2 Сурет. Калориферлерді қондырудың схемасы

Калориферлерді қондырудың схемасы мен оларға жылужетекті жалғау

А – ауамен;

Б – жылутасығышпен:

1 – параллель;

2 – тізбектей.

Пневматикалық көліктің системасын есептеу

1. Тасылатын материалдың қиялдану жылдамдығы мен қозғалысының жұмыс жылдамдығы.

2. Горизонтальді ауа жолы жеріндегі қысымның жоғалуы.

3. Вертикальді ауа жолы учаскесіндегі қысымның жоғалуы.

Ірі құрылыс алаңдары мен құрылыс индустриясының зауыттырында әр түрлі материалдарды және өндіріс қалдықтарын араластыру үшін оларды тасымалдаудың басқа әдістеріне қарағанда үлкен артықшылықтары бар пневматикалық көліктер кеңінен пайдаланылады.

Пневматикалық көлік системасын есептеу үшін тасымалданатын материалдың витать ету жылдамдығы ν_вит мен қозғалыстың жұмыс жылдамдығы ν_раб түсінігі енгізілген. Витать ету жылдамдығы ретінде өлшенген жағдайдағы немесе немқұрайлы тепе-теңдік жағдайдағы материалдық бөлшектердің ауа ағысы жылдамдығы түсініледі.

Пневматикалық көліктің ауажолы арқылы өтетін материалдық бөлшектердің анық жылдамдығы жұмыс жылдамдығы деп аталады. Оған өлшенген күйдегі материялдық бөлшектер жатпайды. Мысалы: вентилятордың тоқтауы және оны қосып ауажолында шөккен бөлшектерді желдету.

Ауажолындағы жұмыс жылдамдығы мен тасымалданатын материалдық бөлшектерінің жылдамдығының қатынасы тасымалданатын G массалы тасымалданатын материалдың тасымалданатын 1кг ауа қоспасының массалық концентрациясына тікелей байланысты. Ұшып ету жылдамдығының ν_вит мәні пневматикалық көлік системасын есептеу кезіндегі негізгі әуелгі бір мәлімет болып табылады.

Саның қарапайым интервал санындағы Re витать ету жылдамдығының ν_вит , м/c, жақындатылған мәні шар күйлі бөлшектер үшін:

ν_вит = 4,7√(dρ) (1)

мұндағы d – дене диаметрі, м;

ρ – дене тығыздығы, кг/м³.

Вертикальді құбыржолда тасымалдау үшін ауа қозғалысының жылдамдығы витать ету жылдамдығынан 1,3-1,5 есе көп болуы керек. Горизонтальді құбыржолда тасымалдау кезінде ауа қозғалысының жылдамдығы жобамен 2 ұшып ету жылдамдығына тең болуы керек.

Кейбір шаңдардың виды үшін пневматикалық көліктегі ауажолдағы ауа қозғалысына жобалау жұмыс жылдамдығы 1 таблицасынан алынуы мүмкін.

Материалдарды ауамен құбыржол арқылы тасымалдау кезінде үйкеліске жоғалу мен жергілікті кедергі таза ауаны қозғалтумен салыстырғанда көбейеді.

Ауажолының горизонтальді участкілеріндегі қысымның жоғалуы келесі формуламен есептеледі:

ρ_cm= ρ(l+kµ) (2)

мұндағы ρ – таза ауа қозғалысы кезіндегі желідегі қысымның жоғалуы, Па;

k – тәжірибелі жолмен анықталатын коэффициент;

µ – тасымалданатын қоспаның массалық концентрациясы, кг/кг.

Вертикальді учаскелердегі қысымның жоғалуын келесі формуламен есептейді:

ρ_cm= ρ(l+kµ)+lν (3)

мұндағы l – вертикалтді ауажолы учакесінің ұзындығы, м; ν – механикалық қоқыс массасының таза ауа көлеміне қатынасына тең қоспаның көлемді концентрациясы, кг/м³.

Құрғақ құм үшін ұнтақталған саз k = 0.6 (тығыздығы 2400 – 2600 кг/м³); Ағаш үгінді мен жаңқа үшін k = 1.4 (тығыздығы 250 – 300 кг/м³).

