2. Yarışta, kéreşte ciñüvçé buluv, bérénçélék.

ALDIRTUV f. k. aldıruv (1—2 meg.).

ALDIRUV f. H.Yökl. yun. ?s.aluv(1—6 meg.).

Kunakka, éşke, yeşerge p. b. ş. sebep bélen çitten çakırıp kitérüv.

Alga kitüv, alga çıguv; nersené de bulsa başkarıp, ciñép çıguv. // söyl. Kızuv, şep baru.

(Gazéta, curnalnı) yazılıp aluv.

(İhtıyarsız) kuldan ıçkındıruv yaki uvılatuv.

ALDIRIKLI: zur (olı) aldırıklı — kızuv yöriy torgan, zur atlıy torgan, alımlı, yögérék.

ALCİRLI i. Alcirda yeşevçé tép halık hem şuñıñ bér kéşésé.

ALİHE i. isk. dani. Hatın-kız alla.

ALKA i. 1. Gadette métalldan éşlengen korşav formasındagı bégelce bocra. // Bocra formasındagı nerse.. // kit. Kémné yaki nersené.da bulsa eylendérép, çolgap algan nerse.

2. Kolak yomşagına taga torgan asılma bizenüv ' eybéré. // s. Meg. Kolak alkası kébék asılınıp torgan. // bot. Kaybér üsémléklerde kolak alkasına ohşaşlı orlıkça.

sport. Yugarıga bérkétélgen iké bavñıñ tübengé oçına asılgan iké bocradan gıybaret sport cipazı.

sport. Hokkéy uyınında kullanıla torgan tügerek yassı rézina; rusçası: şayba.

ALKALANUV f. Alka-alka buluv, bocralanuv; bödrelenüv.

ALKALAV f. sir. Eylendérüv, çolgap, uratıp aluv.

ALKALI s. Mahsus bortlar bélen çiklengen bozlı meydanda alka (4 meg.) sugıp uynıy torgan.

ALKUŞIMÇA i. lingv. Süznéñ tamır aldındagı kisegé, préfiks.

ALKIN I s. Mul sulı, kéçlé agımlı.

ALKIN II i. dial. Kun iték, kiyéz iték, çiték p. b. ş. ayak kiyémnerénéñ tamagı.

ALKI-SALKI rev. 1. Télemiçe, irénép. // elénké-salınkı. 2. söyl. Bér törlé tügél, bér alay, bér bolay üzgerüvçen.

ALKIŞ i. Huplav yaki kotlav bilgésé itép kul çabuv.. // kuç. şig. Alkışka ohşagan tavış, şavlav turında.

ALKIŞLAV f. Maktap, huplap yaki kotlav bilgésé itép kul çabuv.

ALLANUV f. Al T9ske kérüv, alsulanuv.

ALLAV f. Alga buyav, alga manuv. // İnnék sortuv,. al sörtüv.

ALLI s. Al töstegé, alsu.

ALLI-ARTLI rev. 1. Bérsé artınnan ikénçésé.

2. Béraz vakıt ütken sayın, bér-bér artlı, retten..

ALLI-GÖLLÉ s. İskitkéç matur, açık, törlé töstegé.

ALLYUR i. 1. At yeréşé, atñıñ yöréş revéşé. 2. Donéséniyénén tiz tapşırılırga tiyéşlégén añlata torgan şartlı bilgé.

ALMA i. Almagaçnıñ ciméşé. // Almagaç. // s. meg. Almaga mönesebetlé. // s. meg. Almadan hezérlengen.

ALMAGAÇ i. Rozaçalar sémyalıgınnan alma bire torgan ciméş agaçı.

ALMAZ i. 1. Yaltıravı hem katılıgı bélen başka barlık minérallardan östén tora torgan üte kürénmelé kıymmetlé taş (sırlı almaz brilliant dip yörtéle). // s. meg. Almazdan éşlengen.

