2. Küç. Nerseden de bulsa gazaplanuv, gazap çigüv, intégü.

Kıynalıp taşlanganday, kıynalıp taşlagan kébék—1) ten avırtıp, izélép; arıp; 2) küç. gazaplanıp, gazap çigép.

KIYNAV f. 1. Tenné avırttırırlık itép kul yaki başka bérer nerse bélen küp mertebe suguv, suga-suga tenné avırttıruv yaki imgetüv. || Nerse bélen bulsa da xayvannarga h. b. ş. oruv, suguv.

söyl Şakıldatuv; berüv. || Bérer eybérnéñ ikénçé eybérge berélüvé, orınuvı turında.

Sugışta ciñüv, östén çıgu; (doşmannı) tar-mar itüv.

küç. öyretüv, akılga utırtuv. || Kıyırsıtuv, rencétüv; gazaplav. || küç. söyl. Tenkıytlev.

KIYNAŞU f. 1. Bér-bérénné kıynav, sugışu. 2. söyl. Kémné de bulsa kıynav. || Sugışırga, kıynaşırga heves buluv, sugışu gadeté buluv.

KIYNAŞÇI i. dial. Kıynaşırga yaratuçı kéşé, kıynaşırga peves kéşé.

KIYPIK>.1&şl. 1LKiték,^kıypılçık.

2. Tukıma yaki başka eybérné kiskennen soñ kalgan kisek, korama.

KIYPILU f. söyl. 1. Kıyık yarıluv, kıyılıp töşü.

2. Kitélüv, kitélép töşü (kiték, kıypılçıklar turında).

KIYPILÇIK i. 1. Katı eybérden kitélép, vatılıp töşken kisek. || küç. söyl. Kémné yaki nersené de bulsa xe-térletken kéşé yaki nerse (k. kisek).

2. Bomba yaki snaryad şartlaganda barlıkka kilgen kisek, kitélép oçkan kisek, yarçık.

KIYRALU f. söyl. Vatıluv, kırıluv, cimérélüv, yukka çıgu.

KIYRALIŞ f. isk. k. kırılış.

KIYRAT i. isk., kit. k. karat.

KIYRATUV f. söyl. 1. Vatuv, cimérüv.

2. Tar-mar itüv, yukka çıgaruv, kıynav.

3. küç. Bérer éş başkaruv, ni bulsa da éşlev.

KIYTGA i. isk. 1. Nersenén de bulsa bér öléşé, kisegé; bulém.

Cir şarınıñ bér kisegé, kontinént; matériknın bér kisegé.

ed. Şigır canrı; kıska şigır, parça.

KIİTIK s. dial. k. kiték.

KIİXITLIK i. isk. kit. Kıtlık.

KIYŞAYTU f. 1. Avış xelge kitérüv, kıyıgaytuv, kıyık xelge kitérüv. // Bér yakka saluv, kıyıgaytuv (başyı, iñbaşlarnı).

Kiye-kiye bér yakka çalşaytuv, kıyıgaytuv (ayak kiyé-mé turında).

Çıraynı (avıznı, irénné) bozıp kürsetüv, alar-ga tabigıy bulmagan revéş birüv; çıray bozuv.

4. söyl Kulnı, ayaknı kaymıktıruv, söyekné buvın-nar totaşkan urınnan çıgaruv. KIYŞANNAK i. dial. Kılançık, kılançıklanır-ga yaratuçı kéşé. II s. meg. Kılançık, kılançıklanır-ga yaratuçı.

KIYŞANNAV f. dial. Kémge de bulsa oşarga tırışu, kılançıklanuv.

KIYŞAYUV f. 1. Avış xelge kilüv, kıyıgayuv, kıyık xelge kilüv, kıyıklanuv, avışlanuv.

Kiye-kiye bér yakka çalşayuv, kıyıgayuv (ayak kiyémé turında).

Tabigıy bulmagan revéşke kilüv (çıray, avız, irén h. b. turında).

KIYŞIK s: söyl 1. Avış xelge kilgen, avışlangan, kıyıgaygan.

Kiye-kiye çalşaygan, kıyıgaygan (ayak kiyémé turında).

Tabigıy bulmagan revéşke kilgen; kıyık (avız, küz h. b. turında).

KIYŞIKLIK i. Avış xelge kilgen buluv, avışlık, kıyıgayganlık. II Kıyıgayuv, avışlanuv derecesé.

KIYŞIK-MIYŞIK s. söyl 1. Kıyıgayıp bétken, avışlangan.

2. Kıyık-mıyık.

KIL I i. 1. At, sıyır koyrıgında, yalda, kece, duñgız h. b. tirésénde bula torgan katı çeç sıman üsénté (kénküréşte törlé kirek-yaraklar öçén faydalanıla — buyav, kırınuv pumalası h. b. yasav öçén/kullanıla). II s. meg. Kıldan yasalgan, kıldan gıybaret. II Kaybér kéşélernén biténde, min östénde üse torgan katı ték.

