Адам білімін саралау мәселелері

Сонымен, сөз адамның білімін саралау мәселесіне ауысты. Білімді саралау - өте күрделі мәселелердің бірі. Бұл мәселемен

«Жасанды интелект» ғылымы айналысады. Оның басты мақсаты – адамның білімін саралау және модельдеу болып табылады.

Информатиканың базалық курсы шеңберінде білімді – декларативті (баламасы – мәлімдемелік) және процедуралық (баламасы – орындау тәртібі) деп бөлуімен шектелсе жеткілікті.

Декларативті білімнің сипаттамасын мынадай сөздерден бастауға болады: «Мен не екенін білемен» (орысш. – «Я знаю, что...»). Ал, процедуралық білімнің сипаттамасын мынадай сөздерден бастауға болады: «Мен қалай орындауды білемін» (орысш. – «Я знаю, как...»). Мұнда, осы сипаттама негізінде, оқушылар білімнің екі түріне де мысалдарды сенімді келтіре білуін талап ету қажет.

Келешекте оқушыларды компьютердің жұмысымен және құрылғыларымен таныстыру үшін білімді осылай бөлінуін алдын ала (проподевтикалық) талдап алу өте қажет екенін мұғалім жақсы түсінуге тиіс.

Компьютерде адамға ұқсас ішкі – жедел және сыртқы – ұзақ уақытты жады болады. Компьютердегі ақпарат туралы сөз қозғалғанда оқушылар ондағы барлық ақпаратты – деректер және бағдарламалар деп екіге бөлінетінін білетін болады. Яғни, деректер – декларативті, ал бағдарламалар – процедуралық ақпаратқа жатқызылады.

Компьютермен адамның ақпараттық қызметі арасындағы ұқсастықты, дидактикалық тәсілмен салыстыру, оқушыларға ЭЕТ- ның жұмысы мен мағынасы тиімдірек жеткізіледі.

Ақпарат ұғымын кибернетикалық тұрғыдан анықтау

Информатика және кибернетика бір-бірімен тығыз байланысты. Кибернетиканың негізін 1940-жылдардың аяғында америка ғалымы Норберт Винер қалады. Қазіргі информатика пәнінің пайда болуында кибернетиканың рөлі орасан зор болғанымен, бүгінгі күні кибернетика информатиканың бір саласы ретінде қарастырылады.

Кибернетика күрделі машиналар, тірі ағзалар, қоғамдық жүйелермен жұмыс істеуге қолайлы. Бірақ ол олардың ішкі механизмін түсінуге ұмтылмайды. Оның қарастыратыны – жүйелер немесе олардың компоненттері арасынағы арақатынастар болып табылады. Сондықтан кибернетиканы – тірі және жансыз жүйелерде басқару процестерінің жалпы қасиеттерін зерттейтін ғылым деп анықтайды.

Күрделі жүйелерді сипаттауда кибернетикада «қара жәшік» моделі қолданылады. «Қара жәшік» және «кибернетикалық жүйе» терминдерін синонимдер ретінде қарастыруға болады. «Қара жәшіктің» басты сипаттамасы – кіретін және шығатын ақпарат.

Осындай екі қара жәшікті алып қарастыратын болсақ, олардың арасындағы арақатынас ақпаратты алмастыру арқылы жүзеге асады. Кибернетикалық жүйелер арасындағы ақпарат кейбір тізбекті сигналдар түрінде тасылады.

Ақпараттық алмасу барлық жерде, жан-жақта – адамдар, жануарлар, бірлесіп жұмыс жасайтын техникалық құрылғылар, адамдар мен техникалық құрылғылар, т.с.с. арасында жүріп жатады. Осы жағдайлардың бәрінде ақпараттың табиғаты әртүрлі : акустикалық, жарықтық, графикалық, электрлік, т.б. сигналдар тізбектерімен жіберіледі.

Сонымен, кибернетикалық тұрғыдан қарастырғанда: ақпарат кейбір алфавиттің символдарынан (сигналдардан) тұратын тізбек. Ақпарат үғымын дәл осы тұрғыдан қарастыру ақпаратты компьютерде өңдеуге мүмкіндік береді. Ендеше, ақпараттық процестердің үш формаларының бәрі (сақтау, тасымалдау, өңдеу) символдармен жұмыс жасауға әкеледі екен.