7. Sizélér-sizélmes, az gına, béraz.

AKRINAYTUV f. Nersenéñ de bulsa hereket tizl@» gén, témpın akrın itüv, kimétüv.

AKRINAYUV f. 1. Nersenéñ de bulsa tizlégé, témpı, ritmı kimü.. 2. Tavış yomşaruv, işétélér-işétélmes helge kilüv.

AKRINLANUV f. k. akrınayuv.

AKRINLAP rev. 1. Aşıkmıyça, ézléklélék bélen, akrın gına. // S aklık bélen, saklanıp kına.

Torgan sayın, vakıt ütüv bélen (ézléklé üséş, alga baruv proñéssı turında).

Akrınlık bélen, ozak, zarıktırıp.

AKRINLATUV f. k. akrınaytuv.

AKRINLAV f. k. akrınayuv.

AKRINLIK i. Akrın buluv; sülpenlék helé.

Akrınlık bélen—1) aşıkmıyça, salmak kına, sülpen géne, cay gına. 2) saklık bélen. 3) akrınlap, ézléklé revéşte, torgan sayın.

AKSAK s Aksap yöriy torgan, çatan (ayak avırtuv yeise imgenüv arkasında). // söyl, Aksıy torgan, ikénçéséne Karaganda kıskarak, garip, zegıyf (ayak).. // i. meg. Aksap yöriy torgan kéşé, çatan kéşé. // söyl. Mébél turında: vatık, sınık yaki kıska ayaklı, sélkéne torgan.

AKSAKAL i. 1. tar. Irug başlıgı.

2. Avtoritétnı, ihtiramga layık kart. // Gomumen kart kéşé, olı yeştegé kéşé.

AKSAKLAV f. k. aksav (1 meg.).

AKSAKLIK i. Aksak buluv, aksap yörüv sıyfatı.

AKSAK-TUKSAK söyl. 1. s. Aksak, garip.

2. şıy. i. Aksaklar, garipler, garip-goraba.

AKSATUV f. 1. Yökl. yun. k. aksav (I meg.).

Kémnéñ yaki nersenéñ de bulsa ayagın imgetüv, zegıyflendérüv.

kuç. Nindi de bulsa éşke totkarlık yasav, kimçélék kitérüv, éşnéñ retén ciberüv, bozuv.

AKSAV f. 1. Ayaknıñ avırtuvı yaki garip buluvı arkasında yörgende bér yakka yantayıp-yantayıp aluv.

Avırtuv, aksak helge kilüv (ayak turında).

kuç. Nindi de bulsa bér sıyfatnın, kanegatlenérlék bulmavı, kimçéléklé buluvı. // s. meg. aksagan. Naçar, sıyfatı tüben; kimçéléklé, artta kalgan.

kuç. Alga bik akrın baruv, artta kaluv (tormış, éş p. b. turında).

AKSAV-TUKSAV f. söyl. k. aksav (1 meg.).

AKSIL s. I. Ak töske tartım açık tös. // Yaktı.

2. Tésséz. 3. Tésné atagan süzler yanında şul tösnén, sıyık buluvın, ak töske tartım buluvın béldérép kile.

AKSILLANUV f. Aksıl töske kérüv. // Kara tösten yaki karañgı helden agara, yaktıra baru.

AKSILLIK i. 1. Aksıl buluv. 2. Ak tös.

AKSIM i. Organizmdagı küzeneklernén protoplazmasın hem töşén töziy torgan tép matérial.

AKSIMLI s. Aksımga bay, sostavında aksım küp bulgan.

AKSIRGAK i. Laleçeler sémyalıgınnan yuvan tamırlı, éré yafraklı, sébérké sıman çeçeklé agulı kır üsémlégé; rusçası: çéméritsa. // s. meg. Aksırgakka mönesebetlé.

AKSÖYEK i. 1. isk. Zatlı, yugarı nesélden bulgan kéşé, aristokrat. 2. kuç. Éşné söymi, çistanı, temléné, yomşaknı gına yarata torgan artık nazlı kéşé.

AKSÖYEKLÉK i. Aksöyak buluv.

AKTAMIR i. bot. k. sarut.

AKTARUV f. 1. Bérge torgan eybérlernéñ astın öske kitérép butav, élékkégé tertibén bozuv.

Eybérler arasınnan nerse de bulsa ézlev. // Nerse de bulsa ézlep, eybérnéñ astın öske kitérüv.

Kazıp, sörép bozuv (cir, yul turında). // Töyén, térgek kébék eybérlerné çişép, éçén tikşérüv.

Nersené de bulsa tuzgıtuv, sibüv, tar atuv.. // Tuzdıruv, pıran-zaran kitérüv, yuk itüv. // Yuk itüv, yukka çıgaru.

Asta, éçte yatkannarnı kazıp çıgaru.. // Vatuv, kazuv; işü (cir astı baylıkların çıgaruv turında).

Kitap, defter kébék nerselerné açıp-açıp karav, bitlerén bér-bér artlı açuv. // Térlé kegazler, yazmalar, kitaplar arasında ézlenüv.

kuç. Uzgan gomérden kaybér vakıygalarnı iske töşérüv, hetérné barlav.

kuç. Küzden kiçérüv, küzler yardeménde tikşérép, aykap çıguv.

dial. Koyıp yadgır yavu.