2. Muzıka instrüméntlarında tarttırıp bérké-télgen hem tibretkende muzıkal tavış bire torgan métalldan yaki séñérlerden yasalgan sıgılmalı cép. II küç. Xis, éçké toygı; éçké dönya.

faz. éléktr lampalarında kullanıla torgan néçke géne métall çıbık.

s. meg. küç. söyl Bik néçke, bik nezék (gadet-te, muyın turında eytéle).

KIL II kis. söyl Nek, in.

KILAİTU f. (Küzné) kılınlatıp karav, (küznéñ) kırıyı bélen karav.

KILANDIRU f. 1. Nerse de bulsa éşlegende mezek yaki kirekséz, urınsız kılanışlar yasav. 2. Törléçe éşlep karav; mataştıruv. // Nerse de bulsakitérép çıgaruv, nerse de bulsa éşlev.

KILANMIŞ i. isk. Kem söyl k. kılanış 1.

KILANU f. 1. Tabigıy bulmagan kılanışlar (xereketler) yasav. II Gomumen, üz-üzénné tabigıy totmav; kılançıklanuv; nazlanuv.

2. Üz-üzén totuda bérer sıyfatnı kalku itép kürsetérge tırışu. || Üz-üzénné totuda kémge de bulsa oxşav, oxşarga tırışu.

3 Éş itüv éşlev.

4. Nindi de bulsa bér éş éşlegen bulıp kürénüv, kürénérge tırışu.

KILANÇIK s. Kılanışı tabigıy hem gadi bulmagan, yasalma kılanışlı, çıtlık.

KILANÇIKLANU f. Üz-üzén totışı, yasalma kılanışları bélen bérerséne oşarga, anı üzéne kara-tırga tırışu, çıtlıklanuv.

KILANÇIKLIK i. Kılançık buluv.

KILANIŞ i. 1. Kéşénén üz-üzén totuvı, anıñ tertibé. || Kéşénén üz-üzén totuvınıñ tışkı forması; manéra, gadet.

2. Bérer éşlegen, başkarılgan éş-xereket.

Kılanışı kırga sıymıy —k. kılanuvı kırga sıymıy.

KILANIŞ-TORIŞ i. Kéşénén üz-üzén totuvı hem anıñ tışkı çagılışı.

KILAV i. dial. Küznéñ mögéz katlavı kalınayudan gıybaret avıruv; katarakt.

KILAYUV f. dial. 1. Kıyıgayuv, avışu.

2. Niçék turı kildé şulay avuv, yatuv.

KILBIRDAK i. dial. Igı-zıgı, tertipséz éş-xereket. Kılbırdak kilüv — ıgı-zıgı kilüv.

KILGAN i. Kıyaklılar sémyalıgınnan yafrakların ozın tar kıyaklar teşkil itken, yomşak sébérkeç çe-çeklé dala ülené; rusçası: kovıl.

Kılgan çugı — kılgannıñ sébérkeçlé çeçegé.

KILGANLIK i. Totaş kılgan üsken urın, totaştan kılgan kaplagan cir. KILDAV i. dial. Çilek bavı.

KILDI-BILDI rev. söyl. k. kıltıy-mıltıy.

KILDIY-BILDIY, KILDIY-PILDIY rev. söyl. k. kıltıy-mıltıy.

KILKA s. dial. 1. Tuzıp tétkelengen, tuzıp tél-gelenép bétken.

2. küç. Yabık, yabıgıp bétken; arık (kéşé turında).

KILKALANU f. dial. Tuzıp tétkelenüv, télgedenép bétüv (kiyém turında).

KILKOYRIK i. 1. Başka ürdeklerden ayırmalı bularak, koyrıgında iké ozın kavrıyı bulgan kırgıy ürdek.

2. küç. dial. Aldakçı, üz süzénde tormavçan (kéşé).

KILKILDAV f. söyl.: kılkıldap toru—-nersené de bulsa aşarga, éçerge yaki bérer éşke atlıgıp toruv.

KILKIN i. dial. Bugaznıñ başlangan urını.

KILKINU f. söyl. Kaynaşu, sırpalanuv. || küç. Bik nık tüzémsézlenüv, zur tüzémsézlék kürsetüv.

KILLAV f. söyl. 1. Yonnı, mamıknı kıldan arındıruv.

2. rev. meg. kıllap. Kıl kuşıp, kıl katnaştırıp.

KILLI s. 1. Kıl katnaşkan, kıl kuşıp yasalgan.

Kılları (2 meg.) bulgan, kıllar yardeménde tavış çıgara torgan (muzıka koralları turında). || Şundıy muzıka korallarınnan torgan.

fiz. Néçke métall çıbıgı bulgan.

KILPA: kılpa küz isk. — 1) kısılgan küz; 2) küç. kırın karav; üz itmev.

KILPAYTU f. isk. k. kılpaklandıruv.

KILPAKLANDIRU f. isk. Kısuv, kısıp karav.

KILSIZ s. muz. Kılı, kılları bulmagan; kıl ga, kılda uynavga nigézlenmegen (muzıka koralları turında).

KILT rev. Kinet, kapıl.

