұлұлы, Жауғашар (Шақантай)

 1718 жылы Аягөз маңындағы  қазақ жасақтарының жоңғарлардан жеңілу себебі:_Қазақ сұлтандары (Қайып хан, Әбілқайыр) соғыс қимылдарын бірігіп жүргізбеді.

 Аягөз маңындағы шайқастан кейін, 1718 жылы жоңғар әскерлері  екінші рет жеңіске жетті:

Арыстың жағасында

*    Қазақ мемлекетінің ахуалын қиындатқан тек жоңғар шабуылдары ғана емес. Солтүстік-батыстан  башқұрттар, солтүстіктен Сібір қазақтары, оңтүстіктен Қоқан, Хиуа, мемлекеттері қазақтардың қиын жағдайын пайдаланып қалуға тырысты.

 Қазақ даласын әйгілі «Ақ мешін» жұтты шарпқан жыл: 1723 ж.

 1723 жылы Жоңғарияның барлық күш- қуатын қазақ еліне жұмсауға мүмкіндік алуының себебі:

Қытай императоры Кансидің өлімі

 Жоңғардың қалың қолы Қазақстанға тұтқиылдан баса көктеп кірген жыл:1723жылы.

  1723 жылы қазақ жеріне басып кірген 70 мың жоңғар әскеріне басшылық еткен:Шона- Доба

*    Ол 70 мың әскерін жеті шепке бөліп, олардың бір мезгілде шапшаң да қаймықпай шабуылға шығуына жарлық береді.

  «Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама» жылдары: 1723-1727жж.

 Қазақ халқының қасіреті болған  «Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама»: ХҮІІІ 20 жылдары

  Жоңғарлардың соққысына төтеп бере алмаған Орта жүз рулаы ойысқан өңір:Самарқан

*    Ұлы жүздің көпшілік рулары мен Орта жүздің бірқатар рулары ауа көшті: Ходжент

  Жоңғарлардың Ташкент пен Түркістан қалаларын басып алуы: 1724-«1725»жж.

 Жоңғар шапқыншылығы кезінде шыққан әйгілі ән: «Елім-ай»

 Жоңғар шапқыншылығынан зардап шеккен аймақ: Жетісу

 Жоңғарларға қарсы күресте қол бастап, ерекше көзге түскен қазақ батыры:Қанжығалы Бөгенбай(Шапырашты Наурызбай, Малайсары)

 Жоңғар шапқыншылығына қарсы қол бастаған батыр: Қабанбай батыр (Ерасыл)

1726 (1728) Жылы қазақ жасақтары жоңғар әскеріне күйрете соққан берген жер:Бұланты

*  Қазақтардың жоңғар әскерін  жеңген Бұланты өзенінің жағасы кейіннен аталды:«Қалмақ қырылған» (Қарасиыр)

1726 Жылы қазақ жасақтарының жоңғарларды талқандауының басы болған оқиға: «Қалмақ қырылған» (Қарасиыр)

1726 Жылы болған «Қалмақ қырылған» шайқасының маңызы: Қазақстанның солтүстік- батысы азат етілді

Бұланты шайқасынан кейін қазақ жүздерінің өкілдері жауға қарсы күресті күшейту жөнінде шешім қабылдаған жер (Қазақстанның оңтүстігіндегі тау): Ордабасы

Ордабасы тауына жиналған қазақ жүздерінің шешімі бойынша  жоңғарларға қарсы күресе қазақ жасақтарының бас қолбасшысы болып сайланған: Әбілқайыр хан.

 Қазақстанның оңтүстігіндегі Ордабасы тауының етегінде қазақ жасақтарының жиналуының себебі: Жетісуды азат етуге жақын еді.

 Топонимикалық мәліметтер бойынша қазақ жасақтары Ордабасы тауында ұйымдастырылды:

Жүздердің бөлінуімен

 Аңырақай түбінде барлық жасақтарға  қолбасышылық жасаған: Әбілқайыр хан.