Totkıçka almaznıy ütkén bér kéçkéne kisegé bérkétélép, pıyala kisü öçén mahsus éşlengen koral.

s. meg. kuç. Almaz kébék katı hem nık.

ALMAZLANUV f. kuç. Nersenéñ de bulsa yaltır-yoltır kilép törlé töske kérép almazga ohşap toruvı.

ALMAZÇI i. Almaz proizvodstvosında éşlevçé.

ALMALANUV f. Almagaç çeçegé koyılgannan soñ, vak-vak almalar barlıkka kilüv, ciméşlenüv. // Kaybér ciméş yaki yeşélçe üsémléklernéñ (mes, pomidor, kıyarnıñ) çeçek koyıp, ciméşlenüvé.

ALMALI s. 1. Alması bulgan, almalangan. 2. Alma-alma itép bizek töşérélgen; éré bizeklé. // Alma kébék.

ALMASAR: almasar buluv söyl.— bilgélé bér kararga kile almıyça ozak ikélenép, eyléşeylérek buluv.

ALMAÇUAR s. Aksıl tapları bulgan ciren yaki kük (at tösé).

ALMAÇI i. 1. Alma üstérüçé. 2. Alma satuvçı.

ALMAŞ i. 1. Kémné yaki nersené de bulsa almaştıruvçı kéşé (kéşéler térkémé). // Bérer nerse urınına kullanırday, şul nersené almaştırırday eybér.

2. kuç. Nindi de bulsa éşte ölken buvın kéşélerén almaştıruvçı (mes, yeş buvın).. 3. Vakıt-vakıt almaştıra torgan nindi de bulsa kiyém kompléktı.// s. meg. Almaştıra torgan, almaşka kiye torgan.

4. isk. k. almaşlık.

ALMAŞLAP rev. Çiratlap, çiratlaşıp, bérsén ikénçésé almaştırıp yaki başka kéşéler bélen almaşlaşıp, almaş-tilmeş. // Kulalmaş éşlev.

ALMAŞLAV f. söyl. Kémné de bulsa almaştıruv, añıñ urınına basıp, éşén devam ittérüv.

ALMAŞLAŞIP rev. k. almaşlap.

ALMAŞLIK i. lingv. İsémén atamıyça gına, zat yaki prédmétnı, bilgé hem mikdarnı kürsetép kile torgan süz térkémé.

ALMAŞ-TİLMEŞ rev. Almaşlap, çiratlap, çirag bélen, bérsé artınnan ikénçésé.

ALMAŞTIRUV f. 1. Bérer eybér birép, añıñ urınına ikénçé bérnerse aluv.

Nerseden de bulsa faydalanuvdan tuktap, añıñ urınına ikénçéné aluv, kuyuv.. // Üzgertüv, başkaça itüv.

Kémné de bulsa hézmeténnen azat itép, çıgarıp, añıñ urınına ikénçé kéşé aluv. // Ülgen, helak bulgan, yaralangan yaki kartaygannarga almaşka kilüv, almaşçı buluv. // Éşte, hézmette bér kéşé urınına ikénçésé almaşka kilüv; sména, post almaşınuv.

Kiyém turında: bérsé urınına ikénçésén kiyüv. // kuç. Tanıtmas öçén başka kıyafetke kérüv. // Nindi de bulsa bér eybér urınına başkanı kuyuv, ceyüv p. b. ş.

Akça turında: vaklav yaki érélev.

6. Yanartuv, iskésén taşlap, añıñ urınına yañanı aluv.

7. Yukka çıgıp, yeşevden tuktap bara torgan nerseurınına barlıkka kilüv; nindi de bulsa ölkege yañalık kértüv turında.

Tin, buluv, teñgel kilüv, toru.

Karaşınnı, iléñné, urıñıñnı, dinénné h. b. ş. taşlap, başkaga kuçuv, hıyanet itüv. // Bér nerseden (éşten, urınnan, şögılden) ikénçéséne kuçuv, nersené bulsa da üzgertüv.

