1. Тафсилятлы беян язынъыз.

2. Къуруджылыкъ – шерефли зенаат. Бу фикирни исбатлынъыз. Икяени девам этинъиз.

23. Инджи авджысы

О, текрар сувгъа далды ве ёсунларнен къаплангъан къаянынъ янына ялдап кельген сонъ, кокюс толдурып нефес алды, ешиль далгъалар ичине чомып, он беш метрлик теренликке йылдырым тезлигинен тюшти.

Шамар буюклигинде бир къыскъач озь джаныны къуртармакъ ичюн башыны сары къумгъа сокъты ве даа бир аньден сонъ бутюнлей комюлип, козьден гъайып олды. Амма авджыны къыскъач дегиль де, къыйметли къабурчакълар меракъландыра эди.

Бу ерлерде инджи пек сийрек расткеле дейлер. Ойле олса, не олгъан? Бельки шу сийрек расткельген инджилерден бир-эки данеси онынъ къысметидир. О, учь кунь девамында сабадан акъшамгъадже онларнен къабурчакъларны ярып бакъты. Лякин оларнынъ ичинден къою, ренксиз шингенликтен гъайры ич бир шей чыкъмады ве, ниает, бугунь онъа бахыт кульди. Даа демин бир къабурчакъны ачкъанынен, кумюш киби ялкъ этип алгъан беяз инджи данечиги оны ойле севиндирди ки, авджы не ерде олгъаныны унутып, багъырып йиберди ве аз къалды богъулаязды. О, къабурчакъны авучына сыкъып, аман тёпеге котерильди.

Ялыда къабурчакъны бир даа ачып бакъса, не корьсин: Сув тюбюнде аман-аман фындыкъ къадар олып корюнген инджи, асылында серник башындан бираз уфакъча эди.

Авджы озь-озюнден пек мемнюн эди, чюнки эки йыл эвельси мешгъулиетни башлагъанда, ярым дакъкъа нефес алмай турмагъа зорнен даяна эди. Сонъра тютюн ичмекни ташлап, беден тербиесинен джиддий огърашмакъ къарарына кельди. Иште, санъа нетиджеси: сув тюбюнде бир бучукъ дакъкъадан зияде булунды. Сонъки вакъытларда азгъан олса да, озюни сагълам, тендюрист дуя, оксюриги де кесильди.

О къыбырдамай, эппейи вакъыт яткъан сонъ, сыртына чевирильди. Инджи авламакъ къолай иш дегиль экен, деп ойланды. Озь устюнден кульген, озь-озюни мыскъыллагъан киби олды, чюнки онынъ баш макъсады мытлакъ инджи тапмакъта дегиль де, яхшы, актив раатланмакъта, сагълыгъыны къавийлештирмекте, сагълам олмакъта эди. Сагъламлыкънынъ озю энъ къыйметли, ич бир шейге денъиштирильмейджек инджи (262 сёз).

Р. Алиден

1. Тафсилятлы беян язынъыз.

2. Муэллифнинъ эсас фикиринен разысынъызмы? Джевабынъызгъа делиль кетиринъиз.

24. ***

…Къырым душмандан азад олунгъан сонъ, партизанлар бошадылар. 1944 сенеси апрельнинъ орталарында Шефикъа аптенинъ къулагъына сокъакътан: «Партизанлар къайталар, партизанлар къайталар!» – деген сеслер эшитильдилер. О, аман Асанчыкъны къучагъына алып, сокъакътаки балалар ювуршып кеткен тарафкъа кетти.

Акъикъатен, кой четиндеки тереклер артындан партизанлар чыкъмакъта эдилер.

Олар, къаршыламагъа чыкъкъан къарылары ве балаларынен опюшип, къучакълашып, якъынлашмакъта эдилер. Шефикъа апте, шимди онынъ севимли къоджасы да чыкъып, оларгъа якъынлашаджагъыны ве берабер кетеджеклерини хаялланып турды.

Ана, партизинларнынъ энди беши чыкъты. Едиси чыкъты… Секизинджиси не чыкъмай, шу? Эмирусеин сонъки кере эвге кельгенде, дагъда койдешлеринден он беш киши къалгъанларыны айткъан эди де. Секизинджи партизан корюнмеген сонъ, Шефикъа аптени теляш дуйгъусы сармагъа башлады. Дагъдан тюшкенлер ве оларны къаршыламагъа кельгенлер, Шефикъа аптенинъ янына келип токътадылар. Дигер секиз партизанны къаршыламагъа чыкъкъанлар да озьлеринкилерни сорамакъ ичюн якъынлаштылар.

Койнинъ аман-аман бутюн халкъы шу ерде эди.

– Я бизим къоджаларымыз ничюн къайтмадылар? – деп сорады бир партизаннынъ къарысы.

– Алла сизлерге такъат ве сабырлар берсин, – деп джевап берди дагъдан тюшкенлернинъ бири. – Сонъки урушымызда олар озьлерининъ къараманлар олгъанларыны исбат эттилер. Лякин шефкъатсыз къуршунлар оларны арамыздан алып кеттилер, – деп битирди сёзюни.

– Менимки де эляк олдымы? – деп сорады бир къадын. Алты къадын даа бу аджджы хаберге инанаджакълары кельмейип, къоджаларынынъ адларыны айтып-айтып шу суальни бердилер.

– Олар эписи севимли ватанымыз ичюн джан бердилер. Яткъан ерлери нур олсун! – деди экинджи партизан, эляк олгъанларнынъ адларыны айтаракъ, сайып чыкъты. Оларнынъ къарылары ве бала-чагъаларынынъ такъмакълап агълавлары, ер ве кокни сарсыткъан киби олды. Бу яныкъ бутюн койдешлерни матемге сокъса да, «Атеш тюшкен ерни якъа», – дегенлери киби, эляк олгъанларнынъ аилелерини терен къайгъыгъа къойды.

Ольгеннинъ артындан олюнмей, эбет. Омюр девам эте. Куньлер, афталар ве айлар невбетлеринен кечип кетелер.

1944 сенесининъ дешетли 18 майыс куню. (265 сёз)

Р. Муединден