1. Метиннинъ эсас мундериджесини сакълап, къыскъартылгъан беян язынъыз.

2.Чобаннынъ арекетлери онынъ насыл адам олгъаныны косьтерелер. Джевабынъызнен метинни девам этинъиз.

88. * * *

1979 сенеси. Халкъымызгъа кене де «къырымтатар», «Къырым-меним Ватаным» деген сёзлерни айтмакъ къатиен ясакъ олунгъан девир. Шу вакъытларда Ташкентнинъ меркезинде ерлешкен «Зарафшан» ресторанынынъ банкет залларындан биринде белли эдибимиз, несирджи эм де драматург Юсуф Болатнынъ етмиш йыллыкъ юбилейи къайд олунды. Юбилей акъшамында эдибимизнинъ сой-соплары, дост-эшлери, иш ве иджат аркъадашларынен бир сырада Москвадан Бутюниттифакъ Языджылар бирлигинден ве дигер ерлерден, шу джумледен, Пакистандан кельген дюньяджа белли бир эдип – Файыз Ахмад Файыз да бар.

Юсуф Болаткъа хайырлав сёзлери чокъ айтылды. Невбет узбек языджыларнынъ адындан шаир Рамиз Бабаджангъа берильгенде, о, халкъымызнынъ инсаниетлиги, эмексеверлиги хусусында айрыджа айтты: «Бизлер сизлернен тек дост, я да таныш дегиль, агъа, апте-къардаш, сой-акъраба олып къалдыкъ. Энди бизлерге бири-биримизден айырылмакънынъ чареси ёкъ», – деди.

Узбекистанда, белли йыр шаири Акмаль Полат исе: «Узбек ве къырымтатар, бу эки миллет шимди джаны ве къанынен къошулды. Чюнки бизлер бири-биримизге къыз берип, къыз алдыкъ. Бир миллетке чевирильмектемиз», – деди.

Ильяс Бахшыш бу сёзлерден пек тесирленди. Къальбинде о вакъытта аман-аман къыркъ йылдан берли озюне мекян къургъан элем ве яныкъ бир кереден къозгъалды. Бу яныкъ-атеш бутюн беденине таркъады. Юреги чапаланды, санчыды, сыкъылды. Юректен толукъкъан Ильяс Бахшыш даянып оламады, еринден турды, сёз сорады. Сёз бердилер.

– Урьметли Рамиз ве Акмаль къардашларым, сизинъ айткъанларынъыз пек догъру. Сизге ич де итираз этмек мумкюн дегиль. Дженк атеши даа сёнмеген, алевленип тургъан агъыр бир вакъытта бизлерни мында ач, чыплакъ, акъаретке, ашаланувларгъа огъратылгъан алда алып кельдилер. Бунъа разысынъызмы, ёкъмы… сизден де сорагъан олмады. «Агъалар» ойле укюм чыкъардылар. Бир гъарип халкъны экинджисине кетирип урдылар. Бири-бирини ашар, ёкъ этер белледилер. Башталары далгъанувлар олды, лякин эписи бир достлукъ, чокъ маниалар олгъанына бакъмадан, инсанларнынъ юрегине кирмеге ёл тапты.

Бу диярда акъикъатен де эки халкъ джандаш ве къандаш олып кетмекте. Лякин теэссюф ки, оларнынъ бириси озь юртунынъ саиби, экинджиси «мусафир». Мусафирликте яхшы, амма озь эвинъде даа да гузель. Илле десенъ, пек чокъкъа созулгъан «мусафирлик» бизлерни пек ёрултты. Бизлер де эр кес киби мусавий акъ-укъукълы, ана-Ватаны ве ватанында эви-баркъы олгъан адамлар сырасында булунып, сизлерни сайгъылы ве къыйметли мусафир этип, озюмизге чагъырмагъа, сыйламагъа истеймиз…

Ильяс Бахшышнынъ сеси къалтырады, козьлеринден аджджы, элемли козьяшлар тыгъырдылар. Лякин бу аджизлик бельгиси дегиль эди. Девлет хавфсызлыкъ комитети ат патлаткъан девирде бойле шейлер айтмакъ, озюни бойле тутмакъ буюк джесюрликни, къараманлыкъны талап эте эди.

Шу вакъиадан сонъ Ильяс Бахшышнынъ чокъ достлары оны бастырыкъкъа алырлар, деп къоркъып юрьдилер. Эльбет, онъа бу тешкилят тешеккюр айтмады. Зарур тедбирлерни корьди. Оны чокъ чеккеледи. Лякин апске алып оламады. Базан буюк джесюрлик ве кескин истидат огюнде Девлет хавфсызлыкъ комитети де аджизлик япа экен.

– Халкъымызнынъ тарихыны озь ишине, озь миллетине ольгендже садыкъ къалгъан Ильяс киби инсанлар яраталар, – деген эди о вакъытта халкъымызнынъ белли эдиби Шамиль Алядин. (424сёз)

Б. Мамбеттен