35. Халықаралық сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасының мақсаттары мен міндеттерін тұжырымдаңыз

ҚР кедендік шекарасы арқылы тасымалданатын тауарлар сыртқы экономикалық қатынастардың тауарлық номенклатурасы арқылы тауар кодтарының сәйкесінше өткізіледі.

Сыртқы экономикалық қызметтің тауарлық номенклатурасы дегеніміз – сыртқы экономикалық қызметті мемлекеттік реттеу мақсатында тауарлардың жүйелік тізімі, бұған тауарлардың толық атауы, қажеттілігі және өлшем бірлігі берілетін кодтар кіреді.

Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасы – цифрлық белгі немесе цифрлық белгілер тобы ( кодтары) түріндегі тауар топтарын, позицияларын, кіші субпозицтяларын қамтитын тауарлар жіктеушісі. Жіктеудің кезкелген деңгейіндегі позицияларға ескертулер, сондай-ақ сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасын түсіндірудің негізгі ережелері Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасының ажырамас бөлігі болып табылады.

Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасы тарифтік және тарифтік емес реттеу ҚР кедендік статистикасын жүргізу үшін қолданылады. Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасын ҚР үкіметі бекітеді. ҚР қолданылатын сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасы Дүниежүзілік кеден ұйымының тауарларды сипаттаумен кодтаудың үйлестірген жүйесіне және ТМД-ның Сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына сәйкес келеді.

ЕврАзЭҚ елдерінің сыртқы экономикалық тауарлық номенклатурасы ТМД елдерінің тауарлық номенклатурасының негізінде құрылған. Ал ТМД елдерінің сыртқы экономикалық қызметтің тауарлық номенклатурасы Гармониялық жүйенің негізінде құрылған. Гармониялық жүйе туралы халықаралық конвенцияға 1988 жылы 1қаңтарында қол қою күшіне енген бұл құжатқа қосымша болып гармониялық жүйенің номенклатурасы болып табылады. Сыртқы экономикалық қызметтің тауарлық номенклатурасы Сыртқы экономикалық қызметті мемлекетті реттеу үшін статистика ақпаратты жинау үшін қолданылады. Сонымен қатар ҚР кедендік шекарасы арқылы тасымалданатын тауарлар декларациялау мемлекеттік маңызы бар тауарлардың экспортын және импортын бейтарифтік реттеу шараларын қолдану үшін пайдаланылады.

Кеден ісі мәселелері жөніндегі өклетті орган сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасын жүргізуді жүзеге асырады.

Кеден ісі мәселелері жөніндегі өклетті орган:

1.  Халықаралық ұйымдарда халықаралық негізді әзірлеу, өзгерту, толықтыру, түсіндіру және қолдану бөлігінде Қазақстандық тараптан өкілдік етеді. Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасы халықаралық негізінің өзгерістерімен толықтыруларын, бұл негізді түсіндіру жөніндегі халықаралық анықтаулар мен шешімдерді қадағалауды қамтамасыз етеді.

2.  Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасын оның халықаралық негізіне сәйкес келтіру жөнінде Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс енгізеді,мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасын әзірлеу, өзгерту және толықтыру туралы ұсыныстар дайындауды қамтамасыз етеді.

3.  Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасының эталон данасын әзірлейді және оны сайма-сай қалыпта ұстап отырады. Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасын, халықаралық түсініктемелермен халықаралық негізді түсіндіру жөніндегі шешімдердің жариялануын қамтамасыз етеді.

4.  Жекелеген тауарларды жіктеу бойынша орындау үшін міндетті шешімдерді әзірлейді, бекітеді және жариялауды қамтамасыз етеді. Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасын жүргізуге қажетті өзге де функцияларды жүзеге асырады.

Сыртқы экономикалық қызметтің Тауарлық номенклатурасында тауарларды жіктеу, тауарларды декларациялау кезінде декларант олардың Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасы бойынша кодын дұрыс көрсетпеген жағдайда кеден органы мұндай тауарды өз бетінше жіктеуге құқылы.

Кеден органдарының тауарларды жіктеу жөніндегі шешімдер міндетті болып табылады. Кеден органдарының шешімдеріне кедендік кодексте белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін. Тауарларды жіктеу кезінде кеден органдары тауарлар кодтарын Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасына сәйкес қолданылады. Тауарларға ілеспе құжаттарда көрсетілген мәліметтер, сондай-ақ сараптама ұйымдары беретін қортындылар, анықтамалар, сараптама актілері көмекші (ақпараттық) сипаттама болады және тұлғаларды жіктеу кезінде назарға алынады. Тұлғаның сұрату бойынша кеден органы осы бөлімге сәйкес тауарлардың жіктемесі бойынша алдын ала шешім қабылдайды.

Сыртқы экономикалық қызметтің тауарлы номенклатуралары ҚР Үкіметімен халықаралық тәжірибеде қолданылатын тауарларды топтастыру жүйесіне сәйкес анықталады.