1. Къыскъартылгъан беян язынъыз.

2. Метинни Юрий Марковнынъ талийи акъкъында тасавурынъызнен кенишлетинъиз.

84. Музыканынъ тесири

Уйле авгъан сонъ, кунеш ышыкълары орталыкъны даа зияде къыздыралар. Корьфез тыныкъ тепренмей. Орманлар, тёпелер ве дагълар тыпкъы атешин авагъа къучакъ керип, тенер юкъугъа далгъанлар. Юзюм япракълары биле ельпиремей.

Мына, «Ливадия» санаториясы. Энвер анда кирмеге тырыша, лякин къапулар къапалы – яхшы ки, диварда бир тешичик бар. Энвер бу тешичиктен сувурылып кече ве багъчагъа кире. Ёлчыкълар боюнда титис чырайлы истанбул сельбилери, санарсынъ, башларына шаллар багълагъан, тюшюнджели рум къадынлары киби, сусып къалгъанлар. Амма ачыкъ-ешишь тюземликлерде къоджаман кедрлер оселер, олар Ливандан кетирильген экенлер.

Санатория джам софасынынъ басамакъларына пытакълары асылгъан магнолиялар айдын кольгелерини ерге быракъкъанлар. Олар буюк беяз чечеклернен безенгенлер. Булар – айретке дегерли чечеклер! Эгер магнолия гъонджесини сувгъа быракъсанъ, о кунеш къонгъандже ачылып къопкъанынъ тёпесини биле къапатыр. Мына «падиша гуллери»! Олар санаториянынъ пенджерелери тюбюнде ачалар. Хасталар бу гуллернинъ къокъусынен нефес ала ве тедавийленелер... Эгер тек бир гульни узип алсанъ, къокъулы ава етмез ве хасталардан бириси олип кетер, деп тюшюне Энвер. О, къоркъудан ве аджынувдан атта къалтырады. Хасталар о къадар назик ве инсаниетлилер ки, Энверге дондурма сатын алып берелер. Шимди олар юкълайлар. Бельки сарайнынъ ичине сокъулмакъ мумкюн олур.

Амма бу эвге эр кеске кирмек мумкюн дегильдир, кенъ къапу кенарларында эки таш арслан юкъусырай. Я олар апансыздан уянсалар... Лякин «не олса, олсун!», – деп къарар берди Энвер. О, эмен тахтасындан ясалгъан къалын агъыр къапуны зар-зоруна ачты. Джевап оларакъ алтын тюс люстранынъ буллюр купелери сакин ве мемнюниетсизликнен сеслендилер, лякин Энвер бунъа къулакъ асмайып, огге адымлады. Буюк залнынъ онъ кошесинде къара йылтыравукъ рояль тура эди. Энвер рояльнинъ агъыр лакнен боялы къапагъыны ачты. Алет озь тишлерини косьтерди: олар беяз кенъ ве къара тар ёлачыкълар эдилер. Энвер оларгъа мукъайтлыкънен токъунды, рояль тынъырдады.

Балачыкъ абдырады, къоркъты ве къачып кетеджек олды. Лякин рояль шу ань онъа тиш-клавишлеринен куле берип, санарсынъ шойле деди: «Токъун, токъун бизлерге бир кере даа, текрар-текрар...». Ве Энвер чыкъып кетип оламады, токъуна берди, яратылгъан сеслер исе танъ бульбулининъ сесини анъдыра эдилер.

Энвер эр шейни унутып клавишлерге сыкъ-сыкъ ура, рояль онъа даа шимдиге къадар эшитильмеген сеслернен джевап бере. Балачыкъ артыкъ йырны тек эшитмек дегиль де, атта чакъыллы ялыгъа чапып кельген далгъаны, магнолия япракъларына ургъан ягъмур тамчыларыны коре эди.

– Э-эй, я бу ким? Сен бу ерде не япасынъ? – деп беяз халатлы чалбаш эким ачыкъ къапудан кирип кельди. — Бойле вакъытта чалмакъ мумкюн дегиль.

– Мумкюн дегильми? Азачыкъ да мумкюн дегильми? – деп сорады Энвер.

– Раатланув саатинде чалмакъ ич де олмаз. Я сен не чалдынъ? Эм, гъалиба, чалмагъа да бильмейсинъ...

– Чалмагъа бильмейим. Лякин денъизнинъ насыл шувулдагъаныны, ягъмур насыл тысырдап ягъгъаныны, чагъалаларнынъ насыл къычыргъанларыны чалып косьтермеге истедим, – деди Энвер (403 сёз).

Р. Халидден