Истинжа

Истинжа дегеніміз - кіші немесе үлкен дәрет сындырғанда былғанған жолдың аузын сумен жуып тазалау.

Истибра дегеніміз - кіші дәрет сындырғанда мүшенің бойында қалған зәрден мұқият тазалану.

Истижмар дегеніміз - екі жолдың аузын кесек таспен немесе топырақпен тазалау. Қағазбен тазалану да осыған кіреді.

Истинжаның үкімі

Екі жолдың аузын сумен жуып тазалау - бекітілген сүннет. Шыққан нәжістің көлемі дирхамның көлеміндей жайылса, не одан да көбірек болса, сумен тазалану - уәжіп. Әйел кісінің зәр шығатын жолы ер кісінікімен салыстырғанда көлемді болғандықтан, оған әрдайым сумен тазалану - уәжіп.

Анас ибн Мәлик, Аллаһ тағала оған разы болсын, пайғамбардың (саллаллаһу алайһи уа саллам) былай дегенін жеткізді:

(يا معشر الأنصار إن اللّه قد أثنى عليكم خيراً في الطهور فما طهوركم هذا، قالوا يا رسول اللّه نتوضأ للصلاة والغسل من الجنابة فقال رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم: هل مع ذلك غيره. قالوا: لا غير أن أحدنا إذا خرج من الغائط أحب أن يستنجي بالماء. قال: هو ذاك)

«Әй, ансарлар! Аллаһ тағала тазалану әдептеріңе қатысты сендерді мадақтады ғой! Бұл тазалықтарың жайлы білуге бола ма?». Олар: «Әй, Аллаһтың елшісі, намаз үшін және ғұсыл құйынудан бұрын дәрет алатын әдебіміз бар»-деді. Ол: «Бұдан басқа істейтіндерің бар ма?»-деп сұрады. Олар: «Бұдан басқасы істейтініміз жоқ. Алайда дәрет сындырғанда былғанған жолды сумен жуып тазалайтынымыз бар»-деді. Ол (саллаллаһу алайһи уа саллам): «(Сұрағаным) - осы ғой»-деді¹.

Тек судың өзімен ғана тазалану - жеткілікті. Алайда, алдымен, кесек таспен тазаланып, сосын сумен жуу бұдан да абзал. Ибн Аббастың айтуынша, Аллаһ тағала оған разы болсын, ансарлардың тазалану әдебін мадақтаған түрде Аллаһ тағала мына аяттарды түсіреді:

﴿ فيه رجال يحبون أن يتطهروا واللّه يحب المطهرين ﴾

«..Онда тазаруды жақсы көретін еркектер бар. Расында, Аллаһ тазарушыларды жақсы көреді»². Сол кезде пайғамбар (саллаллаһу алайһи уа саллам) олардан бұның сырын сұрайды. Олар: «Кесек тасты пайдаланған соң, сумен жуып тазаланамыз»-деп жауап береді³. Осының негізінде истинжадан бұрын истижмарды қолдану - сүннет.

Дәрет сындырғанда жыныс жолында нәжіс қалмаған жағдайда кесек таспен немесе қағазбен тазаланса да жеткілікті. Алайда сумен жуу тазалықты мақсатына жеткізеді. Кесек тас пен қағазды пайдаланғанда жыныс жолын үш мәрте тазалаған дұрыс. Әбу Һурайра, Аллаһ тағала оған разы болсын, Аллаһтың елшісінің (саллаллаһу алайһи уа саллам) былай дегенін жеткізді:

(ومن استجمر فليوتر، ومن فعل فقد أحسن، ومن لا فلا حرج)

«Кім кесек таспен тазаланса, тазалану санын тақ қылсын (үш рет, бес рет). Кім осылай істесе, жақсы істеді. Кім олай істемесе, оқасы жоқ»⁴.

Истинжаның сүннеттері

1. Екі жолдан да нәжіс шыққан жағдайда, алдымен, зәрден тазалану сүннет. Кейін артқы жыныс жолы тазаланады. Артқы жол ортан және одан төменгі саусақтардың көмегімен жуылады.

2. Мүше «қолданылған» сумен жуылса, сақтық үшін мүшедегі суды кептірген жөн.

