Термометрия әдісін қандай аймақтарда қолданылады және қандай мәселелерді шешеді

Термометрия әдісі ұңғымадағы және оны қоршаған тау жыныстарының табиғи және жасанды жылу өрістерін зерттеуге негізделген.

Техникалық және геологиялық мәселелерді шешу үшін ұңғымалық термометрияның қолданылуы.

Терең емес ұңғымалардың да табиғи жылу өрісін өлшеу тереңдік геологиялық құрылысы жайлы белгілі бір қорытынды жасауға көмектеседі.

Мысалы, теригенді шөгінді жыныстарға қарағанда, тас тұзының жылулық кедергісі төмен, жылу ағынының тығыздығы шетіне қарағанда тұзды күмбез үстінде жоғары, сондықтан күмбездің ортасында тереңдеген сайын температура өседі. Бірақта геологиялық құрылымдарды іздеу үшін жер асты су алмасудың жылу өрісіне әсерінің жоғары болуына байланысты термометрия әдісі кеңінен қолданылмайды. Мысалы, осы себепке байланысты геотермиялық градиент Новогрознен антиклиналының солтүстік қанатында 0,133⁰ С/м, ал оңтүстігінде -тек 0,097⁰ С/м тең.

Термометрия әдісін қандай аймақтарда қолданылады.

Терең емес ұңғымалардың да табиғи жылу өрісін өлшеу тереңдік геологиялық құрылысы жайлы белгілі бір қорытынды жасауға көмектеседі.

Мысалы, теригенді шөгінді жыныстарға қарағанда, тас тұзының жылулық кедергісі төмен, жылу ағынының тығыздығы шетіне қарағанда тұзды күмбез үстінде жоғары, сондықтан күмбездің ортасында тереңдеген сайын температура өседі.

Термометрия әдісінің физикалық негізі

Әдістің физикалық негізі. Теорияға сәйкес, ортаның жылу өрістерінің таралуы жылу өткізгіштің дифференциалды теңдеуімен (Фурье теңдеуі) сипатталады, ол бір текті изотропты орта үшін

Тік бұрышты координаталарда температура; уақыт; жылу өткізгіш коэффициенті аталатын кешенді параметр ( ), ол ортаның жылу алмасу және жылудың берілу жылдамдығын сипаттайды немесе ; жылу өткізгіштік,

Олардың көрсеткіштері жыныстың кеуектілігі мен ылғалдылығына байланысты. (Соңғы фактор шөгінді жыныстардың жылу кедергілерінің өзгеру диапазоны үлкен екенімен түсіндіріледі).

Жылулық қасиеттерін жаңа зерттеулер, оптикалық сканерлеу әдісімен жүргізілген мәліметтері бойынша тау жыныстарының жылу кедергілері 5-10м интервал арасында өзгермелі, кей-кезде 7-20см ұзындықтағы тасбаған аймағы 70-100% өзгеруі мүмкін. Электрлік кедергі сияқты бір немесе бірнеше тау жыныстарының жылулық қасиеттері мейлінше үлкен

Толқындардың таралу жылдамдығына әсер ететін факторлар. Орташа уақыт теңдеуі

Акустикалық каротаж (АК) тау жыныстарында таралатын ультра-дыбыс және дыбыс диапазондарындағы серпінмді толқындардың сипаттамаларын зерттеуге негізделген. АК әдісінде ұңғытмада қоздырылған серпінда толқындар қоршаған жыныстарда таралып, сол ұңғымада орна­ласқан қабылдағыштармен тipкeлeдi.

Акустикалық каротаж кезiнде зерттелетiн жыныс көлемi, әрине, өте аз. Ол, зерттелiп жатқан жыныстағы ƒ жиiлiк пен п толқын ұзындығына байланысты өзгеретiн серпiндi тербелiстердiң  толқын ұзындығына тәуелдi.

= п\ ƒ;

Тербелiстiң жиiлiгi 20 кгц және серпiндi толқынның жыныста таралу жылдамдығы 1500- ден 7600 м/сек болған кезде, толқын ұзындығы 8-ден 38 см дейiн өзгередi. Акустикалық каротажда зерттеу радиусы 3-ға жуық. Сәулелену жиiлiгi 20 кгц болғанда, зерттеу радиусы, жұмсақ жыныстар үшiн 25см-ге дейiн, ал қатты жыныстар үшiн 115см-ге дейiнгi аралықта болады. Жиiлiгi 10 кгц болатын сәулелендiргiштi қолданған кезде, зерттеу радиусы екi есеге көбейедi.