2. S. Ceyev de barıp citerlék, bik ozın bulmavgan ..

CEYEVLENÜ f. Ceyevge kalu, attan yaki transporttan töşü.

CEYEVLETÉP rev. Ceyev, transportka utırmıyça yaki utırtmıyça.

CEYEVLETE rev. Ceyev, ceyev kiléş.

CEYEVLEP rev. k. ceyev*

CEYEVLEV f. söyl. Ceyev baru.

CEVZA i. isk. Zodiak yoldızlıkları iséméne korılgan yazma kaléndarda bişénçé ay — igézekler ayı, xezérgé may ayına turı kile.

CÖBBE i. Mösélmannarda irler ös kiyémé — yéfek hem yéfekke oxşaş tukımadan tégélgen cilen.

CÖGERE i. Kıyaklılar sémyalıgınnan könyakta üse torgan, tarıga oxşaş igülé üsémlék; rusçası: sorgo.

CÖDA: cöda bulu isk.— ayırılu, mexrüm kalu.

CÖY i. 1. Tukıma, tiré h. b. ş. nerselernéñ ki* seklerén bér-béréne tégép bérkétken urın. II Tégü atlamı, énené bér çençép alu bélen ikénçé çençü arası. || Tégü yaki çigüde at* lamnarnı alu xaraktérı, matériya östénde éne yörtü ısulı.

Nindi de bulsa eybérnéñ ayırım kisekleré bérékken urın. II k. cék (1 meg).

Xirurgik opératsiyade ten tukımasın yalgav öçén tégélgen urın. II Xirurgik tégüden yaki gomumen yaradan kalgan éz.

CÖYLÉ s. 1. Tégélgen, cöé bulgan.

2. Yara, cerexet ézé bulgan.

CÖYLENÜ f. Yarası, cerexeté tözelép, ézé géne kalu.

CÖYLEV f. I. Tégü, kiyém tégü. II Kiyémnéñ ayırım I öléşén yaki yırtıgın-sütégén tégü, yamav.

2. Ayırım bér ısul bélen énené yörtép cöy yasav.

CÖYÇÉ s. söyl. Tégüçé.

CÖMİ: cömi ebeté dial,— töşké aş bélen kiçké aşav arasında ciñélçe géne aşap alu hem şul aşav vakıtı.

CÖNÜN s. isk. Akıldan yazgan, tilérgen, şaşkan.

CÖP s. İkége kaldıksız büléne torgan; kirésé: tak.

Cöp kitérü — par itép turı kitérü, şunıñ kébék ük yasav, parlav.

CÖPLEV f. Kabul kürü, yaxşı dip tabu, xuplav (éşné, süzné).

CEYE i. isk. Sistéma; logika.

CÜRME i. dial. Ürép éşlengen kıska kamçı.

CÜRMEV f. Tégü, kul bélen tégü.

Cürmep tégü — 1) tukımanıñ kırıyınnan aldırıp tégü; 2) sıpılmasın öçén, énené atlatıp aldırıp, tukımanıñ kırıyın çitlev.

-Ç- MADDESİ

ÇABA: çaba çübé dial. Pési tarısı; rusçası: amarant.

ÇABAGAÇ i. Aşlık, kindér h. b. suguv öçén ozın kübeknéñ oçına kayış bélen agaç tepeç bérkétélgen koral.

ÇABAGAÇLAV f. söyl. Çabagaç bélen suguv (aşlık, kindér h. b. nı).

ÇABAGAÇÇI i. isk. 1. Çabagaç yasavçı, çabagaç ezérlevçé osta. 2. Çabagaç bélen aşlık^suguçı.

ÇABAK i. Karplar sémyalıgınnan téçé suda'yeşiy turgan zur bulmagan balık; rusçası: plotva. II s. meg. Çabaktan ezérlengen, çabak salıp péşérélgen.

ÇABAKLAV f. söyl. 1. uç bélen suguv, kul bélen suguv, kıynav.

2. Uçnı uçka sugıp nersené de bulsa xuplav, şul xuplavnı béldérüv.

ÇABALANUV f. dial. k. çebelenüv.

ÇABAN I i. söyl. Sarık kötüvçésé.

ÇABAN II s. dial. Üşen, yalkav (at turında).

ÇABANLIK i. Sarık kötüvçésé 1buluv, çaban buluv; çaban xézmeté.

ÇABAR i. isk. söyl. Bik aşıgıç xeber bélen bé-rer cirge ciberélgen kéşé; atçabar (gadette at bélen ciberélgen kéşé turında).

ÇABATA i. Çolgav yeki oyıkbaş bélen kiyüv öçén yükeden yeki kayvakıtta kayıştan ürép yasalgan, tabannı kaplıy torgan ayak kiyémé.

Çabata başmak — ayak yözén kaplarlık itép yükeden ürép yasalgan, bavsız, tiren éçlé ayak kiyémé.

ÇABATALANUV f. küç. gadi s. Naçarlanuv, yemsézlenüv (çıray, yöz); ceyénkélenüv.

ÇABATALI s. 1. Çabata kigen, ayagında çabata bulgan. II küç. Yarlı, fekıyr.. || i. meg. söyl. Çabata kiyép yéri torgan yarlı kéşé.

