1. Метиннинъ эсас мундериджесини сакълап, къыскъартылгъан беян язынъыз.

2. Эр инсан джесарет япа белеми? Муляаза этинъиз.

75. Къойсуз чобан

Баарьнинъ аджайип куньлеринден бири эди. Кунешнинъ атешли шавлелери ягъмур киби ер юзюне ягъып, уйле мааллеринде этрафтаки бутюн дагълар ве къырлар акъчиль тумангъа бурюнди. Сыджакънынъ тесиринден къушлар биле шенъ сеслерини кесип, чегер чалылары тюбине гизлендилер. Бу тынчлыкъта, айненилер киби, чёль теренликлеринден гъамлы къавалнынъ къайгъылы эзгилери эшитильди. Бу давуш эп якъынлашты ве сонъра бирден тынып къалды. Бир къач сание сукюнет сюрди. Лякин чокъкъа бармадан, кескин бир сес тынчлыкъны пычакъ киби кести:

– Эй-й, айда-айда!

Сес кесильди. Тёпенинъ артындан кене къавал инъледи. Къавал дер экеч, андан чобаннен копеги корюнди. Чобан элиндеки ыргъагъыны онгъа-солгъа саллап, багъырып-чагъырып, чокъракъа догъру кетти. Лякин онынъ алдында ич бир къой ёкъ эди...

Къойсуз чобан чокъракъ башындаки терек кольгесине чёкти, явлугъыны чезди ве ондан бир кесек отмек чыкъарып, салкъын сувгъа батырып-батырып ашады.

Бу вакъыт узакъларда экинджи бир къаралты пейда олды. Онынъ башында чалма, устюнде джюббе бар эди. Къаралты, биревни араштырыр киби токътала берип, этрафына бакъа эди. Тёпенинъ устюне кельгенде тарс токъталып, авучларыны бетине кетирди, насылдыр бир дуалар окъуды ве бундан сонъ эминсизликнен адымлап, чокъракъкъа таба ёнеди. Оны башта копек эследи ве реинден кочип, яйгъара къопарды.

– Акъбаш, токъунма, ят еринъе! – деди чобан. Копек шорбаджасынынъ эмирине бойсунып, кери къайтты ве эки аягъы устюне турып, ачувлы козьлерини ят адамдан алмады.

Кельген адам Зийнеддин эфенди эди. Чобан онъа айланып:

– Буюрынъыз, Алла мусафири, – деди, – пенир алынъыз, къакъачтан къапып бакъынъыз.

Мусафирпервер чобан Зийнеддин эфендиге пенир, къакъач теклиф этсе де, онынъ явлугъында къатып къалгъан бир къач парча отмектен гъайры ич бир шей ёкъ эди.

Зийнеддин эфенди еринден тепренмеди, къоркъу толу козьлери чобангъа бакъып къалдылар. Арадан саниелер кечти. Бирден о тизлери устюне тюшип, чобаннынъ аякъларына сарылды.

– Багъышла, къардашым, артыкъ мени къаргъама, ялварам, ялварам санъа... – деп агълады. – Истесенъ, ал пычагънъны да, мени къурбан этип сой, лякин къаргъама... Къаргъышынъдан къоркъам... Козьлеринден къоркъам... Геджелери юкъума келесинъ, артымдан къувасынъ... Гунахымны багъышла, къардашым, сонъ бельки Алла да багъышлар... О геджеси сенинъ къойларынъны къоркъузгъан къашкъыр дегиль эди, мен эдим, къашкъыр олып улугъан эдим...

Къойсуз чобаннынъ дудакълары титреди, богъазындан насылдыр бир инъильтилер эшитильди. Сонъ, яваштан аякъкъа турып, къаршысындаки адамны танымагъа тырышыр киби, онынъ козьлерине тикилип бакъты. Зийнеддин эфенди турды. Оларнынъ козьлери бири-бирине чатышты.

Зийнеддин эфенди чобаннынъ шашкъынлыкъ ве ачувнен парылдагъан козьлерининъ бакъышына чыдып оламады, башыны тёбен алды ве элиндеки кисени онъа узатып:

– Ал, къардашым, ал, бунынъ ичиндекилер алтындыр... Ал, къой сатып алырсынъ, – деди (378 сёз).

Ю. Болаттан