O Kılt itép iske töşü — nerse de bulsa kinet iske töşü; uylamaganda iske kilép töşü.

KILTAY s. dial. Maktançık, tekebbér.

KILTAYTU f. 1. Yökl. yün. k. kıltayuv.

2. dial. Az gına açıp kuyuv.

KILTAKLANU f. dial. k. kıltayuv.

KILTAMAK i. söyl Aş ütmev çiré, aşıy almav çiré. II Aş ütmev çiré bélen avırgan kéşé.

KILTAYUV f. 1. söyl Upkelev, xetér kaluv, keyéf kitüv.

2. söyl Érélenüv, tekebbérlenüv, borın küterüv, üz-üzén zurga sanav. || dial. Üsénüv, üsénép kitüv (balalar turında).

KILTIY-MILTIY, KILTIY-PILTIY rvé.söyl Kıyık-mıyık. || Kıyık-mıyık basıp.

KILTIK s. dial. k. kıltım.

KILTIM s. söyl Üz-üzén zur sanagan, borının kütergen, éré.

KILTIN s. söyl k. kıltım.

KILTIRATUV f. Nersené de bulsa sélkétép yaki nindi de bulsa başka yullar bélen kıltır-kıltır kitérüv.

KILTIRAV f. Kıltır-kıltır kilüv, kıltır-kıltır kilgen tavış çıgaruv.

KILTIR-KILTIR avaz. iyer. Éçé kuvış prédmétlarnıñ yaki artık avır bulmagan başka prédmétlarnıñ bérsé ikénçéséne ciñélçe berélép torgan vakıtta yaki bergende barlıkka kilgen tavışnı béldére.

KILU f. isk. 1. kit. Nerse de bulsa éşlev, nindi de bulsa éş başkaruv. || Nersené de bulsa oyıştıruv, ütkerüv; yasav.

2. yard. f. funk. 1) k. itüv. 2) dini ritüalnı béldérgen isémner bélen kilgende, şul ritüalnı başkaruv megnesén añlata.

KILÇIK i. 1. Kıyaklı igénnernéñ başagında bula torgan ozınça néçke katı mıyıkça üsénté. 2. Balık umırtkasının kabırga söyekleré.

KILÇIKLANU f. Kıyaklı igénnernéñ başagında kılçıklar, ozınça mıyıkçalar barlıkka kilüv.

KILÇIKLI s. 1. Kılçıklana torgan, kılçıklar üse torgan.

2. Kabırga söyekleré küp bulgan, kılçıkları küp bulgan (balık turında).

KILÇIKSIZ s. 1. Kılçıklanmıy torgan, kılçık üsmi torgan.

2. Kabırga söyekleré bulmagan yaki bik az bulgan; vak söyekleré az bulgan.

KILIY s. Küz karaları bér yüneléşte bulmagan, törlé yüneléşte bulgan (küzler turında). || söyl Kılıy küzlé.

KILIYK i. dial. Barmak yuvanlıgındagı kıska gına agaç kisegénéñ bér yagın oçlap, ikénçé yagına üzéne bér törlé iké kavrıynı utırtıp, havaga ata torgan balalar uyınçıgı.

KILIYLANU f. Kılıyga eylenüv, kılıy buluv.

KILIYLIK i. Küz karalarınıñ törlé yüneléşke karagan buluvvı (küz avıruvı).

KILIK i. isk., dial. 1. Éşlegen, başkargan éş; éşliy torgan éş.

2. dial. Xolık.

KILIKLI s. dial. Yaxşı xolıklı.

KILIM i. isk. k. figıl 3.

KILINDIRU f. dial. k. kılandıruv 1.

KILINMIŞ i. isk. Éşlegen éş.

KILIÇ I. i. 1. Kéşéné çabıp yaki çençép ütérüv öçén xézmet ite torgan bérniçe törlé salkın ozın koralnıñ isémé: 1) bér yözé géne ütkén kekré ozın korıç plastinkadan gıybaret koral; rusçası: sablya. 2) iké yözé de ütkén, ozın turı korıç plastinkadan gıybaret borıngı koral; rusçası: méç. 3) iké yagı da ütkén bulgan az gına kekré korıç plastinkadan gıybaret koral; rusçası: palaş.

küç. isk. xerbi léksikada: sugışçı kavalérist, kılıçlı sugışçı.

küç. Nersené de bulsa yukka çıgara torgan kéç, kuvet simvolı.

Kılıç balık zool — 1) dingézde yeşiy torgan, yugarı kaznalıgı kılıçsıman oçlayıp üsken zur balık; rusçası; méçrıba. 2) dial. karplar sémyalıgınnan, téçé sularda yeşiy torgan balık; rusçası: çéxon.

KILIÇ II i. 1. Tukuv stanogında: her arkılı cép-né (arkavnı) sugıla torgan tukımaga kitérép bérké-tép kuyarga yardem ite torgan zur tarak sımanesbap, détal.

2. dial. Citénné, kindérné talkıgannan soñ susné yomşartuv hem çistartuv öçén kullanıla torgan yuka gına agaç kalak.

KILIÇAYIP: kılıçayıp torgan — yuka sırtlı (borın turında).

