Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
0004-(11)Tatarca buyuk sozluk(kiril)-13.911KB.doc
Скачиваний:
6
Добавлен:
01.03.2025
Размер:
14.24 Mб
Скачать

2. Küç. Rev. Meg. Éşlevçésé, yardemçésé bulmagan xelde.

KULSIZ-AYAKSIZ rev. 1. Ayagı da, kulı da bulmagan kiléş. 2. Böténley yardemséz, yardemçéséz.

KULTAMGA i. bor. İmea megnesénde yéri torgan tamga.

KULTAYAK i. Tayanıp yörüv h. b. maksatlar öçén kıska tayak.

KULTIK a. 1. Béleknéñ yugarıgı öléşé bélen yan arası. || iñ-baş bögéléşénéñ éçké yagı. || Bélek bélen gevde arası, kuyın.

küç. k. kultıksa.

Kultıkka sıyarlık külem ülçevé (kultıkka kıs-tırıp taşırlık eybérler turında).

Diñgéz, kul hem başka sulıklarnıñ korı cirge uyıntı revéşénde kérép torgan öléşé.

Ayırım meydannarnıñ töp öléşlerénnen ayırılıbrak torgan bulémték, meydançık. || Nindi de bulsa ışık urın.

KULTIK-KULTIK s. Retten torgan kultıklar revéşéndegé.

KULTIKLANU f. Kultık sıman buluv, éçke kérép toruv.

KULTIKLAV f. 1. Kultıkka aluv, kultıkka kıstıruv.

2. Kultıktan totuv; kulnı başka bérevnéñ kultıgınnan ütkerép élektérüv.

KULTIKLAŞU f. Bér-béréñné kultıklav.

KULTIKSA i. 1. Basma, baskıç, balkon hem küpérlerde kul bélen tayanıp yaki totınıp toruv öçén yasal-gan arata. || Eybérler kuyuv öçén baskıç reşetkesé östéne yasalgan kişte.

2. sir. Kultık tayagı.

KULUAR i. 1. Sézdlar, kineşmeler h. b. ütkeréle torgan binanın utırışlar zalınnan tış bulgan bülmeleré, bulémneré.

2. Parlaméntta, sézdda resmi bulmagan söyleşuler, kineşuler, oçraşular turında.

KULYUGIÇ i. Kul hem bit yuvuv öçén maxsus caylangan (gadette töbéndegé tişékke klapan kuyılgan) savıt.

KULYAZMA i. 1. Kuldan yazılgan tékst. // s. meg. Kuldan yazılgan.

2. k. kulyaz.

KULYAZU i. Poçérk, yazu revéşé, kul.

KULYAVLIK i. Bitné, muyınnı h. b. sértép aluv öçén gadette késede yörtéle torgan maxsus tukıma kisegé.

KULMİNAÑİON s. Kulminatsiye noktasına cit-ken, şul noktanı teşkil itken.

KULMİNATSİYE i. 1. astr. Kük ciséménéñ méridian turısınnan ut/ moméntı.

2. küç. kit. Vakıygalar üséşénéñ iñ yugarı, iñ kiyérénké moméntı.

KULT i. 1. Dini tabınuv, gıybadet hem suña bey-lenéşlé dini yolalar.

2. küç. kit. Kémge yaki nersege de bulsa tabınuv, bagınuv turında.

KUMIŞKA i. gadi s. k. samogon.

KUNA i. Bérniçe taktanı cépse bélen bérkétép éşlengen yaki bér kiñ taktadan gıybaret kuxnya cipazı. (ipi evelev, tokmaç basuv, kisü h. b. öçén kullanıla).

KUNAK i. 1. Maxsus çakıruv yaki yola buyınça bérer kéşége, gailege yaki ilge küréşü, duslık kürsetüv yeise tanışu öçén kıska vakıtka kilgen şexés.

2. kıyık kiléş form. Maxsus kunak buluv kürénéşé turında. || küç. Kıska vakıtlı otpusk.

KUNAK-KUNAK rev. 1. Bér-béréne kunakka barıp.

2. i. meg. Bér-béréne „kunakka barıp" uynıy torgan uyın.

