№ 1 есеп.

Науқас А., 45 жаста, әлсіздікке, жүргенде оң балтырының бұлшықеттеріндегі ауырусынуға шағымданып, шипажайға емделуге келді. Бес жыл бұрын тамырларының ауырғандығынан сол табанында құрғақ жара дамып, кесіліп тасталған. Шипажайда науқасқа жылы күкіртті сутекті сумен бұлау тағайындалды. Бірақ емді қабылдаған соң оны тоқтатуға мәжбүр болды, себебі көктамырда қабыну үрдісі дамығандықтан (флебит), оң балтырының тері асты көктамырларының бойымен ауыратын қатаюлар пайда болды. Бұдан басқа науқаста бұлау қабылдау кезінде артериялық қан қысымы көтеріліп, бас ауыруы пайда болды.

1. Берілген есепте ауруды табыңыз. Ауруға анықтама беріңіз. Ауру нышандарын көрсетіңіз.

Ауру – гипертониялық ауру. Гипертониялық ауру – эндогендік(жүріс-тұрысы, конституциясы, реактивтілігі, иммундық ж/е басқа жүйелерінің қызметі) ж/е экзогендік(химиялық, физикалық, биологиялық, механикалық) факторлардың әсерінен АҚ-ң 140/90 мм.с.б.б.-дан жоғары болатын мультифакторлы-полиэтиологиялық аурулар тобын айтады. Ауру – тұтас организмнің қоршаған ортаның ықпалдарына қорғанып-бейімделу мүмкіншіліктерінің шектелуімен көрінетін, дерт туындататын сыртқы н/е ішкі ықпалдардан дамитын, оның биологиялық ж/ әлеуметтік мұқтаждықтарын атқара алмайтын жаңа сапалы жағдайы. Нышандары:

• Субъективті – бас ауруы, оң балтыр б.е.-ң ауруы, ауыратын қатаюлар.

• Объективті – көктамырдағы қабыну, АҚ .

• Организмнің қоршаған орта ықпалдарына икемделу-бейімделу үрдісі шектелуі.

• Жұмысқа қабілеттігінің төмендеуі.

2. Берілген есепте дерттік серпілісті тауып, анықтама беріңіз.

Дерттік серпіліс – жылы күкіртті сутекті су буымен әсер еткенде қан тамырдағы қабыну. Дерттік серпіліс – организмнің н/е жеке жүйелерінің әдеттегін/е ауру туындататын қоздырғыштардың әсерлеріне биологиялық мәнсіз ж/е сәйкессіз жауап қайтаруы.

3. Берілген есепте дерттік үрдісті тауып, анықтама беріңіз.

Дерттік үрдіс – қан тамырларының қабынуы(флебит). Дерттік үрдіс – ауру туындататын ықпалдың бүліндіргіш әсеріне тіндер мен ағзалардағы әрі зақымдану, әрі қорғану-бейімделу серпілістердің жиынтығын айтады.

4. Берілген есепте дерттік жағдайды тауып, анықтама беріңіз.

Дерттік жағдай – оң балтырдың тері асты көк тамырының бойындағы ауыратын қатаюлар(склероз). Дерттік жағдай – организм үшін бейімделулік маңызы жоқ, кері биологиялық мәні бар қалыптан тыс тұрақты ауытқу – созылмалы, сылбыр өтетін дерттік үрдіс.

Осы ауру атеросклероз болуы мүмкін.

№ 2 есеп

Музыкант (пианист) қолының саусағын жеңіл жарақаттап алды, ол жерде қабыну құбылысы пайда болды. Ол адамда ауру бар ма? Жауапты негіздеңіз.

1. Пианисте ауру бар ма? Жауапты негіздеңіз.

Ауру бар – организмнің биологиялық ж/е әлеуметтік мұқтаждықтарын атқара алмайтын жаңа сапалы жағдайы.

2. Ауруға анықтама беріңіз – тұтас организмнің қоршаған ортаның ықпалдарына қорғанып-бейімделу мүмкіншіліктерінің шектелуімен көрінетін, дерт туындататын сыртқы н/е ішкі ықпалдардан дамитын, оның биологиялық ж/ әлеуметтік мұқтаждықтарын атқара алмайтын жаңа сапалы жағдайы.