Шаңды ауаны тасымалдау үшін ауажолы диаметрінің келесі мүмкін минималды мәндері ұсынылады, мм:

Таблица 1. Пневматикалық көлік ауажолы ауа ағысының жылдамдығы

Тасымалданатын материал немесе қалдықтар	Учаскелері		Тасымалданатын материал немесе қалдықтар	Учаскелері
	Верти- кальді	Горизон- тальді		Верти- кальді	Горизон-тальді
Құм, ұнтақ саз	11	13	Жеңіл минералды шаң	12	14
Зімпаралы минералды шаң (күкірт кабиді, корунд)	14	16	Үгінді мен жаңқа	12	14
			Ірі ызғар жаңқа	18	20

Орташа талшықты шаң (үгінді, ұсақ жаңқа, мақта талшығы, жүн және т.б.).....................................................................................................................100

Ірі жаңқа..................................................................................................130

Жоңқа.............................................................. .......................................150

Пневмокөліктік қондырғыларды есептеу келесі операциялардан қиысады: тасымалданатын материалдар санын анықтау; 1 таблицасының ауа қозғалысы жылдамдығының және қоспа массасы концентрациясының (не есептеу арқылы) мәндеріне сүйеніп ауа көлемін анықтау; бөлек учаскелер мен тармақталулардағы қысымның жоғалуын ауажол диаметріне сүйеніп іріктеу.

Пневматикалық көлікті пайдаланудың әртүрлі жағдайлары үшін ауажолы мен құрылғылардың аса егжей-тегжейлі мәліметтері арнайы әдебиеттерде келтірілген.

2. Техникалық зерттеулер мен желдету жүйелерін пайдалану

Зерттеулер мен желдеткіш жүйелерін жөнге келтіру. Діріл және шулармен күрес. Шуды қалыпқа келтіру. Өртке қарсы және жарылыс қауіпті шаралар. Желдеткіш және техникалық лақтыруларды тазалау. Желдеткіш жүйелері мен олардың тиімділік бағаларын бақылау.

Отынның жекелеген түрлерінің қысқаша сипаттамасы.

1. Ағаш, шымтезек, қазбалы көмір.

2. Тас көмір, антрацит, жанғыш сланец.

3. Мұнай және оның өнімдері.

Шымтезек бұл өсімдік заттарының шіруінен пайда болған өнім. Өндірілуі әдістеріне байланысты шымтезек кесектік (машиналық және гидрошымтезек) және фрезерлік (ұнтақ) болып бөлінеді. Жоғарғы ылғалдық (50%- ға дейін) және жану температурасының төмендігіне (8500-1500 кДж/кг) байланысты шымтезекті тасымалдау тиімсіз, сондықтан да жергілікті отын ретінде қолданылады. Шымтезек құрамындағы ұщқыр заттар 70%- ға дейін болады. Ашық қоймада сақтау кезінде шымтезек өзінен-өзі өртенуі мүмкін.

Қазбалы көмір. Негізгі үш түрге бөлінеді: қоңыр көмір, тас көмір және антрациттер. Қоңыр көмір ең төменгі сұрыпты болып табылады. Онда көптеген минералды қоспалар, ұшқыр заттарбар және өздігінен жанып кетуге бейім. Қоңыр көмірдің жану жылулығы 10500-16000 кДж/кг.

Тас көмір қатты отын ішінде ең бағалысы. Ұщқыр заттардың мөлшеріне, құрғақ айдау кезінде алынатын кокс сипатына байланысты көмір келесі маркілерге бөлінеді: Д-ұзынжалынды, Г-газдық, ПЖ-майлы булық, ПС-топтаспалы булық, Т-жіңішке. Тас көмірдің жану жылулығы 25000-28000 кДж/кг.

Антрацит дегеніміз геологиялық жасы бойынша қазбалы көмір түрлерінің ең кәрісі, оның құрамында көміртегі көп болады. Антрациттің жану жылулығы 25500-29700 кДж/кг.

Жанғыш сланец су астында ауа енуінсіз жануар және өсімдік организмдерінің шіру өнімі. Олар құрамында ұшқыр заттардың көп болуымен (80% шамасында) және жоғарғы күлділігімен (А=50-55%) сипатталады. Сланец ылғалдылығы 15-20%, жану жылулығы 6300-9800 кДж/кг. Сланецті газ және сұйық отын өндірілетін шикізат ретінде пайдалаған тиімді.

Сұйық отын. Жылу қондырылғыларында сұық отын ретінде мазут жағылады. Ол мұнайды өндеуде қалатын қалдық өнім. Мазуттың жану жылдамдылығы 38500-39000 кДж\кг. Энергетикада отын ретінде мазуттың үш маркісі қолданылады – 40, 100, 200. Мазуттың маркісі шектік жабысқақтығымен анықталады.

Мұнай және оның өнімдері көміртегінің (с=84...86%) және сутегінің (Н=10...12%) көптілігімен ерекшеленеді; ішкі цилиндр циклонының басқа барлық қосалқы бөліктері сыртқа түтін шығару трубасына шығады.

Ылғал шаңұстағыштардың (скруббер) тазарту дәрежесі 85-90% олардың ереклелігі ауланатын бөлшектердің сұйықтықпен ұсталуы және одан соң қондырғыдан шлам түрінде шығарылуы болып табылады. Ылғал шаңұстағыштардағы щаңды ұстау процесіне конденсациялық нәтиже әсер етеді. Конденсациялық нәтиже бөлшектерді су будың конденсациялау есебінен алдын ала үлкейту арқылы іске асырылады. Скруббердің тазалу дәрежесі 97% - ға тең.