 Балқаш көлінің маңында  Аңырақай жерінде (қалмақтардың аңырауы, боздауы) жоңғарларға  күйрете соққы берген жыл: 1729ж. (1730ж.)

*    Кіші жүз бен Орта жүз жерлерінің көп бөлігі азат етілді.

 Аңырақай шайқасынан кейін жоңғарларды толығымен талқандауға  кесірін тигізген жағдай:

_ Болат ханның өлімінен кейінгі аға хандыққа талас

 Болат хан өлгеннен кейін, аға хандыққа таласқан қазақ хандары:

Сәмеке (Орта жүз) және Әбілқайыр (Кіші жүз)

 

 

ІІ. Кіші жүздің Ресей империясы құрамына кіруі.

*   Орыс мемлекеті орта- азиялық хандықтармен сауда- экономикалық және дипломатиялық қатынастарын кеңейткеннен кейін, ХҮІ ғасырдың соңы – ХҮІІ ғасырдың басында Қазақстанға қызығушылығы артты.

  Орал аймағын игергісі келген, көршілермен қауіпсіздік байланысты  сақтауға тырысқан Мәскеу үкіметі, Қазақстанмен шекарада қорғаныс бекіністерін салуға кірісті.

 1585 жылы негізі қаланған қалашық: Обск

*   1586- Түмен,  1587- Тобыл, 1594- Тара, 1604- Томск

  «Шашыранды алтын құм» туралы көптеген аңыздар тараған қала: Еркет

 1714-1720 жылдар аралығында Ертіс өзенінің жоғары ағысында патша өкіметі тұрғызған бекіністер: Омбы, Жәміш(1716), Колбасинск, Железинск(1717)_

 1718 жылы Жоғарғы Ертіс бойында салынған бекініс: Семей

*   1720 жылы- Өскемен, Павлодар.

  1714-1720 жылы патша өкіметінің Ертіс бойына әскери бекіністер салудағы басты мақсаты:

Қазақ жерін біртіндеп жаулап алу

 1716 жылы қазақ ханы Сібір губернаторы М.П.Гагаринге елші жіберіп, қалмақтарға қарсы күресте  көмек көрсетуін өтінген.

 ХҮІІІ ғасырдың басында Ресейдің қазақ- жоңғар тартысына араласа алмауының себебі:

Ресей Швециямен соғысып жатты.

 1717 жылы І Петрге мәңгілік бейбітшілік пен келісімде болуға ұсыныс грамотасын жіберген хан: Қайып

  ХҮІІІ ғ. бірінші жартысында қазақтардың Ресейге қосылуын ұйымдастырушы:Әбілқайыр

  Әбілқайыр ханның өмір сүрген жылдары: 1680-1748 жж.

 Әбілқайыр ханның Ресей құрамына кірудегі ең басты мақсаты: Ресеймен сенімді байланыс орнатып бар күшті жоңғарларға қарсы жұмылдыру.

*    Петербург билеушілеріне арқа сүйеп, Қазақстандағы өз қарсыластарын сағын сындыру.

*    1730 жылы Кіші жүздің ықпалды билері Әбілқайырға Жоңғарияға қарсы Ресеймен әскери одақ құруды жүктеді.

 Кіші жүз ханы Әбілқайырдың жұмсауымен қазақтардың Ресейге қосылуы туралы келісім жүргізген  елшілер: Сейітқұл Қойдағұлұлы, Құтлымбет Қоштайұлы.

  Кіші жүзді Ресейдің қол астына алу ұсынысын қабылдаған патша: Анна Иоанновна

  Әбілқайыр ханның кіші жүзді Ресей империясының құрамына қабылдау туралы  ұсыныспен жіберген елшілері Анна Иоанновна қабыл алды: 1731 жылы 19 ақпан

  Қазақстанның Ресейге қосылуының басталған жылы: 1731жылы

 Қазақтардан ант алуға Ресейдің орыс елшілігімен  басқарып келген сыртқы істердің тілмашы, қабілетті елші : А.И.Тевкелев.

 1731 жылы қазан айында Әбілқайырды қолдап, Ресейдің қол астына кіруге ант берген Кіші жүз старшындарының саны: 29.

