Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
0004-(11)Tatarca buyuk sozluk(kiril)-13.911KB.doc
Скачиваний:
6
Добавлен:
01.03.2025
Размер:
14.24 Mб
Скачать

2. Xat, yazuv h. B. Aşa üzénéñ yanına torırga, yeşer-ge çakırtıp aldıruv, kitértüv.

ÇAKIRUV f. 1. Tavış yeki işare bélen kilérge, yakınayırga tekdim itüv, sorav, kuşuv.

Bérer urınga, cirge nindi de bulsa maksat bélen kilérge tekdim itüv, üténüv, sorav, kuşuv. II Kunakka kilérge kuşu, üténüv, sorav.

Nindi de bulsa éş-xereket başkarırga, bérer éşte katnaşırga tekdim itüv, üténüv, sorav. || Nindi de bulsa éş başkarırga kéşé aluv, yallav. II Bérer éşke kuşılırga, bérer nersege nindi de bulsa éş bélen cavap birérge tekdim itüv.

Nindi de bulsa éş başkarırga cilkéndérüv, nindi de bulsa éşke kuzgatuv.

Kémnéñ de bulsa üz-üzén bilgélé bér tertipte totuvın yeise bérer törlé éş yörtüvén talep itüv; kémge de bulsa şunı tekdim itüv.

Nindi de bulsa vazifa üterge tartuv; xerbi xézmetke aluv. 7. i. meg. söyl. k. çakıruv kegazé.

ÇAKIRUVLI s. 1. Çakırılgan, çakıruv algan. 2. Maxsus çakırılgan kunaklar bulgan (meclés, kiçe turında).

ÇAKIRILIŞ i. Nindi de bulsa kollégial organga bér saylavda saylangan vekiller cıyılışı.

ÇAL s. 1. Üz tösén yugaltuv sebeplé, akka eylen-gen, kéméş töslé (meselen, çeç). || Üz tösén yugaltuv sebeplé, ak töske eylengen çeçlé, agargan çeçlé.

dial. k. burlı.

i. meg. Tésé üzgerüvden çeçte, sakalda barlıkka kile torgan ak tös; şulay ak töske kérgen çeç, sakal.

i. meg. isk. Kart, ölken, yeşé zur bulgan kéşé.

küç. şig. Kart, borıngı, bik küptengé, ozın tarixlı.

ÇALA rev. dial. Aralaş.

ÇALARUV f. bléşçe yeki tulısınça çal töske kérüv, çalga eylenüv (çeç, sakal turında).

ÇALBAR i. Ayaklarnı hem gevdenéñ bilge kader tübengé öléşén kaplıy torgan balaklı öyé kiyémé. II s. meg. Çalbar tége torgan.

ÇALBARLI: çalbarlı éteç — tepileréne (tubıklarına) yon üsken éteç.

ÇALBARLIK s. Çalbar öçén yararlık, çalbar tégüv öçén bilgélengen. II i. meg. Çalbar öçén matérial.

ÇALBARÇI i. Çalbar tégüvçé, çalbar tégüv éşé bélen şögıllenüvçé.

ÇALGI i. Cinélçe géne bégélgen ozın pıçak revéşénde bulıp, ozın sapka utırtılgan, ülen hem igén çabu öçén kullanıla torgan avıl xucalıgı koralı. II s. meg. Çalgı korıçınnan yasalgan, çalgıdan éşlengen. || küç. şig. Ülémné allégorik suretlev öçén kullanıla.

ÇALGI II i. muz. isk. Muzıka koralı.

ÇALGIÇ (ÇALGIÇUT) i. bot. Evérne çeçekléler sémyalıgınnan kéçkéne sarı çeçeklé ülen üsémlék; rusçası: gulyavnik.

ÇALGIÇI i. Çalgı bélen péçen, igén çabuçı.

ÇALDO'N i. Sébérde tuvıp üsken rus kéşésé; Sé-bérnéñ tép, cirlé kéşésé.

ÇALDIR avaz iyer. k. çaldır-çoldır.

ÇALDIRUV f. Urak, çalgı bélen bér séltevde kistérüv.

ÇALDIR-ÇOLDIR, avaz iyer. Métall eybérler bér-béréne berélgende, pıyala vatılganda h. b. ş. va-kıtta barlıkka kilgen tavışnı béldére.

ÇALKA i. Paroxodnı débarkadérga beylev öçén arkan, tros.

ÇALKAN rev. Arka östéne, arkaga, yöz bélen yugarıga karap. | Çalkan yvev — arkaga yatıp yözüv.

O Çalkan saluv (salıp taşlav) — bexeste, süz ké-reşénde cinüv, cinép çıguv.

ÇALLANUV f. söyl. k. çalaruv.