ALMAŞUV f. 1. k. almaştıruv (1 meg.).

Üzgerüv.

Bér kéşénén éş, hézmet urının, postın ikénçé bér kéşé almaştıruv.

Kiyém turında: bérsén salıp, ikénçésén kiyüv; k. almaştıruv (4 meg.).

Bér nersené ikénçésénnen ostén kuyuv.

rev. meg. almaşıp. Çiratlaşıp, almaşlap.

ALMAŞÇI i. 1. Bérer kéşénéñ éş, hézmet urının almaştırırga tiyéşlé, ana almaşka ' kalıp éşlerge giyéşlé kéşé. 2. Nindi de bulsa éşte, kéreşte olı buvınga almaşka kilgen (kilesé) yeş buvın.

ALMAŞINUV f. 1. Bérer nerse, éş-hel urınına ikénçésé kilüv. // Éşte, hézmette bér kéşé urınına ikénçé kéşé kilüv.

Kiyémnéñ başkası (yañası yaki çistası) kiyélüv turında.

Décür buluv yaki éşlev segaté tulgaç, urınına kéşé kilép, éşten tuktav.

Üzgerüv, bér helden ikénçé helge kuçuv. // i. meg. Üzgeréş. // Kéşénén, ruhi haleté, üz-üzén totışı kinet üzgerüv, başkaçalanuv turında,

Bilgélé bér tertip bélen bérsé artınnan bérsé kilép toruv, bérsé urınına ikénçésén aluv, çiratlaşuv.

ALPAVIT i. Féodallık mönesebetleré bulgan illerde — éré cir bilevçé, dvoryan.

ALPAMŞA i. 1. Ekiyetderde söylene torgan bér batır obrazı. 2. kuç. Zur, bahadir gevdelé, aruvnı bél mi torgan kéşége karata eyteler.

ALPAN-TİLPEN rev. söyl. R1érgende yak-yakka avıp, ava-tüne.

ALPAR i. isk. Batır sugışçı, rıñar. Alparına kurd tulparı. Eytém.

ALPI-SALPI s. söyl. Yalkav, irénçek, alkı-salkı.

ALSUV s. Aksıl al, sıyık al tös.. // i. meg. Alsulık.

O Alsu küzlék aşa karav, alsu küzlék kiyép fikér yörtüv — kémné, nersené de bulsa idéallaştıruv, kimçéléklerné kürmev.

ALSULANUV f. 1. Alsu töske kérüv, allanuv. 2. Alsu bulıp kürénüv. Kızarıp koyaş çıkkanda, Alsulana herdeler. Cır.

ALSULIK i. Alsu tös.

ALTAKTA i. Kiyémnéñ algı öléşé, gevdenén, algı yagın kaplıy torgan öléşé,

ALTATAR i. isk. Nagan, révolvér.

ALTAV Cıyuv sanı. k. yaltı.

ALTAYA K i. Tégérmende taşnı eylendére torgan orçıknın kırık çéyge totaşkan yugarı başı.

ALTMIŞ san. 60 sanın hem mikdarın béldére.

ALTMIŞ AR Bulém sanı. k. altmış.

ALTMIŞ LAP Çama sanı. k. altmış.

ALTMIŞINÇI Tert. sanı. k. altmış.

ALTI san. Bişten son kilép, 6 sanın, mikdarın béldére.

ALTI-BİŞ s. söyl. Añgıra, yuler sıman, tilé-milé, añgı-mingé.

ALTILAP Çama sanı. k. altı.

ALTILI s. 1. Altını béldérgen. 2. Ülçevé, razmérı altı bulgan.

ALTILIK i. Altı oçkolı uyın kartası yaki domino

ALTIN i. 1. Sarı töstegé zatlı métalldan gıybaret himik élémént. // s. meg.Attınga mönesebetlé. // s. meg. Altınnan koyıp éşlengen. // s. meg. kuç. Altın töslé,

açık sarı töstegé.