AKTARILUV f. 1. Töş. yun. k. aktaruv (4 meg.). // Éçé tışka eylenép çıguv, büsélüv.

Vatılıp, cimérélép, eylenép, avıp töşü.

İşérélép agu, aykaluv, kaynap bolgangan kébék herekette buluv (sıyıklık, pava, bolıt p. b. turında).

AKTARINUV f. Kayt. yun. k. aktaruv (2 meg.). Eybérlerné aktarıp, nerse de bulsa ézlev. // Tikşérénüv,öyrenüv, ézlenüv.

AKTIGINDA rev. söyl. Ahır çikte, soñgı çikte.

AKTIK 1. i. Ahır, azak, soñ.

s. Ahırgı, azakkı, soñgı.

i. Nersenéñ de bulsa iñ soñgısı.

AKTIKKI s. Ahırgı, soñgı.

AKTIKTA rev. Ahırda, azakta.

AKTIKTAN rev. Soñınnan, nerse de bulsa hel itélgennen soñ, éş ütkeç. // Ahırdan, soñınnan.

AKULA i. zool. 1. Başınıñ askı öléşéne urnaşkan zur avızlı, bik zur gevdelé yırtkıç diñgéz balıgı.

2. kuç. Ékspluatatsiya, konküréntsiya hékém sörgen cemgıyette yırtkıçlık, barısın da üzéne avlav, yotuv megnesén bél dérüv öçén kullanıla: iñ zur monopolist yaki iñ kurkınıç kapkın.

AKUŞÉRLIK i. 1. Méditsinanıñ yöklé hatınnarga yardem kürsetüv meselelerén karıy torgan bülégé.

2. Akuşér yaki akuşérka proféssiyayıyı; akuşér buluv. // s. meg. Akuşérlar hezérli torgan.

AKÇA i. 1. Devlet tarafınnan çıgarılgan, satuv-aluvda eybér beyesénéñ ülçevé bulıp hézmet ite torgan métall hem kegaz bilétlar. 2. kuç. Kapital; baylık. // Kadérlé nerse.

AKÇALATA rev. Akça bélen, akça kiléş, natuvralata tügél. // Akçaga eylendérép, akça isebé bélen (iseplegende), akça isebéne salganda.

AKÇALI s. 1. Akçası bar, akçaga bay, devletlé. // i. meg. Akçası bulgan kéşé.

2. Tülevlé, akçalata tüliy torgan. // Akça küp (kübrek) tüliy torgan.

AKÇARLAK i. Yözüvçé koşlar sémyalıgınnan ozın kanatlı hem ozın tomşıklı, ak yaki sorı töstegé kuyı yomşak mamıklı, balık bélen tuklana torgan koş.

AKÇASIZLIK i. Akçaga mohtaclık.

AKŞAR i. 1. Akşarlav, agartuv öçén kite torgan ak balçık, akbur. // Ak balçıktan, akburdan hezérlengen kuyı sıyıkça hem şular bélen bérer öslékné agartkannan soñ kipken katlam.

2. kuç. iron. Pudra, kérşen.

AKŞARLAV f. 1. Akşar bélen buyav, agartuv. 2. kuç. iron. Pudra yagu, kérşen yagu, pudralav.

AKŞARLI s. 1. Akşarlangan, agartılgan, akşarga -buyalgan. 2. kuç. iron. kérşen sörténgen, bik nık kérşenge buyangan.

AKIN i. Kazak, kırgız hem başka kaybér halıklarda şagıyr-improvizator hem cırçı.

AKIRTUV f. 1. Yökl. yun. k. akıruv (1 meg).

iron. Garmon, truba kébék uyın korallarında artık kéçlé uynav, kıçkırtuv.

rev. meg. kuç. akırtıp. Kéçlep, iréksézlep; ay-vayga karamıyça, kıçkırtıp.

AKIRTIN rev. söyl. k. akrın (1—4 meg).

AKIRUV f. 1. Bik kéçlé kıçkıruv. // Cikéré, sügüv.

2. iron. söyl. Bik kıçkırıp cırlagan sıman itüv.// Muzıka koralında uynav turında.

AKIRU-BAKIRUV f. söyl. Tupas süzler kıçkıruv, sü génüv.

AKIRINUV f. Küp hem ozak akıruv.

AKIRIŞUV f. 1. Béryulı iké yaki bérniçe kéşé yeise hayvan akıruvı turında. 2. Bér-béréñe cikérénüv, bér-béréñe tupas kıçkıruv, akıruv.

AL I s. 1. Aksıl kızıl, sıyık kızıl, kızgılt ak tös.

2. kuç. Matur, güzel. // i. meg. Maturım, güzelém.

AL II i. gadette kıyık kiléş formalarında. 1. Prostranstvoda: küz karagan yak; kirésé: art.

Kéşé gevdesénde hem anıñ kiyéménde yöz, kukrek yagı; kirésé: art. // s. meg. Hayvan gevdesénde hem arbada: algı, aldagı.