KILIÇBAZLIK i. isk. k. kılıç yanı.

KILIÇLI s. Kılıç takkan, kılıç bélen korallangan. || i. meg. Kılıç bélen korallangan, kılıç takkan kéşé. || i. meg. isk. söyl. Poliñiyede xézmet itüçé; poliñiyede xézmet itüçé tüben çinlı kéşé.

KILIÇÇI i. isk. Kılıç yasavçı, kılıç yasavçı osta.

KILİŞ-MILCİ rev. dial. 1. Kıyıkmıyık (atlav).

2. küç. Bér bolay, bér tégéley; citdi tügél, töp-séz (söylev, fikér yörtü).

KIM-KIRIÇ s. dial. 1. Bik küp, isepséz-xisapsız.

2. Éş tıgız, vakıt tar buluv turında.

KIMTU f. 1. söyl. Atka atlanıp barganda anı tizletüv öçén ayaklar bélen yantıgına tértüv.

söyl. Kısuv, nık kısuv.

dial. Béklev, kıstıruv, cıyuv, cıyıp kuyuv.

KIMTIRIKLAV f. 1. söyl. Karmav, karmalav; kapşav.

söyl. özlékséz sorap toruv; üténüv, sorap yédetüv.

dial. Az-azlap alıp toruv; sizdérmesten aluv.

KIMŞANU f. 1. Torgan (baskan, utırgan) urınınnan kuzgaluv, azgına xereketke kilüv, xereketlenüv.

Nerse de bulsa éşlerge totınuv, nindi de bulsa éşné başlav; kuzgaluv. || Nerse de bulsa éşlerge uylav; bérer éş éşlerge buluv, karar itüv.

Sélkénüv, kakşap, sélkénép toruv, urınınnan kuzgaluv (buşavdan h. b. sebeplerden).

KIMŞATUV f. Nersené de bulsa urınınnan kuzgatuv, xereketke kitérüv (kübrek egzalar turında eytéle).

KIMŞAV f. dial. k. kımşanuv.

KIMIZ I i. 1. Biye, déya yaki kece séténnen maxsus ısul bélen açıtıp yasalgan éçémlék (kaybér avırularnı, meselen, üpke avıruvın devalav öçén de kullanıla).

2. söyl. Kımız bélen devalav urını.

KIMIZ II. i. dial. k. kımızlık.

KIMIZLIK i. dial. 1. Yafraklarında hem sabagında kuzgalaknıkı kébék éçé kislotası bulgan ülen-çél üsémlék; k. kakı; rusçası: kisliña. 2. Évérne çeçekléler sémyalıgınnan sarı çeçeklé, gadette, basuda üse torgan ülençél üsémlék; k. açı kakı; rusçası: svérbiga vostoçnaya.

KIMIZXANE i. Kımız éçe torgan urın, xane.

KIMIZÇI i. 1. Kımız yasavçı, kımız yasavçı osta.

2. söyl. Kımız bélen devalanuçı.

KIMIZÇILIK i. Xucalık tarmagı bularak kımız xezérlev éşé.

KIMIRISKA i. isk. hem dial. k. kırmıska.

KIMIRCU f. Bérkader kıçıtuv, kıçımsırav, kıçıtıp toruv; kıçıtır-kıçıtmas toruv.

KIMIRITU f. Bérkader kıçıttıruv, kıtıklap toruv.

KIN I i. Kılıç, xencer kébék korallar öçén sa-vıt, futlyar.

KIN II i. maxé. Frans yarusınıñ astan ikénçé katlavı — géologik katlav.

KINA III kis. k. gına.

KINDIRAK i. bot. Kıyaklılar sémyalıgınnan bulgan ülen, ayravık; rusçası: kostér. || Şul uk sémyalıktan bulgan çüp ülen.

KINTAR: kıntar kabagı bot.— tışkı kürénéşé bélen şéşege oxşagan, aşarga yaramıy torgan kabak (kabıgı savıt itép kullanıla); rusçası: gorlyanka.

KINTIRIKLAV f. dial. k. kımtırıklav.

KINCIRAK i. isk., étn. At, sıyır ayagı tirésénnen çabata sıman itép tégélgen ayak kiyémé. II Çabata astına tégép kuyılgan at yaki sıyır ayagı tirésé.

KIP I avaz iyer. Nindi de bulsa prédmétnı bér cirge kinet kéne kuyganda barlıkka kilgen tavışnı béldére.

KIP II rev. dial. Nek.

KIP-KIZU s. art. der. k. kızu II.

KIP-KIZIL s. art. der. k. kızıl.

KIPKIN i. isk. Oçkın, çatkı.

KIPKINLANU f. isk. Oçkınlanuv, oçkınlanıp yanuv.

KIP-KISKA s. art. der. k. kıska.

KIPLAMA i. isk. Kıyblaname. (k. kompas).

KIPSUIR i. dial. Kadaklarnı suvırıp çıgaruv öçén xézmet ite torgan kıskıçlı instrümént, ké-leşçe.