*    Кіші жүз «ақсүйектерінің» өзара қырқысын шебер пайдаланған патша үкіметі әкімшілік және саяси шаралармен Қазақстанның батыс аудандарын отрлауды жеделдетті

 1734 жылы орыс үкіметі тарапынан жабдықталған «қырғыз- қайсақ» экспедициясын басқарған Сенаттың бас хатшысы: И.И.Кириллов.

*    Экспедицияның басты мақсаты: Ор бойында бекініс тұрғызу, табиғат байлықтарын  игеру, Орта Азия хандықтарымен керуен саудасын кеңейті. Сырдария бойында қала тұрғызып, біртіндеп өзен флотилиясын ұйымдастыру

  1735 жылы Қазақстанның солтүстігінде Ор өзені бойында салынған бекініс: Ор

  Башқұрттардың көтерілісін басуға  патша үкіметі Кіші жүз жасақтарын пайдаланды: 1735-1737

 1735 жылы Башқұртстанда  болған патша үкіметінің отарлау саясатына қарсы азаттық күреске қатысқандарды  жазалау кезінде Қазақстанға  қашқан башқұрттардың саны: 50 000

 1738 жылы тамыз айында Орынборда қазақ сұлтандарының съезін шақырған Орынбор комиссиясының басшысы: В.И.Татищев

*    Патша үкіметі қазақтарды өз шеңгелінде мейлінше ұстауға тырысу себебі:_Башқұрттардың екінші көтерілісі

 Орта жүздің билеушілері Абылай сұлтан мен Әбілмәмбет хан Ресейге ант берді:1740 жылы

*    Олардың мақсаты Ресеймен жақындасып. Орта жүзге қарсы жоңғар шабуылдарын әлсірету.

 1740 жылы Кіші Жүздің шекарасына қауіп төндірген: Иран (Парсы әміршісі Нәдір шах)

 өзінің зардабы жағынан «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұламадан» кем түспейтін Жоңғар қонтайшысы Қалдан-Сереннің шапқыншылықтары болған жылдар: 1741-1742жж.

 1742 жылы 20 мамырда Ресей Сенатының қабылдаған Жарлығы: Қазақтарды және шекаралық өңірлердегі  бекіністерді қорғау туралы

 1742 жылы қыркүйектің  2- сінде  Қалдан-Серенге хат жолдап, Ресейдің қарамағындағы қазақтарға қысымды тоқтатуда талап еткен орынбор комиссиясының төрағасы: И.И.Неплюев.

 Орынбор қаласының негізі салынды: 1743жылы.

* И.И.Неплюев 1735 жылы негңзң қаланған  Орск қалашығын  жаңа жерге көшірді.

 1747 жылы Нәдір шах өлгеннен кейін Хиуа тағына отырған: Қайып сұлтан

 1747 жылы Нәдір шахтың өлтірілуінен кейін Әбілқайырдың Хиуа өңіріндегі  әсерін әлсіреткен жағдай: Қайып сұлтанның(Батырдың ұлы) Хиуа тағына отыру.

 Әбілқайырды 1748 жылы өлтірген: Барақ.

 

 

ХҮІІІ ҒАСЫРДЫҢ ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН.

І.     ХҮІІІ ғасырдың ортасындағы Кіші жүздегі жағдай

ІІ.   Жоңғарияның құлауы

ІІІ. Қазақ- орыс қатынастары

ІҮ. Абылай хан.

 

І.ХҮІІІ ғасырдың ортасындағы Кіші жүздегі жағдай

   ХҮІІІ ғасырда Қазақстанның ірі мемлекет қайраткерлерінің бірі Әбілқайырды Барақ сұлтан өлтірген жыл: 1748ж.

  Әбілқайыр ханның басты тірегі болған ру:___________________________________

 Әбілқайыр қайтыс болғаннан кейін Кіші жүзде екі хандық құрылды:

  Кіші жүздің солтүстік –батысында- Нұралы хан

   Кіші жүздің оңтүстік –шығысында – Батыр сұлтан