Kır éşlerénde bér kéşé éşlerge tiyéşlé kişerlék, bülém.

4. Utırgaç kéşé utırırlık, baş kuyıp torırlık yaki eybér kuyarlık itép caylangan téz östé.. // östelde, tabında p. b. ş. her kéşé karşına, turısına kilgen urın. // Utırıp yaki basıp torgan kéşénéñ karşısı, karap torgan yagı.

Bér-bér artlı tertip bélen tézélgen saflarñıñ algı reté, bérénçésé. // Saflarñıñ, terkémnéñ başı, térkémné alıp baruvçı urını (bérénçé baruvçı kéşé yaki hayvan turında). // Kileçek, kilesé kön.

beyl. funk. aldı. Bérer éş-hel başlangançı, başkarılgançı bulgan vakıt aralıgın béldérüv öçén kullanıla.

beyl. funk. yun. kiléş form, aldına. Éş-helnéñ prédmétka, añıñ algı, yöz yagına yaki kémge de bulsa yünelgenlégéi béldérüv öçén kullanıla.

beyl. funk. çıg. kiléş form, aldınnan. 1) hereketnéñ bérer nerse yanınnan, añıñ algı yagınnan başlanıp kitüvén béldérüv öçén kullanıla. 2) kémnéñ yaki nersenéñ de bulsa algı yagında başkarılgan éş-helné béldérüv öçén kullanıla. 3) éş-helnén, vakıygañıñ ikénçé bér éş-helden élék buluvın béldérüv öçén kullanıla.

beyl. funk. u.-v. kiléş form, aldında. 1) kémnéñ-nersenéñ buluv urının yaki éş-helnén kém-nerse karşında, yanında başkarıluvın béldérüv öçén kullanıla. 2) kémge yaki nersege de bulsa mönesebetlé éş-helné béldérüv öçén kullanıla. 3) éş-helnéñ şahit bularak katnaşuvçı kéşé bulgan cirde başkarıluvın béldérüv öçén kullanıla. 4) kémnéñ yaki nersenéñ de bulsa karşında ikénçé bérevnéñ sıyfatın, helén béldérüv öçén kullanıla. 5) bérer éş-hel başlangançı, başkarılgançı bulgan vakıt aralıgın béldérüv öçén kullanıla.

Alyak—1) alda, karşıda bulgan yak.

ALA s. Ak hem kara yaki açık hem tonık töslerden torgan. // Çu ar. Ak, kük, kızıl p. b. tösler aralaştırılıp yalganıp yasalgan, tégélgen.

Ala balık — séleyman balıgı sémyalıgınnan tav yılgalarında, küllerde ürçi torgan, kızıl hem kara timgéllé balık; rusçası: forél.

ALABUGA i. zool. Çenéçké kanatlılar térkéménnen kızgılt yözgéçlé, buy-buy tapları bulgan yırtkıç balık; rusçası: okun.

ALABUTA bot. 1. Yafrakları onçıl kunık bélen kaplangan üsémlék, çüp ülené.

2. Şul ülennéñ orlıgı, bértégé. // s. meg. Şul orlıknı tartıp hezérlengen (on turında). // s. meg. Şul onnan péşérélgen.

ALAGAYIM (GA) dial. Bik artık, iskitkéç, çamadan tış.

ALAY a. 1. Alda eytélgen turı söylemné almaştıra (revéş almaşlıgı). // Nindi de bulsa bér éş, kürénéşke kürsetüv öçén, çagıştıruv öçén kullanıla.

2. rev. meg. Ul kader, ul derecede.

3. ı. funk. Bérer kéşé bélen söyleşkende annan işétkennerden soñ uyga kalıp, aptırap torganda eytéle.

ALAY-BOLAY rev. 1. Niçék kirek alay, niçék bulsa da. // s. meg. Nindi de bulsa, bertörlé.

Eger de, eger de meger; kétmegende. // Ahır çikte, eger.

k. alan-yolan.

ALAYSA kér. süz. Alay bulsa; andıy oçrakta.

ALAKAY i. dial. Lkay küzlé kéşé.

ALAKANAT i. gadi s. isk. Avıldan şeherge kilép, proizvodstvoda vakıtlı éşlevçé kéşé.

ALAKAYUV f. dial. k. akayuv.

ALA-KOLA s. Ak hem kara töslerden torgan, ala. // Térlé töslé, çuvar.

ALA-KOLALANUV f. Ala-kola töske kérüv.

ALA-KOLALIK i. Ala-kola buluv.

ALAK-ŞALAK s dial. Cilbezek, ciñél géne uylavçı. // rev. meg. Cilbezeklenép. .

ALAK-YALAK rev. k. alan-yolan.

ALALANUV f. Ala, ala-kola töske kérüv, ala-kolalanuv.

ALALI-TİLELÉ s. k. ala-tile.

ALAMA s. 1. İské, tuzgan, bik seleme. // i. meg. kuç. kims. Prédmét yaki zat isémé soñında kilép, kémné yaki nersené de bulsa naçar, tüben itép, mıskıllap eytéle.