KIPTIR, KIPTIR-KIPTIR avaz iyert. Bérer nersege (meselen, katkan tirége) orınudan kilép çık-kan tavışnı, şaktıy katı kıştırdavnı béldére.

Kıptır-kıptır kilüv — şaktıy katı kıştırdav, kıştırdav avazları çıgaruv. Kıptır tun — tupas ilengen tiréden tégélgen tun (xereketlengende kıp-tırdap toruvınnan çıgıp birélgen isém).

KIPTIRDAV f. söyl. Kıptır-kıptır kilüv.

KIPÇAK i. Urta gasırdagı térki téllé xalıknın ataması hem şunıñ bér kéşésé (Aziyede—kıpçaklar, Rusta — polovétslar, évropada—kumannar dip yér-télgenner). || s. meg. Kıpçak xalkına karagan, şul xalıkka mönesebetlé.

KIPIL-KIPIL obr. iyer. Küz yeşé tamunı béldére.

KIR I i. 1. (Urmannan, avıl hem şeher utırgan cirden ayırmalı bularak) urmansız tigézlék, zur tigéz açık meydan. II s. meg. Kırda bulgan, kırga urnaşkan; kır buylap bargan (yul turında). || s. meg. Üsémlékler turında: bakçada üsmi, kırda üse torgan; kulturalaşmagan, bakça üsémlégé bulıp sanalmagan. || s. meg. Koşlar hem xayvannar turında: kulga iyeleştérélmegen, yort xayvanı (koşı) bulmagan; kırgıy.

İgén igüv öçén éşkertéle torgan cir meydanı; aşlık üstéréle torgan meydan, basuv. || s. mag. Avıl xucalıgı kulturaların üstérüv bélen beylengen; igénçélék (kırçılık) bélen beylengen.. II Nindi de bulsa ayırım bér maksat öçén bilgélengen uçastok, cir. || Nindi de bulsa éşler başkarılgan, nerselerdér urnaştırılgan yaki nindi de bulsa xelge duçar itélgen uçastok, urın.

Nindi de bulsa éş-xereketler bargan cir, urın (kübrek sugış xereketleré turında). II s. meg. Sugış yaki poxod şartlarındagı xereketlerge, éşlerge beylenéşlé.

sval. Sport yanı bara torgan meydan. Futbol kırı. II Sport esbabınıñ meydançıgı.

kit. Térritoriye, cir (éşrak küplékte kulla-nıla).

küç. Nindi de bulsa bér éşçenlék yaki éş él-kesé, sférası. || şig. Cemgıyet.

fiz. Nindi de bulsa kéçlernéñ xereketé, éşçen-légé taralgan prostranstvo.

KIR II i. 1. söyl. Nersenéñ de bulsa çité, kırıyı; tiresé. || Éşlepenéñ béklenép kuyılgan kırıyı.

Prédmétta üzé kébék ük éslék bélen poçmak tézégen yassı éslék, yan.

isk. mat. Géométrik figuranı çiklevçé turı sızık.

s. mag. kırındagı. söyl. Yanındagı, tireséndegé.

rayı. mag. kırınnan söyl. Bér çitten, bér yak-tan.

bayl. funk. kırında. söyl. Kémnéñ yaki neréznéñ de bulsa yanında.

bayl. funk. kırınnan. söyl. Yanınnan, yanına, kırıyına.

KIRAGAY s. dial. 1. Kırıyı. 2. Kırgıy.

KIRA rayı. dial. Kiskén, kiskén itép.

KIRAN: kıran da bulmıy (bulmas) dial.— „bér-neréz de bulmıy, bérnerse de bulmas" megnesénde kullanıla.

KIRAV i. Gadette, yazın hem közén ténle yaki ir« tenge taban témpératura $vdtan tübenge töşép, cir östénde barlıkka kilgen bes, sıkı.

KIRAVLANU f. 1. Kırav töşü.

2. küç. söyl Agaruv, çalaruv.

KIRAVLI s. Kırav töşken. II Kıravdan besergen, sıkılangan.

KIRAÇ s. Nık teesir ite torgan; üzekke üte tor-gan, salkın hem kiskén (cil turında).

KIRGAVIL i. isk. k. fazan.

KIRGAVIÇ i. dial. k. kırgıç 1.

KIRAŞA i. dial. Téçé suda yeşiy torgan balık.

KIRGAYAK i. Buvıntıgayaklılar klassınnan yüvéş urınnarda ürçiy torgan küp ayaklı böcek.

KIRGIZ i. 1. Kırgızstanda yeşiy torgan töp xalıknıñ ataması hem şul xalıknıñ ayırım bér kéşé-sé. II s. meg. Kırgız xalkına karagan, kırgız xalkına beylenéşlé. 2. isk. Oktyabr révolyutsiyeséne çaklı kazax xalkın da şulay atap yértkenner.

KIRGIZÇA rev. Kırgız télénde.

KIRGIZÇALAŞTIRU f. söyl Kırgızçaga ter-céme itüv, kırgız téléne küçérüv.