KUNAKLAV I f. 1. Koş-kort turında: bérer biyék urınga oçıp ménép utıruv. || Tén ütkerüv öçén bérer biyék urınga kunuv (tavıklar turında).

2. küç. Biyégeyép torgan bérer urınga ménép utıruv. || Urın alıp utıruv.

KUNAKLAV II f. söyl Kunak bulıp béraz toruv.

KUNAKLAŞU f. söyl Bér-béréñné kunakka çakıruv, kunakka yéréşü.

KUNAKLI s. Kunagı bulgan, üzéne kunak kilgen.

KUNAKLIY rev. sir. Kunak bulıp, kunak itép.

KUNAKLIK i. 1. Kunak buluv, kunak bulıp xisaplanuv devéré.

2. s. meg. Kunakka (kunaklarga) citerlék yaki şular^éçén bilgélengen.

KUNAK-TÖŞÉM cıy. i. hertörlé kunaklar hem meclés cıyular.

KUNAKXANE i. k. kunak yortı (sarayı).

KUNAKÇA i. k. kunaça I.

KUNAKÇAN s. dial. k. kunakçıl. Kunakçan kéşé. 3

KUNAKÇIL s. Kilgen kunaknı xup kürüçen, yaxşı sıylavçan, kunak çakırırga yaratuçan. KUNAKÇILLIK i. Kunakçıl buluv.

KUNA-TÖNE rev. Kunıp-ténép, ténnerén kuna-kuna.

KUNAÇA I i. Yorttagı koş-kort ménép kunaklasın öçén maxsus kuyılgan kişte (şikme).

KUNAÇA II i. dial. Ak bülme, kunak bülmesé.

KUNGAK i. dial. Umarta avızında bal kortlarına kilép kunuv hem oçıp kitüv öçén caylangan takta busaga.

KUNDIRU f. 1. Yökl. yün. k. kunuv (1—4 meg.).

2. gadi. s. Tiz géne hem katı itép, avırttırıp suguv, berüv.

KUNU f. 1. Oçıp kilép bérer biyék urınga utıruv (basu) (koşlar, kanatlı böcekler h. b. turında). || küç. havadan oçıp kilép berélüv (cansız eybérler turında).

Bérer ösyözge yabışu, utıruv (havada yözép yérgen tuzan, dım h. b.nıñ kisekçeleré turında).

Kayda da bulsa tuktalıp tén ütkerüv, yoklap çıgu.

4. Bérge koçaklaşıp yoklav, tén ütkerüv (yégétler hem kızlar yaki irler hem xatınnar turında).

5. xel f. form. kuna. Kunarga (dip).. || Daimi revéşte kunıp.

KUNU-TÖNU f. Kunarga, yal iterge tuktalgalav; devamlı revéşte, tevlékler buyınça bérer bilgélé urında yeşev.

KUNIK i. Nindi de bulsa ösyözge yabışkan korı bér matde katlamı.

KUNILU f. z-sız. Kunarga turı kilüv.

KUNIÇ i. 1. Ayak kiyéménéñ baltırnı kaplıy torgan öléşv.

2. sir. Kul kiyémnerénén (biyeley h. b.) bélezék turısı yaki bélezékten yugarıgı öléşé.

KUNIÇLI: kunıçlı galoş (botinka, tufli) — tubıkka kader citép torgan tiren galoş (botinka h. b.).

KUPAY s. Maktançık; maktanırga, érélenérge yara" tuçan.

KUPAYLANU f. Masayuv, kukrayuv.

KUPAYLIK i. Maktançıklık; buş kuvık buluv sıyfatı.

KUPAYUV f. k. kupaylanuv.

KUPÉ i. Passacir vagonnarında ayırım bülme.

KUPÉTS i. Patşa Rossiyesénde sevdegernén resmi ataması.

KUPÉTSLAFÇA rev. Küpétslarga oxşatıp; küpétslarga xayı bulgança.

KUPÉTSLIK i. Küpéts buluv; küpéts xelé. || sir. Küpétslarga xayı sıyfat (meselen, saranlık h. b.).

KUPLÉT i. 1. Şigır yaki cır strofası.