3. Аурудың нышандарын атаңыз, сипаттаңыз:

• Субъективті симптомдары – науқастың өзі ғана сезетін организмдегі өзгерістер: бас ауру, бас айналу ж/е т.б.

• Объективті симптомдары – белгілі зерттеулердің нәтижесінде анықталатын организмдегі өзгерістер: қан құйылу, асқазан жарасы ж/е т.б.

• Қоршаған орта ықпалдарына науқастың икемделу-бейімделу мүмкіншіліктерінің шектелуі.

4. Денсаулыққа БДҰ анықтамасын беріңіз, денсаулықтың нышандарын атаңыз.

Денсаулық – денеде дерт н/е жай көзбен көрінетін ақаулардың болмауы ғана емес, адамның көңіл-күйі мен әлеуметтік жағдайларының толық сәттілігі. Нышандары:

• организм тіршілігінің қалыпты көрсеткіштері

• әлеуметтік және жан-дүниелік сәттілік

• денеде дерт пен көзге көрінетін ақаулардың болмауы

№ 3 есеп

Бір топ туристер қатты нөсер жаңбырдың астында қалды. Бір күннен кейін біреуі пневмония ауруына ұшырады. Аурудың себебі не?

1. Туристің өкпесі қабынуына қандай себеп әкелді? Осы аурудың жағдайы қандай?

Пневмония себебі – пневмококктар. Аурудың септік жағдайы – нөсер жаңбыр, суық температура.

2. Ауру себебі мен жағдайына анықтама беріңіз.

Ауру себебі - ауру дамуында міндетті болатын, сол ауруға тән арнайы симптомдарды айқындайтын ықпал.

Ауру жағдайы – ауру пайда болуына септесетін, оның ұзақтығы мен ауырлығына әсер ететін, ж/е оның пайда болуына кедергі келтіретін жайттар жиынтығы.

3. Ауру себебіне сипаттама беріңіз – пневмококк – Грам + , ұсақ, қозғалмайтын, ланцет пішінді диплококк.

4. Ауру туындауында себеп пен жағдайдың маңызы қандай, монокаузализм және кондиционализм түсініктерін сипаттаңыз.

Ауру туындауында себеп міндетті болады, аурудың арнайы әйгіленімдерін анықтайды. Септік жағдай – ауру туындауында маңызы төмен, бірақ оның пайда болуына септеседі.

Монокаулизм – ауру себептері туралы материалисттік көзқарас, оған тек қана себептің әсері болатын қолдайды.

Кондиционализм – ауру себептері туралы идеалисттік көзқарас, оған тек маңыздылығы бірдей жағдайлар(шарттар) белгілі санының әсерін қолдайды.

№ 4 есеп Пол Бер тәжірибесін сараптау

Тәжірибеге екі топ тышқан алынады. Біріншісі ауа толтырылған барокамераға отырғызылып, барометрлік қысым біртіндеп 210 мм. с.б. дейін төмендетіледі. Бұл кезде жануарда биіктік ауруының белгілері көрініп, тырысу дамиды.

Екінші топ тышқандарын оттегіге толтырылған барокамераға отырғызылады. Бұл камерада барометрлік қысым 200 мм. с.б. дейін төмендетіледі. Бұл тышқандарда биіктік ауруының белгілері байқалмайды.

1. Не себепті бірінші топ жануарларда биіктік ауруы дамып, екінші топта бұл белгілер байқалмады?

Біріншісі – ауамен толтырылған бар-к қысымды азайтқанда рО₂ азайып гипоксемия тырысу – биіктік ауруы.

Екіншісі – О₂ толтырылған бар-к қысымды азайтқанда рО₂ салыстырмалы түрде жеткілікті – биіктік ауруы байқалмайды.

2. Биіктік ауруының патогенезін құрастырыңыз. Патогенезінің негізгі тізбегін көрсетіңіз.

3. Биіктік ауруы патогенезінің кері айналып соғу шеңберін көрсетіңіз, анықтама беріңіз.

4. Биіктік ауруы патогенезінде бейімделу тетіктерін көрсетіңіз, олардың патогенезін түсіндіріңіз.