KIRGIY s. 1. Kulga iyeleştérélmegen, yort xayvannarınnan ayırmalı bularak, irékte yeşevçé (xayvan-nar hem koşlar turında).

Kulturalaştırılmagan, bakçada üstérélmi torgan (üsémlékler hem alarnıñ ciméşleré turında).

Kéşé kulı timegen, éşkertélmegen; kéşéler yeşemegen.

Kultura üséşénéñ iñ tüben baskıçında torgan; borıngılık devéréne karagan.

küç. Vexşi, kéşélékséz, şefkatséz.. \\ Tupas, naçar»

küç. Kéşéler bélen aralaşırga yaratmıy torgan; tartınuçan, oyalçan. || i. meg. söyl Şundıy sıyfatka iye bulgan kéşé. || rev. meg. Kéşéler bélen ar-tık aralaşmıyça, kéşéler bélen artık katnaşmıyça.

küç. Kotırınkı, yarsulı, tıyılgısız. II Çikten tış, seyér, gadetten tış.

küç. maxé. Nindi de bulsa oyışmaga kérmegen, nindi de bulsa bér oyışmaga bérleşmegen; monopo-liyege kérmegen, monopoliyege bérleşmegen.

Kırgıy kindér bot,— basuda üéz torgan çüp ülen; tarma.

KIRGIYLANU f. 1. Kırgıyga eylenüv; tabigıy xeléne kilüv.

2. küç. Kéşéler bélen aralaşmıy başlav, bik tartınuçan (oyalçan) bulıp kitüv.

KIRGIYLARÇA rev. 1. Kırgıylar kébék, kırgıylarda bulgança, kırgıylar gadeténçe.

2. küç. Tupas, katı, vexşilerçe.

KIRGIYLAŞU f. söyl k. kırgıylanuv.

KIRGIYLIK i. 1. maxé. Borıngı kultura bas-kıçında buluv (kabileler hem xalıklar turında).

küç. Vexşilék, şefkatsézlék, kéşéléksézlék.

küç. Kulturasızlık, tertip-kultura normaların bélmev hem ütemev.

KIRGIN i. 1. isk. Kéşélernéñ küplep kırıluvı, ület. 2. dial. Küp kéşéler, küp kéşéler törkémé.

KIRGIÇ i. 1. Atnı çistartuv öçén xézmet ite torgan timér şçétka. || Gomümen, nersené de bulsa çis-tartuv, şomartuv yaki kıruv, kırıp aluv öçén koral, caylanma.

téx. Néft skvacinasın parafinnan arındıra torgan caylanma.

Aş-suv ezérlegende yeşélçelerné kıruv, vaklav öçén caylanma.

KIRGIÇLAV f. 1. Kırgıç bélen [atnı] çistartuv.

2. téx. Çistartuv, nerseden de bulsa arındıruv.

KIRDAŞ i. 1. Kém bélen de bulsa bér kırda yaki kürşé kırda, basuda éşlevçé kéşé.

2. géom. isk. k. érgedeş.

KIRKA rev. dial. Kiskén, kiskén töste.

KIRKU I f. 1. söyl Nersené de bulsa kisü, kisép cıynaklav (meselen, ülenné, çıbıknı, botaklarnı). || Urak yaki urak maşinası bélen aşlık uruv turında. 2. Sarık, kuy h. b. ş. xayvannarnıñ kayçı yaki maşina bélen kisép yonın aluv. || Atlarnıñ yalların, koyrık kılların tigézlep yaki bilgélé bér revéşke ki-térép kisü.

3. söyl Çeçné töbénnen ük aldıruv, kırdıruv..

II isk. Sénnet kuşkança kırıp yaki kırdırıp, sakalga, mıyıkka bilgélé bér revéş birüv, sakalmıyıknı tözetüv.

4. küç. söyl Daimi revéşte talav, bérer kéşé isebéne yeşev.

KIRKU II s. 1. Artık tozlı; artık éçé, artık açı (aş h. b. ş. turında). || Artık kéçlé, nık teesir ite torgan, borın yargıç (meselen, is).

2. küç. Usal, kırıs; kızu kanlı, tiz kabınıp ki-tüçen. || rev. meg. Kırıs itép, kırıs revéşte.

Kırkuv açı — ayıruça açı temdegé.

KIRKULANU f. 1. Ozak kaynav arkasında aftık tozlıga eylenüv, açı tem kérüv (aş turında).

Artık éçélenüv, artık éçége eylenüv (sıra, bal h. b. turında).

küç. Kırıslanuv, kırıska eylenüv, citdilenüv, usallanuv.

KIRKULIK i. 1. Artık tozlılık; artık açılık, artık éçélék (aş h. b. ş. turında).

2. küç. Kırıslık, usallık, kızu kanlılık.

KIRKUÇI i. Sarık yonın aluçı; tiré yonın kırka torgan éşçé.

Kırkuçı timérev méd.— tiréné zararlıy torgan yogışlı gémbeçék avıruvı; rusçası: strigüvşçiy lişay.

KIRKILDAV f. söyl, beyék-özék avazlar çıgaruv, çırkıldav (tavıklar, koş l ar turında).