2. Satirik yaki yumoristik xaraktérdagı kıska cır (takmak).

KUŞOL i. 1. Yarımşar formasındagı tübe yaki kıyık gémbez.

2. küç. maxé. Géologik katlamnıñ in biyék urını.

KUPOLLAV f. Küpol (gémbez) yasav, gémbez bélen bizev.

KUPTARU f. 1. Bérékken, yabışkan nerselerné bér-bérénnen yaki cirlégénnen ayıruv.

2. Tuzan, kom h. b. ş. nı tuzdıruv, éérmelendérüv. // küç. Izgış-talaş, şav-şu kitérép çıgaruv.

KUPŞAK s. Yarmalanıp küpérgen, köpşek.

KUPŞAKLANU f. 1. Küpşakka evérélüv.

2. k. kubalaklanuv.

KUPŞU f. Béraz gına kupkalav, kupşaklanuv (2 meg.).

KUPŞI s. Matur hem bizeklé kiyémner kigen; ké-yazlenérge, ıspay kiyénérge yaratuçan. || Ayıruvça maturlap, fasoñlap tégélgen (kiyém-salım turında). || i. meg. Kupşı, kéyaz kéşé. || rev. meg. Ayıruvça pöxte itép, maturlap, ıspaylap.

KUPTŞIL i. Tav çıpçıgısımannar sémyalıgınnan çuvar kavrıylı koşçık; rusçası: şçégol.

KUPŞILANU f. Kupşı bulıp kitüv; maturlanuv, bizenüv.

KUPŞILAV f. Kupşı itüv, bizev.

KUPŞILIK i. Kupşı buluv. || Kéyazlék, bizenérge-yasanırga yaratuçanlık.

KUPI i, dial. Kübésénçe agaçtan kırıp éşlengen tiren Telinke, kéçérek tabak.

KUR #- dial. 1. Şırpı bulmagan zamanda ut saklav öçén kaldırılgan utlı kümér, küz.

2. Kamır başı, açıtkı.

KURA I i. 1. Katı sabaklı ülen; vak çıbıklı ku-ak. || Kipken sabak, kavdar.

2. sir. Kura cilegé üsémlégé.

Kura cilegé — 1) kuyı al töstegé tatlı cilek bire torgan kuvak. Gali; 2) şul kuvaknıñ ciméşé.

KURA II i. 1. İxatanıñ abzarlar, kétekler urnaş-kan hem ayırım kirtelenép alıngan öléşé.

2. Balçık bélen sılangan çiten abzar.

KURAVIÇ i. bor. Bikeler artınnan yörüvçé xatın-kız kol.

KURAZ i. dial. 1. Sugış éteçé; sugışçan, usal éteç.

2, Tavık sıman kırgıy koşlarnıñ irkegé.

KURAY i. 1. Köpşesé kipken üsémlék sabagı.

Gadette képşelé üsémléklernéñ sabagınnan yasala torgan tınlı muzıka koralı.

(Kémnéñ de bulsa) kurayına biyüv — başka bérevnéñ kürsetmeleré, télegé, ixtıyarı buyınça éş yörtüv.

KURAYÇI i. Kurayda uynavçı muzıkant.

KURALIK i. 1. Kura cilegé (kuvagı) küplep üsken urın.

2. dial. Vak agaçlar üsken urın.

KURANT i. Uynap suga torgan zur segat, gadette biyék başnyalarga, manaralarga kuyıla.

KURATOR i. 1. Şifaxanede avırular yanında kizüvlék, décurlık itüçé studént-médik.

2. isk. Bilgélé bér uku yortınıñ ximayaçésé, yardem-çésé bulıp xisaplangan derecelé kéşé.

KURAÇ s. dial. 1. Çagıştırmaça kéçkéne, kıska buylı.

2. Gevdege taman kilmi torgan, kıska hem tar (kiyém-salım turında).

KURAÇLANU f. dial. 1. Belekeylenüv, béréşü, tebeneklenüv.

2. Kéçkéne bulıp kaluv, kıskaruv (kiyém-salım turında).

KURGAN i. 1. Borıngı xalıklar üzlerénéñ ülgen başlıkları, bapadirları istelégéne éép kaldırgan yasalma kalkulık.