рО₂

гипоксемия

дистрофия(зат алмасуының соңғы өніміне дейін жүрмеуі),қышқыл жиналуы

мет.ацидоз

тыныс, жүрек-қантамыр орталығы қозуы

тахипноэ,тахикардия

симп.жүйе тонусы гипокапния

тегіс салалы б.е. тонусы , газдық алкалоз

АҚ , қанның қордан шығуы

эритроцитоз, тотыққан Нв тыныс, жүрек-қантамыр орталығы тежелуі

О₂-ні беруі жеңілдейді

ан.гликолиз АТФ брадипноэ, брадикардия

О₂ жетіспеушілігінен ОЖЖ

тежелуі(тыныс орталығы)

Өлім

• Негізгі тізбек – патогенездің басқа тізбектернің дамуына әкелетін тізбек.

• Кері айналып соғу шеңбері – аурудың үдеуіне септесетін, патогенездің жекелеген тізбектері арасында, оң кері байланыстың пайда болуы.

№ 5 есеп.

14 жасар бала туберкулезді гонитпен (тізе буынының қабынуы) клиникаға түсті. Ауырғанына екі жыл болған.Аурудың басталуы абайсызда құлағанда тізе буынының жарақаттануына байланысты. Жиі суықтап ауырған. Өмір сүру жағдайы орташадан төмен.

1. Баладағы ауруға қандай себеп әкелді? Берілген аурудың жағдайын атаңыз.

Тізе туберкулезі себебі – туберкулез микобактериялары. Аурудың септік жағдайы – жиі суықтап ауру, өмір сүру жағдайы.

2. Ауру себебі мен жағдайына анықтама беріңіз.

Ауру себебі - ауру дамуында міндетті болатын, сол ауруға тән арнайы симптомдарды айқындайтын ықпал.

Ауру жағдайы – ауру пайда болуына септесетін, оның ұзақтығы мен ауырлығына әсер ететін, ж/е оның пайда болуына кедергі келтіретін жайттар жиынтығы.

3. Ауру себебіне сипаттама беріңіз – Кох таяқшалары – әлсіз Грам +, қышқылға төзімді, иілген н/е тік таяқша.

4. Ауру туындауында себеп пен жағдайдың маңызы қандай. монокаузализм және кондиционализм түсініктерін сипаттаңыз.

Ауру туындауында себеп міндетті болады, аурудың арнайы әйгіленімдерін анықтайды. Септік жағдай – ауру туындауында маңызы төмен, бірақ оның пайда болуына септеседі.

Монокаулизм – ауру себептері туралы материалисттік көзқарас, оған тек қана себептің әсері болатын қолдайды.

Кондиционализм – ауру себептері туралы идеалисттік көзқарас, оған тек маңыздылығы бірдей жағдайлар(шарттар) белгілі санының әсерін қолдайды.

№ 6 есеп.

Екі егеуқұйрыққа келесі тәжірибе өткізілді: суының температурасы 10 °С аквариумға № 1 егеуқұйрықты отырғызды. 5 минөттен кейін жануарды алып, бақылау егеуқұйрықпен (№2 егеуқұйрық) және 10 минөт бұрын 2,5 мг/кг мөлшерде психостимулятор фенамин еңгізілген егеуқұйрықпен (№3 егеуқұйрық), барокамераға орналастырады. Сосын барокамерадағы барометрлік қысым 180 мм с.б.деңгейге дейін азайтылды. Өмір сүру ұзақтығы (барокамерадағы барометрлік қысымның 180 мм с.б. бойынша төмендеген уақыттан тыныстың толық тоқтауына дейін) №1 егеуқұйрықта 15 минөт, №2 — 7 минөт және №3 егеуқұйрықта — 4 минөтке созылды.

1. Фенамин мен гипотермия жануардың гипоксияға төзімділігне қалай әсер етті?

Фенамин – ОЖЖ әртүрлі факторларға сезімталдығын арттырады.

Гипотермия – организмдегі заттар алмасуына тежегіш әсер етіп, олардың О₂-нің жетіспеушілігіне төзімділігін арттырады.

2. Берілген тәжірибеде қандай реактивтілік туралы ойлауға болады?

1 – гипоергия – реактивтіліктің төмендеуі; 2 – нормергия – қалыпты реактивтілік; 3 – гиперергия – реактивтілік жоғарылаған;

3. Биіктік ауруының патогенезін құрастырыңыз. 4-есеп.