ÇALMA i. Mésélmannarda (gadette din ehéllerénde) irlernéñ başka bérniçe kat urap kiye torgan ciñél tukımadan gıybaret baş kiyémé.

ÇALMABAŞ i. bot. Kazayakçalar sémyalıgınnan cété kızıl, alsu yeki ak éré çeçeklé dékorativ ülen üsémlék; rusçası: pion.

ÇALMALANUV f. Çalma revéşén aluv, çalma revé-şéne kilüv; ceyénkélenüv.

ÇALMALI s. Çalması bulgan, çalma kigen.II i. meg. söyl. İslam diné ehélé, ruxani; mulla-möezin.

ÇALMAŞTIRUV f. söyl. Bérsé östéne ikénçésén arkılı kitérüv, arkılı-torkılı kuyuv (ayak, kul h. b.); çalıştıruv.

ÇALMAŞUV f. söyl. Arkılı-torkılı kilüv, bérsé ikénçéséne arkılı kilüv (ayak, kul, h. b.).

ÇALPAYUV I f. dial. Tazaruv, simérüv, kalınayuv.

ÇALPAYUV II f. dial. Yantayuv, kıyşayuv.

ÇALPUV i. Xorafat karaşlar buyınça: kéşéde cén yeki zexmet barlıkka kitérgen dip sanalgan, yıgılıp bérer cir avırtuvdan yeki imgenüvden gıybaret avıruv.

Çaltuv saldıruv (saluv) — xorafat karaşlar buyınça: kéşéné çalpudan üzéne bértörlé ırım, öşkérüv bélen devalav,.

ÇALT I 1. avaz iyer. Kinet sukkanda, bergende yeise bérer prédmét ikénçé prédmétka berélgende çıkkan tavışnı béldére.

2. xeb. funk. söyl. Bik katı itép sugu, çaltıratuv.

ÇALT II: çalt ayaz — böténley ayaz, bolıtsız (kük yözé, pava turında).// Çalt itken ayaz kön — böténley ayaz kön.

ÇALT-ÇALT avaz iyer. k. çalt-çolt.

ÇALT-ÇOLT avaz iyer. Sukkanda, bergende yeki bérer eybér ikénçé eybérge berélgende çıkkan tavışnı béldére.

ÇALTIR, ÇALTIR-ÇALTIR avaz iyer. k. çaldır-çoldır.

ÇALTIRATUV f. 1. Bérer métall eybérné ikénçé métall eybérge berép üzéne bértörlé tavış barlıkka kitérüv.

2. söyl. Bik katı itép sugu, berüv (gadette yadakka).

ÇALTIRAV f. Bérer pıyala yeki métall prédmét bér-bérséne berélgende, pıyala vatılganda h. b. ş. oçraklarda üzéne bértörlé tavış barlıkka kilüv. II Çişme, inéşnéñ tanışlanş aguvı turında.

ÇALTIR-ÇOLTIR avaz. iyer. k. çaldır-çoldır.

ÇALUV I f. Suyuv (kübrek korbanga suyıla torgan xayvan turında eytéle).

ÇALUV II f. 1. Bér-bérséne arkılı kuyuv, arkılı kitérép kuyuv; bérsén ikénçésé östéne kuyuv (ayaklarnı).

2. Köreşkende, basıp torganda yeki atlap, yögérép barganda kémné de bulsa ögüv öçén anın ayagına üz ayagınnı arkılı kuyuv (gadette ayak çaluv tézmesénde kile).

3. Bav, kayış, arkan h. b. ş.nı bér yak oçın tart-kanda élegép torırlık itép uratıp aluv, beylev.. II Nerse bélen bulsa da urav, çornav.

ÇALUV III i. Kışkı yul kırıyının çana çitke taypıluvdan yasalgan avış urını, bozılgan urını; saluv.

ÇALUV IV i. dial. k. çaluvlık.

ÇALUV V f. isk. Uynav (muzıka koralında).

ÇALUVLANUV f. Çaluvlar (III) barlıkka kilüv (kışkı yulda).

ÇALUVLATUV f. Çaluvda (III) kıyşaytıp ciberüv (çananı).

ÇALUVLAV f. Çaluvda (III) kıyşayuv, yantayuv, kıyşayıi kitüv (çana turında). II küç. Çitke taypıluv, çitke kitüv (meselen, ayaklar).

ÇALUVLI s. Çaluvları bulgan, avışlangan (yul turında).

ÇALUVLIK i. dial. Péçen çaba torgan bolınlık, péçen çabıla torgan urın.

ÇALÇIK i. dial. Batkak; sazlamık.

ÇALŞAYTUV f. 1. Çalışka eylendérüv, çalış itüv, I kıyşaytuv.