1.Прадмет,задачы ГДПБ вывучае працэсы узнiкнення и развiцця дз-ы и права на тэр-i Б. у iх цеснай узаемасувязi на розных этапах жыццядзейнасцi нашага народа. Яны узаемазвязаны не толькi памiж сабой, aле i з умовамi матэрыяльнага жыцця грамадства.=> Прадмет—вывучэнне вядучай ролi экан-ых адн. ва узнiкненнi i развiццi дз-ы и права, а таксама у вызначэннi службовай ролi дз. i пр. у ахове i абароне iснуючага спосабу вытворчасцi у розных грамадска-эк-ых фармацыях.

Фактары, што пауплывалi: эканомiка, спосаб вытворчасцi, роля асобы у гiсторыi, яе уплыу на ход гiст-ых падзей, войны и рэв-цыi, нацыянальныя пачуццi.

ГДПБ – юрыд. навука—адна з фундаментальных прававых дысцыплiн. Вывучае палiт. i прававыя iнстытуты з моманту iх з’яулення i да цяпер. часу.=> яна займаецца вывучэннем права, якое дзейнiчала у мiнулым i дзейнiчае зараз, прававых галiн i iнстытутау, якiя пастаянна развiваюцца.ГДПБ займаецца канкрэтна дз-ымi i прававымi сiстэмамi, у прыватнасцi тымi, што iснавалi i iснуюць на тэр. Б., разглядае iх асаблiвасцi i характэрныя рысы.ГДПБ павiнна несцi праудзiвыя звесткi (матэрыял)—неабходная умова для яго практычнага выкарыствння. Н-д: гiст. аналiз заканадауства неабходны i для правiльнага разумення дзеючых нормау права, i для крытычнай ацэнкi састарэлых. У наш час ГДПБ iмкнецца выявiць сапраудныя факты, паказаць сутнасць з’явы и зрабiць аб’ектыуныя вывады аб мiнулым. У Бел. ГДПБ развiв. вельмi супярэчлiва: з адн. боку—устанаулiваецца iсцiна, з др.—пад выглядам захавання гiст-ай прауды дапускаюцца факты фальсiфикацыi гiсторыi. Асаблiва гэта тычыцца асвятлення пыт-яу фармiр. дзяржаунасцi, нац.-вызв. руху, стану прававой культуры у грамадстве, парушэння законнасцi i г.д.Галоуныя задачы—вывуч-не гiст-га ходу падзей у iх храналагiчнай паслядоунасцi, выяуленне асноуных заканамернасцей развiцця структуры i дзейнасцi органау дзя-ай улады i праваадн. грамадзян, вызначэнне прававога стан. класау, саслоуяу, выяуленне i вывучэнне крынiц права, даследаванне развiцця асноуных галин права( дз-га, цывiльнага, крым-га i г.д.)Вывучэнне ГДПБ нам неабходна для таго, кааб умацаваць уласную нац-ую годнасць, вызначыць сваё месца сярод народау света.Усе слав. народы маюць распрацаваную гiст. cваiх дз-ау. Тым не менш беларусы сталi выключ. з гэтага правiла. Афiцыйнай навукай сцвярджалася, што наш народ да 1919г. не меу сваiх дзяржаунасцi i прававой сiстэмы, заусёды жыу пад прыгнётам суседзяу.Гэта фальсiфiкацыя нашай гiсторыi быу узведзена у ранг закона и замац. у Канстыт. Бел. ССР 1978г., што рабiла немагчымым правядзенне навуковых даследаванняу гiсторыi дзяржаунасцi бел-га народа.=> прынiжалася яго роля у развiццi сусветнай гiсторыi у цэлым i прававой думкi у прыватнасцi.

2.Перыядыз.

Крытэрыи перадызацыи:

Тып дзяржавы

Форма дзяржва

Агульна-дзяржауны храналагичны падыход

4. Аснауныя крыницы права

1) ТЫП ДЗЯРЖАВЫ(ЦЫВИЛИЗАЦЫЙНЫ)

1. дзяржава старажытнага свету. 6-5 ст. да н.э.

2. ранняе сярэднявечча 9- п.п.13ст.

3. сярэднявякоуе др.п. 13ст – п.п. 16ст

4. ранни новы час др.п. 16 – к. 17 ст

5. новы час 18ст. – 1914г.

6. навейшы час : першая сусветная вайна – наш час.

2) ТЫП ДЗЯРЖАВЫ (ФАРМАЦЫЙНЫ ПАДЫХОД)

1. ранни феадализм 9- п.п.13ст

2. феадализм др.п. 13ст – п.п. 18ст

3. буржуазны пярыяд др.п. 18 ст. – кастр. Рэвалюцыя 1917г.

4. сацыялистычныя пярыяд студз. 1919 – жнивень 1991.

5. рэспублика са змешаннай формай праулення : жнивень 1991 .

3)ФОРМА ДЗЯРЖАВЫ

1. дуалистычная манархия 9-п.п. 13 ст

2. абмежаванная манархия др.п. 13 – 16 ст.