4. Биіктік ауруы патогенезінің негізгі тізбегін көрсетіңіз. 4-есеп.

№7 есеп.

1 жастағы балада, 35 жастағы және 78 жастағы ер адамда крупозды пневмонияның өту барысы қалай болады? Әртүрлі жас пен жыныс ерекшелігі арасында температураның айқындылығы және қабыну серпілістерінің әртүрлі болуы неге байланысты? – топтық реактивтілікке – балалық шақта реактивтілік төмен, орг-ң кемелденуіне бай-ты жоғарылайды, қарттық шақта реактивтілік қайтадан төмендейді.

1. Науқастағы реактивтілікке жауап түрін анықтаңыз, жауапты негіздеңіз.

Топтық реактивтілік - жас пен жыныс ерекшеліктеріне байланысты ағзасының қорғану бейімделушілік мүмкіндіктерінің әртүрлі болуын айтамыз.

• 1-гиперергиялы, жедел, айқын симптомдармен өтеді.

• 2-норма

• 3-гипоергиялы, созылмалы, айқын симптомдарсыз;

2. Организм реактивтілігі мен төзімділігіне анықтама беріңіз.

Реактивтілік – сыртқы орта ықпалдарының әсеріне тұтас орг-ң, жекелеген ағзалары мен жүйелерінің тіршілігін өзгертіп жауап қайтару қасиеті.

Резистенттілік – ауру туындататын ықпалдарға организмнің тұрақтылығы.

3. Науқастардағы жауаптың түрін анықтаңыз.

Топтық реактивтілік - жас пен жыныс ерекшеліктеріне байланысты ағзасының қорғану бейімделушілік мүмкіндіктерінің әртүрлі болуын айтамыз.

4. Реактивтіліктегі жастың маңызын анықтаңыз.

Балалық шақтағы реактивтіліктің төмен болуы себебі:

• Сыртқы ж/е ішкі биологиялық тосқауылдардың толық жетілмеуі;

• Жүйке ж/е эндокриндік жүйелердің жетілмеуі;

• Иммундық жүйенің толық жетілмеуі;

Ересек жастағы реактивтіліктің жоғары болуы себебі:

• Жүйке жүйесі толық дамыған;

• Тосқауылдық жүйелердің жетілуі;

• Иммундық ж/е басқа қорғану мүмкіншіліктерінің жақсы жетілуі;

Қарттық шақтағы реактивтіліктің төмендеу себебі;

• Икемделу-бейімделу жүйесінің тез қалжырауы;

• Иммундық жүйесі жеткіліксіз;

• Тосқауылдық қасиеті төмендеген;

№ 8 есеп.

Химиялық өндірістің бірінен шыққан қалдықтың құрамына кіретін уытты заттың жасушаларда цитохромоксидазаны тежейтін әсері токсикологиялық зертханада зерттелді. Ол затты қалыпты эпителий жасушаларының монокультурасына улы әсер ететін мөлшерінде енгізді. Жасушаларда бүліністік белгілерді әрбір 30 мин. сайын 3 сағат бойы бағалады. 3 сағаттан соң жасушалардың 85% тіршілігін жоғалтқаны байқалды.

1. Жасуша зақымдануына анықтама беріңіз, жасушаның жіті зақымдану сатыларын көрсетіңіз.

Жасуша зақымдануы – эндогендік н/е экзогендік факторлардың әсерінен жасушада болатын қайтымды ж/е қайтымсыз өзгерістер. Зақымдаушы фактордың әсері бейспецификалық өзгерістер парпанекроз некробиоз некроз.

2. Жасушадағы дерттік өзгерістердің бірізділігін және олардың патогенезін келтіріңіз.

Уытты заттар(цианидтер)

Митохондрияны зақымдау

Тотығудан-фософрланудың тежелуі Цитохромоксидаза ферментінің тежелуі

АТФ Са²⁺-ң цитоплазмаға шығуы О₂-ң активті форм-ң көбеюі

Са²⁺-АТФ-аза-ң қызметінің бұзылуы МАТ

Са²⁺ цитозольде жиналуы

Фосфолипаза ж/е басқа да Са²⁺ - тәуелді протеаза-

лардың активтенуі

мембрана фосфолипидтерінің ыдырауы

мембрананың тұтастығының бұзылуы

некроз

3. Эпителий жасушаларының қайтымды белгілерін көрсетіңіз – жасуша көлемінің аздап ұлғаюы, жасуша сыртында лактаттың жиналуы.