2. Kalga, nıgıtma (krépost) divarı, sténası. // Tigéz cirde kétüdegé térlékke ışık bulsın öçén yasalgan balçık sténa, kutan, kura.

KURGAŞ i. Akkurgaş hem karakurgaşnın gomumi, urtak ataması. || küç. Pulya turında.

KURGAŞ L ANU f. 1. Kurgaş kuşıluv, kurgaş kisegé bélen avıraytıluv.

2. Kurgaş töséne kérüv.

KURGAŞLAV f. Kurgaş bélen yamav (meselen, ti-şélgen savıtnı); kurgaş koyıp avıraytuv (meselen, atkını).

KURGAŞLI s. 1. Kurgaş kuşılgan.

2. Kurgaş koyıp avıraytılgan.

KURGAŞIN i. k. kurgaş.

KURGI i. Timérçénén métall kızdıra torgan max-sus uçagı, miçé.

KUFİYE i. Burcuvaz saylav sistémasında saylavçılarnın sotsial çıgışı,. mölketé h. b. buyınça barlıkka kilgen saylav gruppası.

KURKAK s. Kurkuçan, şürlevçen, kıyuv tügél.

KURKAKLANU f. Kurkak bulıp, kurkuçan bulıp kitüv.

KURKAKLAFÇA rev. Kurkaklarga xayı bulgança.

KURKAKLIK i. Kurkak buluv sıyfatı.

KURKA-KURKA rev. Tuktavsız kurkıp; üte sak re-véşte.

KURKAÇ s. Kurkuv béldérép torgan; kurıkkan kıya-fettegé.

KURKU I f. 1. Xevéf-xeter aldında kéçsézlék, yardemsézlék toigısına birélüv. || Xevéf-xeterden yaki bérer kıyınlıktan kaçarga omtıluv, kaçu, şürlev.

// Xevéflenüv, borçıluv, şiklenüv. || Boyırık f. form. kurıkma. „Bu éşnéñ bér naçar yagı (sebebé) bardır" megnesénde eytéle.

Bilgélé bér şartlarga çıdamav (üsémlékler h. b. turında).

ritor. Kéçkéne kıyınlıknı yaki tiyékeré xisné sıltav itép, zur rmömkinlékten baş tartuv turında.

O Kurkır külmek tuzgan — hiç kéne de kurıkmavnı añlata.

KURKU II i. Ayırım tegbirler sostavında: kurkınuv toygısı.

KURKULI s. Kurkuv katış, kurku tösméré bulgan.

KURKULIK i. Kurkudan yaki kurku tudırgan avı-rulardan deva itép kurgaştan koyıla torgan kot.

KURKUSIZ s. Kurıkmıy torgan, yöreklé.

KURKILIK i. dial. Bakçaga, basuga töşe torgan koş-kortnı kurkıtuv öçén kéşé süreténde yasalgan sın, bakça karaçkısı.

KURKIN i. dial. k. kurku II. KURKINKIRAV f. Kurka töşü, kurıkkan sıman buluv.

KURKINU sr. 1. Bilgéséz sebepten kurku, şomlanuv.

2. Kurkuv teesiréne birélüv.

KURKINIÇ s. 1. Xevéflé, xeter; ülém yaki bela-kaza bélen yanap torgan.

2. i. meg. Xevéflé vakıt, xeter tirelék yaki avır sitüatsiye, avır neticelerge kitérüv ixtimalı bulgan şartlar.

3. xe(b. funk. Xevéflendére, kurkıta.

KURKINIÇLANU f. Kurkınıçka evérélüv, kurkınıç bulıp kitüv.

KURKINIÇLI s. Xeter, kurku xisé tudıra torgan, kurkıtırlık. // Xevéflé, zararlı.

KURKINIÇ LIK i. Kurkınıç buluv xelé.

KURKINIÇLILIK i. Kurkınıçlı buluv xelé; kurkınıç lık.

KURKINIÇSIZ s. Xevéf-xeterséz, xevéf-xeter kötélmi torgan.

KURKINIÇSIZLIK i. k. iminlék 1.

KURKINIŞUV f. k. kurkışu.

