III. Арахноидиттер

Арахноидит мидың немес жұлынның торлы қабығының қабынуы. Арахноидит қабықтардың серозды қабынуымен және созылмалы ағымды асқынуға және ремиссияға бейім келеді. Арахноидиттер көбіне инфекциялық аурулардың асқынуынан, жарақаттардан кейін дамиды. Арахноидит кезінде торлы қабық астындағы кеңістікте берікпелер пайда болуы мүмкін. Бұл процестер ликвор айналымының бұзылып, бассүйек ішінде гипертензияның дамуына әкеліп соқтырады.

Морфологиялық түріне қарай арахноидит жабысқақ және ұралы арахноидит деп бөледі, ал орналасуына байланысты – церебралдық, жұлындық, церебро-спиналдық болып бөлінеді.

Клиникасы. Жедел басталған церебралды арахноидит менингитке ұқсас болып келеді. Жалпы инфекциялық және милық симптомдармен қатар менингеальдық симптомдар анықталады. Жұлын-ми сұйықтығы қысымы артып, лимфоцитарлы цитоз шамалы ауытқиды.

Ал жеделдеу және созылмалы арахноидиттің клиникасы бас – сүйек ісігінің симптомдарына ұқсас келеді, жиі –жиі бастың ауруы, рентгенде бас сүйек ішінің гипертензиясы, көз түбінде іркілу симптомдары анықталады. Арахноидиттің ошақтық симптомдары патологиялық процестің орналасу мен айқындылығына байланысты, соған байланысты олар бас сүйектің артқы шұқыршасының арахноидиті, оптикохиазмалық (конвекситальды) болып бөлінеді. Бас сүйегінің артқы шұқыршасының арахноидиті кезінде гипертензиялы көріністер болады, көз түбінде іркілу көріністері, жүйелі бас айналу ұстамасы, құсу, жүрек айну болады. Сонымен қатар мишық- көпір бұрышының зақымдалу симптомдары: координация бұзылысы, V, VI, VII, VIII жүйкелерінің зақымдалу белгілері болады.

Оптико-хиазмалық арахноидитте көру қабілеті төмендейді. Сонымен қатар вегетативті бұзылулар ұйқысының бұзылуы, су-тұз алмасуы, көмірсу алмасуы бұзылады. Аурудың өршуі көздің көрмей қалыуына әкеледі.

Кең тарлаған базальды арахноидит кезінде ошақтық симптомдар айқын болады. Бас –ми жүйкелері зақымдалады, яғни мимикалық бұлшық еттердің парезі, тілдің девиациясы, жұмсақ таңдайдың парезі, жұтынудың қиындауы, дизартрия дамиды.

Конвекситальды арахноидитте қышқылдап – тырысу синдромы дамиды. Неврологиялық статуста сіңір рефлекстерінің әрқилылығы анықталады (анизорефлексия).

Спинальды арахноидитте түбіректі ауырсыну, сезімталдықтың жойылуы, қозғалыс сферасының бұзылулары дамиды. Спинальдық арахноидит ұзақа созылса экстрамедулярлы ісікке ұқсас келеді, айырмашылығы – ісікке ремиссиясыз өршу процесі тән.

Диагностикасы. Инфекциялық гипертензиялық синдромға және жұлын – ми сұйығының қаынуға тән өзгерістеріне сүйенеді. Қосымша зерттеу әдісіне пневмоэнцефалография жатады.

Емдеуі. Антибиотиктер, сулфаниламидтер, десенсибилизациялық, дегидратациялық препараттар қолданылады. Сонымен қатар сорғыш (биостимуляторлар) дәрілер: алоэ, ФИБС, лидаза, церебролизин, биохинол, «В» тобының витаминдері, «С» витамині қолданылады. Бас – сүйек іші гипертензиясы немесе нерв жүйесінің ошақтық зақымдалуы болғанда нейрохирургиялық әдістер қолданылады.

IV.Энцефалиттер

Энцефалит бас миының қабынуы. Энцефалиттер қоздырғыштың тікелей әсерінен пайда болып, нейрондар мен жүйке талшықтарында қабыну өзгерістерімен сипатталады. Кейбір авторлар энцефалиттер тобына ми қантамырлар қабырғаларының инфекциялық, аллергиялық, токсиндік зақымдалуларын да қосады. Мұндай жағдайда, тіндерінде шынайы қабыну процесінің белгілері көбінесе болмайды, ал жүйке клеткаларында гемодинамикның бұзылу салдарларынан екінші реттік дисрофиялық өзгерістер болады.

Энцефалиттердің классификациясы (М.Б.Цукер бойынша)

Бірінші реттік вирусты энцефалиттер

А. Вирусты белгілі энцефалиттер:

- кенелік

- шотландиялық

- жапондық

- америкалық

- австралиялық

- жылқыларда кездесетін энцефаломиелит

1) Мезгілдік арбовирустық

- күзгі-жазғы

2) мезгілге байланысты емес вирустық:

- энтеровирустық (Коксаки, ЕСНО)

- герпес вирусты туғызатын

- тұмаудан кейін дамитын энцефалит

В. Вирусы белгісіз энцефалиттер;

- эпидемиялық (Экономның) қысқы;

- көп маусымды энцефалиттер;