4. Эпителий жасушаларының қайтымсыз белгілерін көрсетіңіз – ядроның ыдырауы, митохондрий құрылымы бұзылуы.

Есеп №9

Гемолиздік анемияны эксперименттік жолмен үлгілеу үшін тышқандарға фенилгидразин енгізілді, ол жасушаларда бос радикалдық тотығуды ынталандырады. Фенилгидразинді енгізгеннен жарты сағат өткен соң тышқандардың қанында эритроциттердің саны азайғаны, бос гемоглобин және метгемоглобин болуы байқалды.

1. Жасушаның жіті зақымдану сатыларын көрсетіңіз

• Зақымдаушы фактордың алғашқы спецификалық әсері

• Жасушаның бейспецификалық реакциясы

• Паранекроз

• Некробиоз

• Некроз

2. Жасушадағы дерттік өзгерістердің бірізділігін келтіріңіз.

Фенилгидразин

Бос радикалдардың пайда болуы

МАТ артуы

Мембрана тұтастығының, канал-насостардың қызметінің бұзылуы

Жасуша ішінде Na⁺, Ca²⁺, H⁺ иондарының көбеюі

Лизосомалық ферменттердің активтенуі

Ядро мембранасы зақымдануы Митохондрия мембранасы зақымдануы

Гендік ақпараттың зақымдануы, ТФ-ң ажырауы Са²⁺-ң цитозольге шығуы

ақуыз ж/е ферменттердің түзілуі

бұзылады АТФ

Жасуша мембранасының қайтымсыз өзгерістері

Некроз

3. Қанда бос гемоглобиннің пайда болу патогенезін көрсетіңіз.

Фенилгидразин

МАТ артуы

Мембранасының бұзылысы, тесіктердің пайда болуы

Жасуша ішіне Na⁺,H⁺ иондарының енуі

Na⁺ ионы өзімен су мол-н алып кіру

Эритроциттер ісініп, шар тәрізді болуы

Нв қанға өтіп, Нв-емия, эритроцит ыдырап, гемолиз

Тіндік гипоксия

4. Қанда метгемоглобиннің пайда болу патогенезін көрсетіңіз.

Фенилгидразин

Нв-дегі Fe²⁺-ні тұрақты Fe³⁺-ке тотықтыру

Метгемоглобин(Нв-ң патологиялық туындысы, О₂-мен берік бай-п, оны тіндерге тасу қызметінен айырылған)

Тіндік гипоксия Эритроцит-ң фенилгидразин әсерінен гемолизі, мет-Нв-емия.

Есеп № 10.

Келесі көрсеткіштер негізінде зақымданған жасушалар түрін анықтауға бола ма? Қан плазмасындағы калийдің мөлшері – 5,5 ммоль/л (нормасы 3,5-5,0 ммоль/л), АСТ және АЛТ деңгейі жоғарылаған, зәрде миоглобин анықталған.

Калийдің қандағы мөл-ң көбеюі жасушалардың көптеп ыдырауынан болады.

1. Жасуша мембранасы зақымдануының патогенезін атаңыз.

Зақымдаушы фактор(эндо-, экзогендік)

Мембр-ң еркін радикалды тотығуы, антиоксиданттық жүйенің тежелуі

МАТ

Фосфолипаза, липаза, Са²⁺-тәуелді протеазалардың активтенуі

Мембрана фосфолипидтерінің ыдырауы

Мембранадағы тесіктер, канал-насостардың қызметінің бұзылысы

Жасуша ішіне Na⁺, H⁺ иондарының еніп, жасушаның ісінуі

Лизосомалық ферменттердің активтенуі

Митохондрия мембранасының зақымдануы

ТФ-ң бұзылуы, АТФ азаюы Са²⁺-ң цитозольге шығуы, жиналуы

Жасуша мемб-ң қайтымсыз зақымдануы

Иондық дисбаланс, ферменттердің қанға өтуі

Жасуша некрозы.