KURKITKIÇ i. dial. k. kurkılık. Bakçaga kurkıtkıç kuyuv. // s. meg. Kurkıta, érkéte torgan.

KURKITU f. 1. Bérer éş-xereket yaki ceza bélen yanap, kurku xaleténe kitérüv.

2. brkétép kuvuv, kaçıruv.

KURKIŞ i. isk. Kurkuv, kurıkkanlık.

KURKIŞUV f. Barısı bérge, béryulı kurku.

KURLIYK avaz iyer. Tornalar kıçkırgan avaznı béldére.

KURLIK s. Kurga kaldırılgai.

KURPI i. Bér kat çabıp algannan soñ üsken yeş ülen; sabagı kisélgen üsémléknéñ töbénnen şıtıp çı-ga torgan yeş üséntéler.

KURS I gg. 1. Yulsız yéri torgan transport çaralarınıñ (korab, samolét), şulay uk yulsız yörüvçé kéşélernén (seyexetçé, alpinist) xereket yüneléşé.

küç. Yüneléş, omtılış.

maxé. Kaybér kıymmetlé kegazlernéñ (akça h. b.) eylenéştegé xakı, beyesé.

KURS II gg. 1. Uku, öyrenüv, devalanuv kébék vakıtlı şögıllernén temamlangan bér tsiklı, külemé.

Çagıştırmaça kıska sroklı ukuv yortı.

Bérer fenni distsiplinanıñ sistématik éçtelégé; şul distsiplina (fen tarmagı) buyınça deréslék.

Küpéllık maxsus yaki yugarı ukuv yortlarında ukuvnıñ bér yıllık baskıçı.

KURSANT gg 1. Kurs II (2 meg.) ukuvçısı.

2. Xerbi uçilişçé ukuvçısı.

KURSOVCA. gg. Kurortta devalanuv hem tuklanuv xoku-kı birép, yeşev urını bélen sanatoriydan çitte teemin ite torgan dokumént, pütévka.

KURSTAŞ i. Kém bélen de bulsa bér kursta ukıgan kéşé.

KURT avaz. iyer. 1. Béraz kıtırdavlı, şıgırdavlı özék-özék avazlarnı béldére. 2. rev. meg. Kıtırdavlı, şıgırdavlı özék-özék avazlar çıgarıp.

KUFTKA i. Yabık izülé kıska éské kiyém.

KURÇAK i. 1. Bala-çaga (gadette kız balalar) uynar öçén kübésénçe neni bala süreténde yasala torgan sın. // Kurçak téatrındagı pérsoñac figura.

2. küç. Üz möstekıyllégé bulmagan, başkalar kuşuvı buyınça éş yérte torgan şexés yaki gruppa.

Béceklernén liçinkalık çorın temamlap, cit-lékken kort bulgançıga kader üséş stadiyesé—alarnıñ maxsus tışça, sürüv bélen kaplanıp, xereketséz yatuv devéré.

s. meg. küç. Kéçkéne hem pöxte.

KURÇAK-KURÇAK: kurçak-kurçak uynav—1) kurçaklarnı uynatıp, mavıgıp utıruv; 2) küç. citdi bulmagan éş bélen şögıllenüv; citdi karamav.

KURÇAKLANU f. Kurçakka (3 meg.) evérélüv (bé-cekler turında).

KURÇAKLI i. Kurçaklar bélen uynala torgan uyın, kurçak yanı.

KURÇAKLIK i. 1. Kurçak (2 meg.) buluv (xelé). // Éçtelékséz buluv.

2. Yasalmalılık, üzénné cansız kurçak kébék totuv.

KURILDAV f. Tavık zatınnan bulgan koşlarnıñ xaraktérlı ozın bér avaz çıgaruları turında.

KURIN i. Bér kéşé balık tota torgan kéçkéne cılım.

KURIPSA i. dial. Yeş yüke agaçınnan suyılgan yüke.

KURIS i. Kayızlanmagan, yükesé suyılmagan kabık.

KURCŞ i. At, işek h. b. arkasına salıp yörtüv öçén caylangan, avızları bélen bér-bérséne karatılıp totaştırılgan iké zur késeden gıybaret kapçık.