KIRKILU f. 1. Téş. yün. k. kırkuv I.

2. Işkıludan tuzuv, tuzıp bétüv.

KIRKILIK i. daal. Sarık yonın ala torgan zur kayçı, sarık kayçısı.

KIRKILIŞUV f. daal. Satulaşu, artık nık sa-tulaşu.

KIRKIN a. ask. Kol kız, kenizek, cariye.

KIR-KIR avaz. iyer. Kaybér koşlarnıñ kırkıl-davın, çırkıldavın béldére.

KIRKIRIY i. Évérne çeçekléler sémyalıgınnan térlék aşamıy torgan ülençél üsémlék (k. oçkılık ülené); rusçası: ikotnik.

KIRKITU f. Yökl. yün. k. kırkuv I.

Kırkıtıp aldıruv — çeçné aldıruv (maşina yaki kayçı bélen).

KIRKIŞUV f. 1. Urt. yün. k. kırkuv I (1, 2 meg.).

2. dial. Satulaşu, kırkılışu.

KIRLANGIÇ i. isk. k. karlıgaç.

KIRLAV f. Kırlar (II, 2 meg.) yasav, kırlı itüv. II Kırıp hem şomartıp, taşka (pıyalaga, métallga) kiséşe torgan yassı ésléklerden torgan forma birüv.

KIRLAÇ I i. isk. Kışnıñ iñ salkın iké ayınnan gıybaret sézon (dékabr — yanvar).

KIRLAÇ II i. bot. 1. k. kırlıgan.

2. Karabodaysımannar sémyalıgınnan kaybér çüp ülennernén isémé sostavında oçrıy torgan süz.

KIRLAÇ III i. dial. Cir svrgende, tırmalaganda, aşlık urganda yaki péçen çapkanda, kaybér urınnarda éşkertélmi kalgan kéçkéne aralık, çi kalgan cir.

KIRLI: kırlı borçak bot.— borçaklar sémyalıgınnan bértégé térlék azıgı itép kullanıla torgan üsémlék; rusçası: çina. Kırlı kuga bot.— çeçegé sébérkeç yaki çuklı bulgan ülençél üsémlék, susın; rusçası: kasatik.

KIRLIGAN i. bot. Kırlıgannar sémyalıgınnan zur çeçeklé ozın ülen (élékké zamanda kaybér çaklar-da çey urınına kullangannar); rusçası: kipréy, ivan-çay.

KIRLIK i. 1. Kaneférsımannar sémyalıgınnan bik erséz çüp ülené; rusçası: toriña. || Şunıñ orlıgı, ul tarı, citén orlıgına bik oxşıy, şul sebeplé anı aşlık bér-téklerénnen ayırıp aluvı bik kıyın.

söyl. Aşlıkta bula torgan hem annan ayırıp alına torgan çüp ülennernén, orlıkları.

KIRLIKURA(Y) i. bot. Çatır çeçekléler sémyalıgınnan sabagı kırlı bulıp üse torgan képşeden gıybaret sarı çeçeklé ülençél üsémlék; rusçası: pastérnak lugovoy.

KIRLI-MIRLI s. söyl. 1. Bér bolay, bér tégé-ley; törléçe, karşılıklı (süz, söyleşü turında). II Törléçe anlaşıla torgan, ikénçé törlé bulıp ta añlaşıla torgan.

2. rev. meg. Bik téksé, korı; kéçélék kürsetmiçe (mégamele, tertip, kılanış turında).

KIRLI-SIRLI s. söyl. Sırlı-sırlı bulıp torgan, sırlangan.

KIRMA I é. Kırkılgan, kırkıp kıskartılgan. II Kırılgannan soñ üsép çıkkan.

Kırma bürék— kıska tsilindrik formalı, tübesé yassı bulgan kolakçınsız karakul bürék.

KIRMA II i. isk., dial. Traxoma (küzde bula torgan yogışlı avıru).

KIRMAVIK i. dial. 1. k. tigenek.

2. küç. Naçar yak, naçarlık, kimçélék.

KIRMAZIY s. isk. Kızıl, kızıl töstegé.

KIRMISKA i. 1. Elle kanatlılar sémyalıgınnan bér oya (törkém) bulıp yeşiy torgan böcek. 2. küç. söyl. Kéşéler turında: küzge artık beré-lép tormagan, lekin tırış, éşçen kéşé; éşlep torgan kéşé.

Kırmıska ilevé — k. kırmıska oyası. Kırmıska oyası — 1) kırmıskalarnıñ cir östénnen vém bulıp çıgıp torgan, tufraktan, ılıstan yeise vak-vak çı-bıktan gıybaret toragı. 2) küç. kéşéler küp bulgan urın, kéşéler kaynaşıp torgan urın. KIRMISKAAŞAR i. zool. Tropik Amérikada yeşevçé, kübrek kırmıska hem térmitlar bélen tuklana torgan imézüçé xayvan.

KIRPA I s. sval. k. kırpu (1 meg.), kırpulı.

KIRPA II i. dial. k. kırpak.

Kırpa töşü — k, kırpak töşü.