Патогенездің даму жолдары:

• Мемб-ғы еркін радикалдың тотығуы, МАТ;

• Фософлипаза, липаза, протеаза, ферменттерінің артық әсерленуі;

• Мембр-ң механикалық(осмостық) бүліністері;

• Иммундық (аллергиялық) әсерлерден;

2. Жасуша мембранасы зақымдануының салдарын көрсетіңіз.

Жасуша мембраналарының зақымдауынан пайда болған иондық дисбаланс жасуша ішілік орг-ң зақымдануына алып келеді, одан жасуша зақымдануы өрши түсіп, соңында некрозға соқтырады.

3. Қанда АЛТ, АСТ, миоглобиннің пайда болу ы қай жасушалардың зақымданғанын көрсетіңіз.

Миоглобин барлық миоциттерде болатын күрделі ақуыз, митохондрияға жақын орналасыда, О₂-ні Нв-дан қабылдап, митохондрияға тасымалдайды. Оның қанда пайда болуы б.е.-ң зақымдалғанын көрсетеді.

АЛТ ж/е АСТ бауыр, бүйрек, жүректе активті қызмет атқарады, АҚ-ң амин топтарын тасымалдайды. Олардың қанда пайда болуы осы мүшелердің зақымдалғандығын білдіреді.

4. Эритроциттер, кардиомиоциттер цитолизінің маркерлерін келтіріңіз.

Эритроцит цитолизінен қанда Нв, ЛДГ₁ ж/е эритроцит қалдықтары – көлеңке эритроцит көбейеді.

Кардиомиоциттер цитолизінен қанда ЛДГ₁, КФК₂, миоглобин, АСТ, АЛТ мөлшері артады.

Есеп № 11.

Аурудың алдын алу мақсатында пациент емханаға келді. Шағымы жоқ, қарап тексергенде қандай да бір дерттік ауытқулар анықталған жоқ. Қорытынды шешім қабылдау үшін қаны мен зәрін тапсыруға клиникалық зертханаға жолдама берілді. Зертханада дәрігер лаборант эритроциттерінің айқын гемолизін анықтады, қан жағындысындағы бұзылмаған эритроциттердің пішіні сфералық түрде болды. Істің мән жайын анықтау барысында белгілі болғаны қан алу кезінде оны сұйылту үшін натрий хлоридінің гипотониялық ерітіндісін қолданған.

1. Жасуша мембранасы зақымдануының патогенезін атаңыз. Алдыңғы есепте.

2. Науқаста эритроцит ыдырауының патогенезін көрсетіңіз.

Гипотониялық ерітінді

Плазмада осмостық қысым , эритроциттердегі осмостық қысым одан жоғары

Пламзмадағы сұйықтықтың эритроциттерге енуі

Эриторциттердің ісінуі, мембранасынының жыртылуы

Гемолиз

3. Эритроциттер не себепті шартәрізді күйге айналды?

Судың эритроцит ішіне көптеп енуіне байланысты.

4. Жасуша зақымданғандағы бейімделу тетіктері (10-нан кем болмасын):

• Анаэробты гликолиздің артуы;

• ТФ-ға қатысатын ферменттердің активтенуі;

• Митохондрия гипертрофиясы;

• АТФ тасымалына қатысатын ферменттердің активтенуі;

• АТФ энергиясын пайдаланатын ферменттердің әсерленуі;

• Жасушаның энергияға деген мұқтаждығын азайта тоырып, қызметін шектеуі;

• Энергияның қатысуымен өтетін процесстер тежелуі;

• Микросомалық ферменттердің белсенденуі;

• Интерферондардың активті синтезі;

• Буферлік жүйелердің активтенуі, ҚСҮ қалыпқа келуі;

• Антиоксиданттық жүйенің активтенуі;

• ДНҚ-ң активті репарациялануы;

• Зақымдалған бөлшектердің қалыпқа келуі;

Есеп 12.

Училищені жақында тәмамдаған және жұмысқа енді қабылданған биіктікте жұмыс жасайтын жұмысшылар жұмыс мезгілінде гормондық құрамын тексертуге келісті. Жас жұмысшыларда жұмыс жасайтын биіктік артқан сайын қанда катехоламиндер мөлшері 2-3 есе артты. Жұмыс өтілі артқан сайын бұл құбылыс аз айқындалды.

1. Жұмысшыларда қандай синдром дамыды?