KUSAR i. dial. Zur pıçak, çıra pıçagı.

KUSARLAP rev. dial. Kusar bélen kırıp.

KUST i. Ayırım gruppalar yaki ayırım oyışmalar bérleşmesé; vakıtlı gruppa.

KUSTAR i. Üz koralları bélen éş kına üz öyénde (alaçıgında) éşlevçé vak pénerçé.

KUSTARÇILIK i. 1. Kustarlar éşé.

2. küç. Naçar oyıştırılgan hem téxnika bélen na-çar korallandırılgan yaki artık gadi ısul bélen alıp barıla torgan citéştérüv. || İcadi éşte gadi höner métodların kullanuv.

KUTAN i. Kazaxstanda hem Sébérde: yabusız, tübeséz zur abzar.

KUTIR i. Tiré avıruları yaki érénlé yara östénde barlıkka kilgen, östé kasmaklanıp katkan çuvan yaki yara.

KUTIRLANU f. 1. k. kutırlav.

2. Kutırga evérélüv..

KUTIRLAV f. Kutır çıgu, kutır bélen kaplanuv. // Kayrılanuv, müklenüv (agaç-taş turında).

KUTIRLI s. Kutırlagan, kutırlar bélen kaplangan.

KUVUV f. 1. Bilgélé bér urınnan kiterge mecbur itüv. // Sérüv, yırakka ciberüv, çitleştérüv.. || Taratuv. 2. Kaçuçı, yögérüçéné ézerléklep, artınnan kalmıyça kilüv. || Kaçarga mecbur itüv hem artınnan ézerléklep baruv.

Aldarak baruçınıñ artınnan citer öçén tiz-lékné arttıruv, aldagılar bélen teñgelleşérge omtıluv. || küç. Üséşéñ, kamilleşüvéñ h. b. sıyfatlarıñ buyınça al da bulgannar bélen tiñleşérge tırışu.

Bilgélé bér yüneléşte barırga mecbur itüv, eydev. // Cigélgen térlékné tiz barırga, çabarga mecbur itép kıçkıruv, suguv 1t. b. || küç. Transport maşinaların tiz yörtüv turında.

tar. Yatlarnın törlégén üz yagıña alıp kaytuv.

Bérer totaş massanı (sıyıklıknı, tomannı h. b.) bilgélé yüneléşte hem tiz xereketlendérüv. || téx. Sıyıklık yaki gaznı torbalar buylap basım yardeménde küçérüv.

Sıyık yaki katı matdené kızdıruv yardeménde tarkatıp, bérer kireklé sıyıklıknı yaki gaznı ayırıp aluv.

Bilgélé bér éşten, poyıttan h. b. kiterge mecbur itüv, dereceden töşérüv. || Kolléktivtan çitleştérüv.

küç. Devam itüv. || Bérereşné, protséssnı bik kızu hem şul uk vakıtta bik ük namuslı bulmagan töste alıp baruv; éşnéñ bér yagı bélen géne mavıgu turında.

. küç. Tügerek sannar bélen béldérélgen bilgélé bér yeşke yakınlaşu turında.

KUUZİKU i. Gereñkenén térlék azıgı öçén üstéréle torgan sortı.

KUXARKA i. isk. 1. Xosusıy yortta aş-suv éşlerén başkarırga yallangan xatın-kız.

2. Gomümen aşçı, péşékçé xatın-kız (tüben kvalifikatsiyelé xatın-kız misalı bularak ta eytéle).

KUGXNYA i. Aş-suv xezérlev öçén maxsus bülme yaki éy. || Kırda aş-suv péşérüv öçén maxsus caylanma.

KUÇÉR i. 1. Kéşéler yérte torgan cigülé at bélen idare itüçé xézmetker.

2. Tarantasnıy algı yagında at totuçı öçén -utırgıç, kuzla.

KUÇÉRLIK i. 1. Küçér éşé.

2. sir. Ekipacda küçér utıra torgan maxsus urın.

KUÇKAR I gg. 1. isk. Yanıp torgan çıranı yatkırıp yaki kıstırıp kuyuv öçén maxsus caylanma (gadette teke yaki bolan mögézénnen éşlengen).

