Сұлының қатты немесе жабық қаракүйесі

Қоздырғыш –Ustilago levis (Kell. et. Sw.) Magn.

Ауру белгілері: Сұлы бас ала бастаған кезде көрінеді. гүл шоғыры споралар жиынтығына айналады.тек телиоспораларды жауып тұратын масағы қабыршықтары ғана зақымданбайды.Сондықтанда аурудың бұл тұрын жабық қара күйе деп те атайды. Гүл шоғыры бұтақшалары қысқарғандықтан жинақы болады. Споралар тығыз жинақталған, оңай шашылмайды.

Аурудың сақталу көзі және таралуы: . Гүл шоғыры бұтақшалары қысарғандықтан жинақы болады. Споралар тығыз жинақталған, оңай шашылмайды.Олар егін орағы кезінде таралады.Дән қабығының астында мицелий және дәннің бетінде телиспоролар қыстап шығады.Көктемде өскіндерді зақымдайды.

Аурудың таралуына ықпал ететін жағдайлар: Өсімдіктердің зақымдануына ауаның жоғарғы ылғалдыдығы (60 % дан астам) немесе ауаның 20-25 ⁰С тиімді температура әсерін тигізеді.

Сұлының тозаңды қаракүйесі

Қоздырғыш –Ustilago avenae (Pers.) Rostr.

Ауру белгілері: Гүл шоғырының бұтақшаларының басқа барлық бөлшектерін зақымдайды.Оларды оңай шашылатын споралар жиынтығына айналдырады.

Аурудың сақталу көзі және таралуы: . Астық бастыру кезінде дәннің қабығының астына түскен телиоспоралардан жіпшелер өседі, олар геммаға ыдырып сол күйінде көктемге дейін сақталады. Тұқым өне бастаған кезде, геммалардан жіпшелер дамып өскінді зақымдайды.

Аурудың таралуына ықпал ететін жағдайлар: Өсімдіктердің зақымдануына ауаның жоғарғы ылғалдыдығы (60 % дан астам) немесе ауаның 20-25 ⁰С тиімді температура әсерін тигізеді.

Қара бидай сабағының қаракүйесі

Қоздырғыш –Urocystis occulta (Wallr.) Rab.

Ауру белгілері: Өсімдіктің сабағы зақымданады. Сабақтың жоғарғы жапырақтарында және олардың қынаптарында оңай шашылатын споралар жиналған ұзынша жарықшалар пайда болады. Масақтың дамуы тежеледі, түссізденеді, дәннің болмауы мүмкін. Сабақ біркелкі ұлпаның өспеуінен қисайып , байламдар пайда болады.

Аурудың сақталу көзі және таралуы: Ауру залалданған сабан мен тұқымнан тарайды. Ауру көктемде өскіндерден басталып, саңырауқұлақтың мицелийі диффузиялық жолмен өсімдіктің барлық жер үстіндегі мүшелерін зақымдайды.Ауру мәдени дәнді дақылдардың ішінде қара бидай үшінтөте қауіпті.

Аурудың таралуына ықпал ететін жағдайлар: Аурудың дамуына 13-20 ⁰С температура ауа ылғалдылығының бірқалыпты болуы өте қолайлы.

Тарының жабық қара күйесі

Қоздырғышы –Sphacelotheca panici-miliaceai (Pers.)Bubak.

Ауру белгілері: Ауру гүл шоғыры өсе бастағанда білінеді. Ауру өсімдіктерде гүл шоғырының орнына жұқа қабықшамен қапталған гүл шоғырының қалдықтарынан тұратын ақшыл, күлгін түсті немесе қоныр кір түсты зат пайда болады.

Аурудың сақталу көзі және таралуы: Споралар тұқым мен топыраққа егін орағы кезінде жұғады. Тұқымның өзі инфекция ошағы болып саналады.

Аурудың таралуына ықпал ететін жағдайлар: Ауруға төзімсіз сорттар, Топырақ қызбай ерте егілген (13-15⁰С тан төмен температура ) және дәріленбеген тұқым аурудың шығуына қолайлы жағдай туғызады.

Жүгерінің толарсақ қаракүйесі

Қоздырғыш – Ustilago zeae (Bekm.) Unger.

Ауру белгілері:Ауру қоздырғышы жүгерінің жас ұлпаларының өсімдіктің бойы 30-40 см болғаннан бастап ұлғайған шағына дейін зақымдайды. Ауру сабақты ,жапырақтарды буын аралықтарын, масағын, жер бетіндегі тамырларын залалдайды. Зақымданған мүшелерде көлемімен пішіні әр түрлі байланымдар түзіледі.Споралар жетілген кезде қаптары жарылып шашылады.

Аурудың сақталу көзі және таралуы: Олар тұқымда және топырақта сақталады. Ауырған мүшеге байланысты түсім шығыны әр түрлі.

Аурудың таралуына ықпал ететін жағдайлар: Ауа температурасы 20-25⁰С, салыстырмалы ылғал (65-75 % ), ауыпалы егісің сақталмауы аурудың шығуына қолайлы жағдай туғызады.