Адаптациялық синдром – қоршаған ортаның кез-келген қолайсыз әсерлеріне организмнің арнайыланбаған бірбеткей серпілістермен жауап қайтаруымен көрінетін, оның қорғану-бейімделу мүмкін-ң жаңа деңгейде қалыптасуы.

2. қанда адреналин, глюкокортикоидтардың көбеюі синдромның қай сатысына сәйкес келеді? Қанда бұл гормондардың көбею патогенезін түсіндіріңіз.

Соққы кезеңі глюкокортикоидтардың тез синтезделуімен бай-ты, бұл кезде катаболикалық процесстер қарқынды жүруінен метаболизмнің жоғары болуынан глюкокортикоидтардың тіндерде жеткіліксіздігі байқалады, осыдан гипотермия, гипогликемия, гипотензия, б.е. әлсіздігі байқалады. Соққыға қарсы кезеңінде адреналин көптеп өндіріліп, анаболикалық процесстер артып, АҚ ж/е б.е. тонусы көтеріледі, гипергликемия байқалады. Содан бүйрек үсті безінің қыртысты қабатында синтездік процесстер артып, резистенттілік кезеңі басталады, кортикостериодтардың мөлшері артады, глюконеогенез күшейеді, глюкокортикоидтардың жоғары мөлшері организмнің бейімделу мүмкіншіліктерін ең жоғары деңгейге көтереді.

3. Жұмыс өтілі артқан жұмысшыларда гормондық жағдайы өзгеруі синдромның қай сатысына сәйкес келеді? Берілген синдромның патогенезі қандай?

Экзогендік фактор ұзақ әсер еткен кезде бүйрек үсті безінің қыртысты қабаты семіп қалып, глюкокортикоидтардың мөлшері азайып, организм резистенттілігі төмендейді, АҚ ж/е температура төмендейді, белоктардың ыдырауы басталады. Қалжырау кезеңі.

4. Берілген синдромның дамуының организм үшін маңызы қандай?

Стресс организм үшін маңызы – қоршаған ортаның өзгерістеріне тез бейімделуін қамтамасыз етіп, жоғары резистенттілікті, қорғану мүмкіншішілктерін іске қосады. Бірақ қалжырау кезеңі де болатын болса, организм жұқпалы емес аурулармен ауырауы мүмкін.

Есеп 13.

Науқас Т., 29 жаста, қол саусақтары, денесінің алдыңғы бөлігі мен беті 2-дәрежелі күйікке шалдықты. Зақымдану аймағы 30%. Науқас қозу жағдайында, айқын ауыру сезімі, қалтырау, дене қызымының көтерілуі байқалды. Қарап тексергенде: есі сақталған, есі бұзылмаған, кеңістік пен уақытты бағдарлайды. АҚ 150/90 мм с.б. 15 минуттан соң АҚ 90/60-қа дейін төмендеді, есі тежеле бастады.

1. Науқаста қандай жағдай дамыды?

Күйіктік сілейме – нейроэндокринді реттеу механизмінің, микроциркуляция мен зат алмасуының ауыр бұзылыстарының нәтижесінде пайда болатын организмнің маңызды функцияларының қатты тежелуімен көрінетін ауыр патологиялық үрдіс.

2. Алғашқы 15 минутта клиникалық көрінісі берілген жағдайдың қай сатысына сәйкес келеді? Осы сатының даму патогенезін түсіндіріңіз.

Қызбаланыстық сатысы.

Жоғары температурадан болатын күйік

Ағзадағы барлық(тағы ноцицептік) рецептордың қозуы

ОЖЖ-ң қозуы, стресс дамытатын жүйенің(гипоталамус, гипофиз, бүйрек үсті безі) қозуы, стресс шектейтін жүйенің(ГАМҚ-ергиялық, опиодергиялық) тежелуі

Стресс-реакция

Гиперкортикостероидемия, гиперкатехоламинемия

Қ.т.-ң қатты жиырылуы,АҚ , фосфолипаза, липаза, т.б.

Т , тахикардия, қан айналымның ферменттердің активтенуі

орталықтануы МАТ әсерленуі

мембр-ң рецепторлық, канал- лизосома мем-ң митохондрия мем-ң

насостық функ-ң бұзылысы. бұзылысы бұзылысы

гидролаза-ң тіндерді ТФ ажырауы, АТФ

ыдыратуы