Шаңданған ауаны орташа және нәзік тазалау үшін әр түрлі мата фильтрлер нәтижелі түрде қолданылады, мысалы жеңдік фильтр. Электрофильтрдың жұмыс жасау қағидасы, шаң бөлшектері ауа мен бірге электр өрісінен өткен кезде, зарядталып және бір-біріне тартылып, электродтарға шөгінуге негізделген. Шөккен шаң бөлшектері электродтардан механикалық жолмен алынады. Ультрадыбысты шаңұстағыштарда шаң бөлшектерінің қатты дыбыс ағыны әсерінен коагуляциялану мүмкіндігі пайдаланылады, бұл ауадан ағрадальдерді аулауға өте маңызды. Бұл қауыздар бункерге түседі. Дыбыстық әсер сиренамен тудырылады. Бізде шығарылатын сиренар өткізу мүмкіндігі 15000 м/с – а дейінгі шаңтазалау қондырғыларында пайдаланылады.

Сорғыш желдеткіш арқылы атмосфераға тасталатын, цехтар мен өнеркәсіп мекемелерінде ауаны тазалауға арналған, жоғарыда көрсетілген құрылғылар, қаланың ау бассейінін ластанудың алдын алуға қолданылатын фильтрлермен шаңұстағыштардың барлық түрлері емес.

Газды қатты бөлшектерден тазалау, мысалға шаң, қалың мақта қабатынан немесе басқада газ әсер етпейтін заттардан сүзу арқылы жүзеге асырылады.

Газдар үшін сүзу заттары болып кварцты шынылы мақта, шыныталшықтар, шыны негізіндегі көптеген синтетикалық материалдар қолданылады. Бұл заттар арқылы жоғарғы температураға дейін қыздырылған газдарды сүзуге болады. Газдарды сүзу үшін мақтамен толтырылған сіңіргіш калонканы немесе Б тәрізді хлоркальцилі трубаны қолдану өте ыңғайлы. Газды мақтамен немесе астбестпен толтырылған кең шыны трубамен сүзуге болады. Шаңның дисперсиялық құрамын есептеудің біріңғай тәсілі бекітілген.

Біздің елді мекендерде атмосфералық ауадағы біріңғай ПДК (шектік рұқсат шоғырлануы) бекітілген. Атмосфералық ауадағы біріңғай ПДК арнайы формуламен есептеледі (1). Атмосфералық ауадағы бірдей әрекетке, бірнеше заттар болған кезде, (1) формуламен есептеген кезде шоғырлану сомасы бірліктен аспау керек.

Ауадағы заттардың іс жүзіндегі шоғырлануы ПДК1; ПДК2; ПДК - осы заттардың шектік рұқсат шоғырлануы. Атмосфералық ауада бір ауақытта болу кезіндегі, әр түрлі заттардың ПДК-ы әрқайсысына жеке сақталады:

1) көміртегі тотығы және күкіртті ангидрид;

2) көміртегі тотығы, азот диоксиді және күкіртті ангидрид;

3) күкіртті сутегі және күкіртті көміртегі;

4) ангидрид, маленинді ангидрид және 1-наптихиман.

Ауаға зиянды заттар тасталған кезде қала шетіндегі жасыл аймақтар және санитарлы күзетті курорт аймағындағы зиянды заттардың жиынтық ПДК-ы 0,8-ге дейін төмендейді.

Атмосферадағы зиянды неорганикалық заттардың ПДВ, ТМД елдеріндегі мөлшері, жергілікті гидрометқызметі және табиғатты қорғау органдарымен, ландшафтық метеорологиялық жағдайларды ескере отырып бекітіледі.

Ластайтын заттардың атмосфераға тасталу параметрлері:

1. Метеорологиялық шарттар.

2. Жалпылай болжамның дәлелдену бағасы.

3. Ауа ластануының дәлелдену бағасы.

Өнеркәсіптік кәсіпорындарда цехтар мен бөлімдерге келетін ауа ғана емес, сонымен қатар олардан шығатын ауада, өнеркәсіп аймағындағы және оған жақын жатқан тұрғын кварталдарға ауа ластануын болдырмау сматында тазаланады.

Өнеркәсіптік бөлімдердің жалпы алмасу желдеткіштерінен және жергілікті ауа соры жүйесінен атмосфераға шығарылатын ауа, өнеркәсіптік кәсіпорындарды жобалаудың санитарлық нормасына сәкес СНиП2.03.05-86, тазалануы және атмосфераға жайылуы керек.