1. Къыскъартылгъан беян язынъыз.

2. «Башта акъыл олмаса, эки аякъкъа зор келир» деген аталар сёзюнинъ догъру олгъаныны метинге эсасланып исбат этинъиз.

91. Ильяс бахшыш

Ильяс Бахшыш музыка санаты алемине даа он докъуз яшында экенде, яни 1932 сенеси, Къырымда ильки радио мейдангъа кетирильген вакъытта къошулды. Дженктен эвельки шу 7—8 йыл ичинде о гъает семерели иджат этти. Къырым виляет театри ичюн чокъ музыкалар язды. Булардан энъ намлысы Яя Шерфединов иле бирликте язгъан «Арзы къыз» драмасынынъ музыкасыдыр. Бу пьесанынъ бу куньге къадар севилип йырланылгъан йырларыны, онынъ увертюрасыны, Асаннынъ йырыны, Мисхор къызынынъ йырыны, яхут сонъки хорны ким юрегинде сакъламай? Бу пьесада ве дигерлеринде бизим севимли композиторларымыз Шерфединов ве Бахшыш озьлерининъ истидатларыны тамамиле ачып, халкъкъа багъышладылар.

Бахшышнынъ «Багъчасарай чешмеси», «Алтын бешик», «Насреддин оджа» пьесаларына язгъан музыкасы, хусусан андаки «Кель, Рустемим» яхут «Зерам да, Зерам» йырлары анги тойда йырланмай? Ильяс джектен эвель Къырымда нешир этильген йырлар джыйынтыгъы ичюн чокъ халкъ йырларыны да мукеммель ишлеп азырлагъан эди. Чокъ языкъ ки, дженк себебинден чокъ къыйметли музыкаларнынъ ноталары ве, аз да олса, язылып алынгъан магнит ленталары ве пластинкалары гъайып олдылар.

Ильяс Бахшышнынъ халкъ ишинде энъ буюк хызметлеринден бири шудыр ки, о, ансамбльде ёлбашчылыкъ вазифесини алып баргъан йылларында халкъ музыкасынынъ текрар чечекленмесине, текрар саналарда, радиода, пластинкаларда янъгъырамасына пек буюк хызмет этти.

1957 сенесинден 1972 сенесине къадар ансамбльнинъ бутюн программаларыны тизюв, оларнынъ музыка къысымларыны ишлев, янъы йырлар догъурув, ансамбльнинъ программаларында ойналгъан янъы пьесаларнынъ музыкаларыны язув — булар эписи Ильяс Бахшышнынъ яратыджылыкъ эмегидир.

Базы адамларгъа программа азырланды демек гъает адий шей олып корюне биле. Акъикъатта исе, бир концерт программасыны аль этмек не къадар муреккеп иш олгъаныны, бу иш иле мешгъуль адамлар яхшы билелер. Бунынъ ичюн программагъа киреджек йырларны, оюнларны, аваларны тюшюнип тапып сечмек башкъа, оларнынъ эписининъ музыкаларыны азырламакъ, эр бир йырджынынъ иджра этеджек йырыны онынъ сесинен, икътидарына коре, оркестр ичюн язмакъ, эр бир оюннынъ музыкасыны ишлеп, шу аваны айры-айры чалгъы алетлер ичюн язып, чалгъыджыларгъа огретмек, бутюн номерлерни белли бир тертипке тизип онларджа дефа репетициялар япып, терен мундериджели, маналы, ярашыкълы, зенгин программа япмакъ – бу буюк яратыджылыкъ. Ансамбльдеки эсас ишлерден гъайры, Ильяс Бахшыш радио ве пластикларгъа язылгъан пек чокъ йырларнынъ музыкаларыны да ишлеп азырлады.

Ильяс озю затен пек саде табиатлы, япкъан хызметини озю ич юксек котермеген алчакъгоньюлли адамдыр. Мен онъа меним сесиме ишлеп язгъан йырлары ичюн севинип тешеккюр айткъанда, о «тапкъансынъ къуванмагъа шей», деп кульди. Бу меним ичюн гъает буюк бахшышлар эди. Чюнки йыр аэнкининъ гузель ишленюви йырджынынъ мувафакъиетининъ темелидир. Меселя, гузель басмадан чиркин фасонлы антер тикип кийген дюльбер фасонда тикильген антер эр анги къадынны биле дюльбер косьтерир. Иште, йыр макъамынынъ дюльбер ишленильмеси де бойле буюк эмиетке маликтир. Ким бильсин, эгер Ильяс бу адий йырларны меним ичюн бойле ильванлап, зийнетлеп бермеген олса, бельки мен оларны йыр хазинемизнинъ тёрюне къоялмаз эдим. Демек, йырджынынъ шурети муим дереджеде композиторгъа багълыдыр.

Бизлер Ильяснынъ санатымызгъа япкъан ольмейджек ишлерини халкъкъа япкъан буюк бахшышы, деп ифтихар этмелимиз (450 сёз).

С. Эреджеповадан