1. Къыскъартылгъан беян язынъыз.

2. Севимли айванынъызнынъ тасвирини метинге къошунъыз.

94. Ким акълы?

Командирлер мектебини битирип, лейтенант унваныны алгъан сонъ, мен Перекоп ёлагъында, Сиваш мудафаа туткъан къысымымызгъа къайтып кельдим. Эвель хызмет эткен взводыма командир оларакъ тайин олдым.

Зайыф айдынлатылгъан сувукъ блиндажда Янъы йыл къаршыламагъа азырлыкъ кете. Саат он эки олмасыны беклеймиз ве вакъытны шакъа-кулькюнен къыскъартамыз. Эр дакъкъа фашистлерге къаршы уджюмгъа котерильмеге азыр олгъан аскерлер, адет узьре, ара таптылармы бири-бирилеринен шакъалашмагъа, кечкен бахытлы куньлерини хатырламагъа севелер. Окопларда олгъан хатырлавлар эксерий алларда турмуш ве аилевий меселелернен багълы олалар.

Асретлик, севги ве севгинен багълы дюльберлик, ким насыл севген ве насыл севильген акъкъында лакъырдыларны мен дефтериме эшиткеним киби яздым.

– Севги не демектир? – кимдир суаль берди.

– Берген суалинъ суаль дегиль.

– Не ичюн экен?

– Я барып да мен сенден «дюльберлик недир»? – деп сорасам, сен бунъа не деп джевап берирсинъ?

– …Дюльберлик – табиатнынъ адамгъа къызгъанмай берген бахшышы. Севги... сен севгинен шакъа этме. О ойле бир индже дуйгъу ки, коктен энъмей, базарларда сатылмай.

– Менимдже, дюльберликнен севги бири-биринен сыкъы багълылар. Дюльберлик олмаса, севги къайдан келеджек? Севги дюльберликтен асыл олгъан.

– Севгини тар манада анъламанъыз. Севги дюльберлик къурбаны олмады, эм олмаз.

– Дюльберлик огюнде ким тиз чёкмеди?

– Мен дюльберликке къаршы дегилим, лякин сенинъ анълагъанынъ киби дегиль.

Акъикъий севгинен багълы бир икяе айтайым.

– Айтынъыз.

– Бу иш кечкен сене язда олып кечти. Госпитальде ята эдим. Бизим палатагъа агъыр бир яралыны кетирдилер. Онынъ алы мушкюль эди. Башы-козю, бутюн бедени бинтнен сарылы эди. Къартмы, яшмы, биринджи куньлери тайин этип оламадым. Эм сёйленмеге де меджалы ёкъ эди. Экинджи куню бизим палатада озюнинъ адъютантынен бир генерал пейда олды. Мегер бу генерал яралынынъ ал-эхвалыны бильмеге кельген экен. Яралы аскер Кубанда насылдыр бир участкада немселернинъ докъуз дане танкыны урып якъкъан. Тап сонъунда онынъ танкы да урулып, сырадан чыкъарыла. Экипаж янгъан танк ичинден чыкъып, десантчылар группасыны тар-мар эте. Немселер бир шейге малик олмай, арткъа чекильмеге меджбур олалар. Шу урушта анавы танкчы яралана. Генерал онынъ башы уджунда ярым кунь отурды. Бойле буюк урьмет эр кеске насип олмай.

– Бу эпизоднынъ севгинен не алып береджеги бар?

– Ашыкъма. Сонъуны динъле. Оны беш кере операция эттилер. Бир аягъыны тизден юкъары кестилер. Эллерини гипске къойдылар. Вазиети бираз тюзельген сонъ, биз онынънен сёйлеше башладыкъ. Койде анасы, къадыны бар экен. Бабасы фронтта экен. Балалары олмагъан. Къадыныны агъыз толдурып макътай эди, дюльберлигини дегиль де, инсаниетлигини. Бири-бирлерини пек севе экенлер. Бир кунь экевлешип, къадынына мектюп яздыкъ. О айтты, мен яздым.

«… Яраландым. Шимдилик госпитальдем. Ярам енгиль. Экимлер «тезден чыкъарсынъ» дейлер. Меним ичюн къасеветленме…»

Мен тааджиплендим: «Не ичюн ялан язасынъ?» – деп сорадым.

«шимдилик ойле язмакъ керек. Акъикъат оны да яралай билир», – деди.

Куньлернинъ биринде онынъ къадыны кельди.

Мен ойле мераметли, инсаниетли къадын омюримде корьмедим. Госпиталь башынен анълашып, эрининъ хатири ичюн бизим палатагъа палата нянькасы олды. Тек эрине дегиль, бутюн палатагъа нянькалыкъ япты. Эр кесни бир корьди.

Къадыннынъ гедже-куньдюз эрининъ янында олувы онъа рухий къувет берди.

Аякъсыз къалгъаны, юзю ямавлы олгъаны онынъ козюне корюнмеди. Акъайынынъ янашасында олмакъны, мугъайса ах чекмекни, кульсе кульмекни бахыт санды.

Мен акъикъий севгининъ яра савулткъаныны, умютсизни аякъкъа турсаткъаныны о вакъыт корьген эдим.

Мына эки тарафлы севги деген шей недай ола… (468 сёз)

М. Алиевден