3. саслоуна-прадстауничая :

- эликцыяная 1573

- канстытуцыённая з 3 мая 1791г.

4. неабмежаванная манархия к. 18ст – 1917г.

5. буржуазная рэспублика люты 1917 – кастр. 1917

6. сацыялистычная рэспублика 1919 – жнивень 1991

7. дэмакратычная з жниуня 1991г.

4) АГУЛЬНА-ЖЗЯРЖАУНЫ ХРАНАЛАГИЧНЫ ПАДЫХОД

1. Полацкае княства 9-п.п.13ст.

2. Бел.-Лит пярыяд др.п. 13 ст – 1569г.

3. Бел. у складзе РП 1569-к.18ст

4. Бел. у складзе РИ 19ст- 1917г.

5. Савецкая Беларусь 1919-1991

6. Сучасная РБ са жниуня 1991г.

3. Крыніцы і гісторыяграфія гісторыі дзяржавы і права Беларусі. Асноўныя этапы станаўлення і развіцця.

АСНОУНЫЯ КРЫНІЦЫ ПРАВА

1. звычаёвае права да 14 ст.

2. прывилейнае права 14ст. – 1529г.

3. статутнае права 1529г. – 19ст.

4. беларусь у складзе расийскай прававой систэме 19ст. – 1917г.

5. савецкая прававая систэма 1919-1991

6. прававая систэма РБ.

Грунтоунае i сiстэматычнае вывучэнне гiст.дз.i пр.Б.пачын.з 80гг.XIIIст. ( надрукавана навук.даследаванне Тэадора Астроускага)—у iм утрымлiвалiся каштоуныя звесткi аб праве ВКЛ.

Актыуна развiв.гiсторыка-прававыя даследаваннi феадальнай Б-i у XIXст. Выдзял.3 асн.напрам. у даследаваннi ГДПБ:1)польскi, 2)расiйскi, 3)патрыятычны.

1) Права Б.разглядаецца як частка права Польшчы.(Тадэуш Чацкi «Пра лiт-ае i польскае права, яго дух, крынiцы, сувязi i пра змест першага Статута, выдадзенага для Лiтвы у 1529г.»(1800-1801гг.); И.Лелевел, А.Галецкi, В.Камянецкi. i г.д.)

2)Аформiуся у 60-70 гг.XIXст. Рас.гiсторыкi права ВКЛ адносiлi да агульнарускага, падтрымлiвалi рас-ае самадзяржауе, лiчылi яго выразнiкам iнтарэсау i абаронцам бел-га i укр-га народау.(М.Уладзiмiрскi-Буданау, Ф.Леантовiч, М.Максiмейка i iнш.)

3)П.п.XIXст.—афармляецца патрыят.кiрунак.(И.Данiловiч, Ю.Ярашэвiч, Т.Нарбут.)Яны сабралi и высветлелi шэраг фактарау дзяржауна-прававой гiсторыi Б-i XIV-XVIIIстст.I з iх дапамогаю паказалi гiст-ную неабгрунтаванасць польскай шавiнiстычнай гiстарыяграфii; унеслi значны уклад у даследаваннi ГДПБ, станаулення бел-га гiст-га самапазнання i нацыянальнага самавызнання. (к.XIX-XXстст. – М.Доунар-Запольскi; В.Ластоускi 1910г. «Кароткая гiсторыя Б-i»).

Савецкая гiст-фiя успрыняла у асноуным славянафiльскую канцэпцыю рас-ай iмперскай гiст-фii i некалькi «мадэрнiзавала» яе, спалучыушы з класавай марксiсцка-ленiнска-сталiнскай метадалогияй i фразеалогiяй.

Савецкi перыяд—У.Пiчэта «Юрыд-ае становiшча сельскага насельнiцтва на прыватнауласнiцкiх землях на час выдання Лiт-га Статута 1529г.», «Валочная установа каралевы Боны i устава на валокi» i iнш.

Цiкавыя працы А.Бурдэйкi, У.Дружчыца, Т.Забэлы—аналiзавалi класавую i сацыяльную структуру феадальнай Б-i, прававое стан-а працоунага насельн., важнейшыя прававыя акты эпохi феад-зму.

Выдана двухтомная праца «ГДПБ-ай ССР». Падрабязна выкладаецца гiст.станаулення i развiцця органау ул. i кiравання савецкай Б-i, развiцця розных галiн права.

Новы усплеск у развиццi гiсторыка-пр-ых даследв.Б-i адбыуся пасля абвяшчэння суверэнiтэту РБ.У 90гг.XXст. i п.XXIст. з’яул.працы у галiне гiсторыi i права феадальнай Б-i (Т.Доунар, Я.Юхо), дз-ы i пр. савецкай.Б.(А.Вiшнеускага, М.Касцюка i iнш.). Падрыхтаваны вуч.дапаможнiкi А.Вiшнеускага «ГДПБ», Я.Юхо «ГДПБ» i iнш.Выдадзены Статут ВКЛ 1588г., Статут ВКЛ 1566г.