Şundıy métalldan koyılgan eybérler.. // Şundıy métalldan koyılgan akça. // Gomumen baylık turında.

Altınga manılgan yéfek cép. Altın bélen çigü. '>' s. meg. Altınga manılgan.

Altınlı yaki altın töséndegé buyav. // s. meg. Şundıy buyav bélen yazılgan.

5. s. meg. kuç. Bik yahşı yakları, sıyfatları bélen ayırılıp torgan kéşé yaki bérer nerse turında

6. i. meg. tart. form, altınım. Kadérlep, irkelep mörecegat itüv süzé.

ALTIN-KÖMÉŞ şıy. i. Altın bélen kéméş. // Gomumen kıymmetlé nerseler, asıltaşlar, zatlı eybérler.

ALTINLANUV f. 1. Altın bélen yögértélüv, altınga manıluv.

Altınga manılgan yéfek cép bélen tégélüv, çigélüv, bizelüv.

Altın sıman sarı töske kérüv, sargayuv. // Altınga ohşap yaltırav, altın sıman bulıp kürénüv turında.

ALTINLAV f. 1. Altın bélen bizev* altın yögértüv.

2. Altın töséne kértüv, altın-sarı tösé birüv.

ALTINLI s. 1. Sostavında altın bulgan, altın bélen katnaş.

2, Altın yögértélgen.

ALTIN-SARI s. Altın sıman sarı, altınga tartım töstegé.

ALTINSUV s. Sıyık sarı (tös).

ALTINÇI I Tert. sanı. k. altı.

ALTINÇI II i. Altın-kéméş nerseler éşlevçé, koyuvçı, altın ostası; yüvvélir.

ALTIŞAR Bul. sanı. k. altı.

ALUV f. 1. Nersené de bulsa kul bélen totuv. // Elektérüv. // Kéreşken, sugışkan kéşélernén, bér-bérséne totınuvı, bérer cirénnen élektérép, yabışıp totuvı turında.

(Üzé bélen) yörtüv, iyertüv, üzénnen kaldırmav.

Başkaruv, ütev, üz östéne aluv maksatı bélen éş yaki yomış kabul itüv.

4.Birélgen, ciberélgen nerse kulga kérüv, iréşüv.

Nerse bélen de bulsa buleklenüv.

Bélémlé, meglümatlı, terbiyelé buluv, bélémge, meglümatka p. b. ş. iye buluv.

Faydalanuv öçén üz karamagında buldıruv.

Nersené de bulsa akçaga almaştıruv, akça tülep. üzéñnéké itüv (satıp aluv).

Bérer nerse öçén tületüv.

Kulga töşérüv, iye buluv.

Kaplav; bilev.

Kitüv, baruv, ütüv.

Citéştérüv, çıgaruv, tabu.

söyl. Kaybér éş korallarıñıñ sıyfatı, éşné niçék başkaruvı turında. Kémnéñ de bulsa éşéne komaçavlav, bérer éş yaki yomış bélen éşén buluv.

Éşénnen çıgaruv, éş urınınnan azat itüv. // Mehrum itüv.

Kémné de bulsa (éşke, urınga) kabul itüv.

bylenüv.

Üzénné nindi de bulsa gigiyénik yaki devalav éşéne duçar itüv.

Üzénnen alda kilgen isém béldérgençe dip nseplev, dip uylav.

söyl. Kisüv, kıskartuv, taraytuv, kimétüv.

Bétérüv, kc itüv, yukka çıgaruv.

helak itüv, bozuv.

Eybérné östén kaplap torgan, véké katlamın teşkil itken nerselerden kırkıp, kuvbarıp, yolkıp, cıyıp, kisép p. b. ş. yullar bélen arındıruv.

Bérer oyışmaga, nersenéñ de bulsa sostavına kértüv, kabul itüv; nersege de bulsa katnaşırga mömkinlék birüv.

Totkın itüv, kulga aluv.

kuç. Küçérép, faydalanıp üzleştérüv, kullanışka kértüv.