2. Miç kaşagası östénde lampa hem vak-téyak sa-vıt-saba kuyar öçén maxsus kişte sıman itép yasalgan meydançık.

KUÇKAR II i. 1. Péçtérélmegen sarık tekesé; éér tekesé.

2. bor. Şexsi sakçı.

KUÇKIL s. Karasuv, karalcım.

KUÇKILLANU f. Kuçkıl töske kérüv.

KUÇKILLI s. Az gına karalcımlanıp küréngen.

KUÇTI a. dial. Dus, éşne (gadette üzéñnen kéçéreklerge karata 9Ytéle).

KUŞ I s. İké, ikésé bérge bulgan; ikésé bér töp" TEN üsép çıkkan. // İkésé bér bötén teşkil itken, ikésé bér bötén bulgan; iké bérdey kisek-TEN, prédméttan torgan.

KUŞ II i. söyl, (rus télénnen kérgen süz). Küp akça, zur summa.

KUŞAVAZ i. diş. Canrı yagınnan beyétlerge yakın torgan folklor eseré.

KUŞAK i. dial.» isk. Kip iñlé ozın tukıma ki-segénnen yasalgan bilbav, puta.

KUŞAM: kuşam at — töp atka yardem itüv öçén péreşkege (yanga) cigélgen at.

KUŞAMAT i. Kéşéden kélép, mezek öçén yaki konspiratsiye maksatların küzde totıp birélgen ikén-çé isém.

KUŞANU f. isk. Taguv, asuv.

KUŞARLAP rayı. dial. Bérniçe kéşé bérge, bér-niçe kéşé bérge kuşılıp.

KUŞARU f. isk., dial. İkésén bérge kitérüv, iké-sén bérge kuyuv (kullarnı, ayaklarnı h. b.).

KUŞAYAK i. zool. Kimérüçéler otryadınnan dala-da hem çülde yeşevçé, sikérép yéri torgan zur bulmagan xayvan.

KUŞAYAKLAP rayı. Artkı hem algı ayaklarnı bérdem alga taban taşlap (çabu turında).

KUŞAYAKLATIP, KUŞAYAKLANDIRIP rayı. Artkı hem algı ayaklarnı bérden alga taban taşlatıp (atka karata eytéle).

KUŞBARMAK i. Bér-bérséne kuşılıp üsken iké barmak.

KUŞBAŞ i. zool. Karplar sémyalıgınnan téçé suda yeşiy torgan kiñ başlı balık.

KUŞKANATLILAR i. kupl. zool. Bécekler otryadınıñ isémé, bu otryadka çébénner, çérkiler, kige-vénner h. b. kére.

KUŞKOLAK s. söyl İké zur kolaklı, iké zur kolagı bulgan.

KUŞKI i. isk., dial. Küp ceplé, küp oçlı kamçı.

KUŞKEBEK i. söyl İké képşelé av mıltıgı.

KUŞKÖBEKLÉ s. İké képşelé, iké kébeklé.

KUŞLAVIK i. söyl Kuvış urın, kuvışlanıp tor ganurın.

KUŞLANU f. İkége eylenüv, iké bulıp kürénüv.

KUŞLAV f. Bérge kitérép kuyuv, yeneşe kitérép kuyuv (kübrek uçlar. turında).

KUŞLAŞU f. İkésé bér törkém xasil itüv, ikésé bérge buluv turında.

KUŞMA I s. 1. Bérniçe prédmét yaki matde kuşılıp yasalgan. Bérleşken, bérge kuşılgan.

lingv. İké yaki bérniçe tamır süzden torgan, iké yaki bérniçe tamır süz bérleşken. || İké yaki bérniçe cém-leden torgan, iké yaki bérniçe cömlené éçéne algan.

KUŞMA II a. dial. 1. Buy taktaçıklardan yasalgan agaç savıt, agaç çilek.

2. Sal agızganda üzéne bér bötén itép bérkétélgen agaçlar reté.

KUŞMALIK: kuşmalık itüv — cırlavçıga yeise muzıka koralında uynavçıga kuşılıp uynav, akkom-panéméntlık itüv.