3. Истинжадан кейін екі қолды сабынмен жуу. Әбу Һурайра, Аллаһ тағала оған разы болсын, былай деді:

(كان النبي صلى اللّه عليه وسلم إذا أتى الخلاء أتيته بماء في تَوْر أو رَكوة فاستنجى ثم مسح يده على الأرض ثم أتيته بإناء آخر فتوضأ)

«Аллаһтың елшісі (саллаллаһу алайһи уа саллам) дәретханаға кірерде оған құманмен су апаратынмын. Дәрет сындырған соң қолын жерге жақсылап ысқылайтын. Кейін дәрет алуы үшін басқа ыдыспен су әкелетінмін»¹.

Истинжаның мәкруһаттары

1. Оң қолмен тазалану. Қатада, Аллаһ тағала оған разы болсын, Аллаһтың елшісінің (саллаллаһу алайһи уа саллам) былай дегенін жеткізді:

(إذا بال أحدكم فلا يأخذنّ ذَكره بيمينه، ولا يستنج بيمينه، ولا يتنفّس في الإناء)

«Сендерден біреу дәрет сындырса, мүшесін оң қолымен ұстамасын. Сондай-ақ оң қолымен тазаланбасын және ыдыс ішіне дем алмасын»².

2. Сүйекпен немесе тезекпен тазалану. Ибн Масғуд, Аллаһ тағала оған разы болсын, Аллаһтың елшісінің (саллаллаһу алайһи уа саллам) былай дегенін айтты:

(لا تستنجوا بالروث ولا بالعظام فإنه زاد إخوانكم الجنّ)

«Тезекпен де, сүйекпен де тазаланбаңдар. Өйткені бұлар - жын бауырларыңның азығы»³.

Төртінші бөлім: Дәрет

Дәреттің мағынасы

1. Тілдік мағынасы: әдемілік, тазалық.

2. Шариғаттық мағынасы: арнайы, ерекше тазалық.

Дәреттің шариғаттық мағынасы тілдік мағынасына негізделеді. Өйткені дәретпен дене мүшелері тазарып, әдемі өңге келеді. Сондай-ақ дәрет тиген дене мүшелері ақиретте нұрша жарқырайды. Бұл жайында Аллаһтың елшісі (саллаллаһу алайһи уа саллам) былай деген:

)إن أمتي يدعون يوم القيامة غرا محجلين من آثار الوضوء. فمن استطاع منكم أن يطيل غرته فليفعل(

«Расында, Қиямет күні менің үмметім дәрет орындары (аттың маңдайы мен аяқтарындағы ақтықтары секілді) жұлдызша жарқырап шақырылады. Іштеріңде кім (нұрлы) жұлдызшасын соза түсуге шамасы келсе, онда оны істесін»⁴.

Дәреттің артықшылығы

Әбу Һурайра, Аллаһ тағала оған разы болсын, пайғамбар (саллаллаһу алайһи уа саллам) былай дегенін жеткізді:

(إذا توضأ العبد المسلم - أو المؤمن - فغسل وجهه خرج من وجهه كل خطيئة نظر إليها بعينيه مع الماء - أو مع آخر قطْر الماء - فإذا غسل يديه خرج من يديه كل خطيئة كان بطشتها يداه مع الماء - أو مع آخر قطْر الماء - فإذا غسل رجليه خرجت كل خطيئة مشتها رجلاه مع الماء - مع آخر قطْر الماء - حتى يخرج نقياً من الذنوب)

«Аллаһтың мұсылман (немесе мүмін) құлы дәрет алып, бетін жуғанда екі көзімен көрген барлық күнәсі жүзінен сумен бірге немесе соңғы тамшымен ағып түседі. Қолдарын жуғанда екі қолымен істеген барлық күнәсі қолдарынан сумен бірге немесе соңғы тамшымен ағып түседі. Аяқтарын жуғанда екі аяғымен барған барлық күнәсі аяқтарынан сумен бірге немесе соңғы тамшымен ағып түседі. Сөйтіп, күнәләрінән әбден тазарып шығады»¹.

Осман ибн Аффан, Аллаһ тағала оған разы болсын, пайғамбар (саллаллаһу алайһи уа саллам) былай дегенін жеткізді:

(من توضأ فأحسن الوضوء خرجت خطاياه من جسده، حتى تخرج من تحت أظفاره)

«Кім дәрет алса және дәретті жақсылап алса, күнәләрі денесінен шығып кетеді. Олар, тіпті тырнақтарының астынан да шығады»².