KIRPAK s. 1. Vak, vak börtéklé (kar, kar bértégé turında). // Yuka gına hem köpşek (vak kına kar yavıp barlıkka kilgen katlav turında).

2. i. meg. söyl Vak kar yavıp barlıkka kilgen yuka gına kar katlavı; bérénçé vak kar.

Kırpak töşü — agaruv, çalaruv (çeç h. b. ş. turında).

KIRPU i. 1. Nindi de bulsa kiyémnén, kübrek baş kiyéménén çiténe totılgan méx. \\ s. meg. Méx totılgan, çiténe méx kuyılgan, kırpulı.

2. sval. Éşlepenéñ çité, kırıyı. II Gomümen, nersenéñ de bulsa çité, kırıyı.

KIRPULAV f. Nindi de bulsa kiyémnén, kübrek baş kiyéménén kırıyına méx totuv, kırpu totuv.

KIRPULI s. Méx totılgan, çiténe ozın tar méx tégép kuyılgan.

KIRPUSIZ s. Méx totılmagan, kırpuvı bulmagan.

KIRPI: kırpı balıgı — mersin balıkları sémyalıgınnan bulgan iñ zur balık; bélüga.

KIR, KIRR-KIRR avaz iyer. 1. Baka h. b. ş. kıç-kırgan tavışnı béldére. 2. Yétkérüv-kakıruv tavışın béldére.

KIRRLAV f. söyl Kıçkıruv (tavık turında).

KIRT I rev. Kinet, kapıl; bik tiz.

Kırt kisélüv (ézélü) — kinet ézélüv, bulénüv (süz, svylev turında). Kırt kisép — katgıy revéşte, katgıy^itép. II Katgıy revéşte eytép; kisetép.

KIRT II avaz iyer. Nersené de bulsa kayçı, pıçak bélen kiskende yeyse cép h. b. ş. nerseler'kinet ézélgen vakıtta barlıkka kilgen tavışnı béldére.

KIRT-KIRT avaz iyer. 1. Nersené de bulsa çey-negende barlıkka kilgen tavışnı béldére.

2. Tavık kırtlagan tavışnı béldére.

KIRTLATIP rev. Kırt itken tavış çıgarıp, kırt ittérép.

KIRTLAV f. 1. Tavık hem başka kaybér koşlar turında: kıska-kıska gına itép tavış birüv, özék-özék avazlar çıgaruv.

2. Yomırka saludan tuktap, yomırka basar xelge kilüv bilgésé bularak, tavıknıñ özék-özék avazlar çıgaruvı turında (bu vakıtta tavık hervakıt kırtlap yéri).

KIRTIM i. bot. Oyışma çeçekléler sémyalıgınnan may aluv öçén igéle torgan béréllık ülençél üsémlék; rusçası: saflor.

Kırtım mayı — şul üsémléknéñ orlıgınnan alı-nıp, azık itép hem téxnik maksatlar öçén kullanıla torgan éfir mayı.

KIRTIŞ i. 1. Takta yarganda burenenén iké kırıyında kala torgan bér yagı kisélmegen takta; rusçası: gorbıl.

dial. Yaruv öçén uñaysız, katlavları borılmalı bulıp üsken yaki küp botaklı agaç kisegé.

dial. Cirnéñ ülen üsken in éské katlavı, kes.

dial. k. şırtlaka.

KIRU I f. 1. Nersenéñ de bulsa éské katlavın çistartuv, bérer yabışkan nerseden arındıruv.

Çeçné, "sakal-mıyıknı h. b.ş. peké bélen töbénnen ük kisü, kisép aluv. || Bilgélé bér revéş birép kıruv, tözetép kıruv (meselen, sakalnı, mıyık-nı).

Tépten ük kistérép çabu (ülennerné çalgı bélen).

béké katlavların maxsus stanokta kistére-kis-tére métallnı yaki agaçnı bilgélé bér formaga kitérüv, alarga bilgélé revéş birüv.

KIRU II f. 1. Küplep ütérüv, yuk itüv; bétérüv. || Atuv, atıp ütérüv.

Berép vatuv, vatıp kiseklerge eylendérüv. II Cimérüv; yukka çıgaruv, bétérüv.

küç. Bozuv, naçarlandıruv (keyéfné).

küç. Nindi de bulsa bér éş başkaruv, éş éş-lev. || Bérer éş başkarıp nindi de bulsa neticege iréşü.

KIRULI s. Peké bélen kırılgan, kırıp alıngan (sakal-mıyık turında).

KIRÇI i. söyl Kırçılıkta éşlevçé; kırçılık bélgéçé.

KIRÇIL i. bot. Kıyaklılar sémyalıgınnan sé-bérkeç çeçeklé azık ülené; rusçası: poléviña.

KIRÇILIK i. Bértéklé, téxnik hem térlék azıgı kulturaların igüv éşé, şul kulturalarnı igüv bélen şögıllengen avıl xucalıgı tarmagı.

KIRÇIN i., 1. Törléklerde bula torgan korçangı avıruvınıñ bér téré. II Şul avıruv élekken xayvan.