KUŞMÉTALLAR i. kupl. maxé. Katlavları törlé métallardan torgan plastinkalar, çıbıklar, éşlenmeler hem yarımfabrikatlar.

KUŞORLIK i. söyl Bodaynın üzéne bér maxsus téré, boray.

KUŞSUZIK i. lingv. İké suzıknıñ bér icék xasil itép bérleşken kuşılması; k. diftong.

KUŞTAN s. 1. Yalagay, telinke totuçı.

Xatın-kızlar turında: irlerge yararga tırışuçı, artık téçé mégamelelé; kılançık.

i. isk. kupl. Révolyutsiyege kader tatar avıllarında vlast vekilleré bélen aradaşlık itüçé hem, yarlı kréstyannarnıñ intérésların yaklagan bulıp, çınında baylar, kulaklar intérésın yaklavçı kéşéler.

|) i. isk. Oktyabr révolyutsiyesénnen soñ kolxozlaştıruv çorına kader „kulak yaklı", „kulak iyerçéné", „kulak cırın cırlavçı" megnesénde kullanıla.

KUŞTANLANU f. 1. Yalagaylanuv, yalagaylık küréztüv, telinke totuv.

2. Çıtlıklanuv, téçélenüv, yalagaylanuv, yararga tırı-şu (xatın-kızlar turında).

KUŞTANLIK i. \. Kuştan (1, 2, 3 meg.) buluv, yalagaylık, yumakaylık, telinke totuv.

2. Çıtlıklık, yararga tırışu; tübençéléklé buluv.

KUŞTOYAKLILAR i. kupl. zool. Kuş barmakları (ayırı toyakları) ikésé de bértigéz üséş algan imézüçé xayvannar otryadının ataması (meselen, dungız, sıyır, bégémot).

KUŞTIRU f. 1. Yökl. yün. k. kuşuv I.

2. söyl Kémge de bulsa isém birüv, kémge de bulsa isém kuşu .

KUŞU I f. 1. Nindi de bulsa iké yaki bérniçe törlé prédmétnı, matdené bérge katnaştıruv, aralaş-tıruv. // Nindi de bulsa sıyıklıklarnı bérge katnaştıruv. // İké yaki bérniçe prédmétnı bér bötén itép bérleştérüv, alardan bér bötén yasav.

Nindi de bulsa başka bér nerézge östev; östep birüv. || Citmegenné citkérüv öçén östev (akça h. b. turında). ñ

Eytélgenge yaki yazılganga h. b. ş. üzénnen östev, östep ciberüv.

Nindi de bulsa kéşéler törkéméne yaña kéşéler kitérép östev, katnaştıruv.

küç. söyl Kavıştıruv, éylendérüv.

mat. İké yaki bérniçe sanga kérgen bérem-léklerné bérleştérüv, alarnıñ summasın tabu. // i. meg. İké yaki bérniçe sanga kérgen béremléklernén summasın bérleştérüden gıybaret bulgan arifmétik gamel.

biol. Törlé térge karagan üsémléklernén, xayvannarnıñ ana cénésén ata cénésé bélen atalandıruv.

Kuşu bilgésé — plyus (+) bilgésé (sannarnı kuşkanda yaki uñay zurlıknı béldérgende kullanıla).

KUŞU II f. 1. Kémge de bulsa bérer éşné éşlerge, başkarırga emér birüv, boyıruv; tekdim itüv. || Bérer törlé éş yöklev. // Kürsetüv, bilgélev. //i. meg. Boyırık, emér, tekdim.

Talep itüv.

Bérer nerse éşlerge xokuk birüv, réxset birüv.

söyl. Aşarga birüv (xayvanga), aşarga kuyuv.

KUŞU III f. Kémge de bulsa isém birüv, isém kuyuv, isém bilgélev.

KUŞUÇ i. Ozınça tügerek savıt revéşénde yeneşe kuyılgan iké uç. || Şulay kuyılgan iké uyaka alınırga rmömkin bulgan yaki alıngan sibélüçen, çeçélüçen eybérnéñ mikdarı.

KUŞUÇLAP rev. 1. Kuşuç bélen, kuşuv çka ^alıp.