2. i. meg. küç. söyl. Révolyutsiyege kader: xerbi xézmetten azat itélgen, barı bér ayga öyrenérge barırga tiyéşlé kéşé.

ÇABATALIK s. Çabata yasarga yarıy torgan, çabata yasav öçén bilgélengen.

ÇABATA-OYIK cıy. i. söyl. k. oyık-çabata.

ÇABATA-ÇABATA s. söyl. Çabata zurlıgındagı, çabata kader; zur-zur.

ÇABATAÇI i. Çabata yasap satuvçı; çabata satıp kön kürüçé.

ÇABA-ÇABA ı. dial. Sarık kuganda eytéle.

ÇABUV I f. 1. Ülen yeki igénné çalgı yeki çapkıç maşina bélen kistérüv, kistérép taşlav.

2. Nindi de bulsa ütkén nerse bélen kisüv, kistérüv. || Kisép özép aluv, kisépözüv. II Bérer koral bélen vak kiseklerge buluv, kiseklerge ayıruv, kisüv.

Nersenéñ da bulsa kisegén, katlavın vatuv (balta, lom h. b. bélen). || (Kümér, ruda, taş) kazuv, çıgaruv.

Salkın koral bélen kisép cerexetlev yeki ütérüv. || küç. isk. Sugışuv, sugış alıp baruv.

5. Agaç, tép, kiske h. b. ş. nerselerge baltanı bik nık kitérép berép, töşép kitmeslék itép kértüv, batıruv.

ÇABUV II f. 1. Çaptıruv, çaptırıp baruv, çaptırıp kilüv, çaptırıp yörüv (atta, atlarda).

Yögérüv, yögérép baruv, yögérép kilüv, yögérép kitüv.

Çabışlarda, beygélerde katnaşuv, yarışuv.

Bik tiz xereket itüv, alga baruv (maşina h. b. ş. turında).

Nindi de bulsa bér éş artınnan yörüv; bérer éşné buldırırga tırışıp yörüv. II söyl. Xatın-kız artınnan yörüv.

6. söyl, östen-ésten géne karav, karap çıguv.

ÇABUV III f. 1. Bik katı suguv (yañakka, bitke h. b. ş).

Kızuv munçada tenge yüvéş sébérké bélen berép-berép aluv, kémné de bulsa çabındıruv. II Sébérkége oxşagan bérer nerse bélen tenge berép-berép aluv.

Pıçraktan, kérden arındıruv yeki yomşartuv öçén belek bélen suguv, berüv (meselen, kérge).

ÇABUV IV i. Aldan açıla, cilbegey ciberéle ala torgan kiyémde kaysı da bulsa bér yaknıñ tübendegé öléşé.

ÇABUVLAV f. dial. Tiz-tiz, aşıgıp xereket itüv, ^abu.

ÇABUVLIK i. söyl. k. çabınlık.

ÇABI i. tart. form, isk., dial. Danı, yaxşı «sémé (kémnéñ de bulsa); k. çap.

ÇABIGUV f. dial. Bérer xel, vakıyga turında xeber, süz taraluv.

ÇABIKTIRUV f. dial. Bérer xel, vakıyga turında xeber, süz taratuv.

ÇABIN i. söyl. k. çabınlık.

ÇABIN DIRUV f. Kızuv munçada kémnéñ de bulsa tenéne yüvéş sébérké bélen berép-berép aluv.

ÇABINLIK i. Péçen çaba torgan, péçen çabarga «bilgélengen urın; bolın.

ÇABINUV f. Kızuv munçada üzénnéñ tenéne yüvéş sébérké bélen berép-berép aluv.

ÇABIR i. bot. İrénçeçekléler sémyalıgınnan éfir mayına bay kuvak yeki ülen üsémlék (parfyumériye-de, külinariyede, méditsinada kullanıla); rusçası: çabréts.

ÇABIRTKI i. Tışkı teesirler (artık salkınlık yeki éssélék h. b.) yeise éçké sebepler (kaybér yogışlı avıruvlar, matdeler almaşınuv bozıluv h. b. ş.) arkasında irénde, tiréde yeki laylalı sürülerde barlıkka kile torgan kéçkéne géne kabırçıklar, sulı kuvıklar, sıtkılar.

ÇABIRTMA i. söyl. k. çabırtkı.

ÇABIRTUV f. söyl. k. çabıruv.

ÇABIRUV f. Çabırtkı çıguv, çabırtkı bélen kapkanuv (irén, tiré h. b. ş.).

ÇABIŞ i. 1. Caydaklı atlarnıñ yarışı, uzışı; beygé.

2. söyl. Çabu, çabıp baruv revéşé.

ÇABIŞKI i. Yögérék, bik şep çabuçı at; çabışlarda katnaşuvçı at.

ÇABIŞKILIK i. Çabışkı buluv, çabışkı sıy-fatı.

ÇABIŞTIRUV f. Çabışta uzıştıruv, yarıştıruv; çabışta katnaştıruv (at turında).

ÇABIŞUV f. 1. Urt. yün. k. çabu II.

Törlé yüneléşte yögérüv, çabu; bik aşıgıp yörüv. II Törlé yüneléşte tiz xereket itüv.

Çabışta uzışuv, çabışta yarışuv; çabışta katnaşuv (at turında).

rev. meg. çabışıp. Çaptırıp, bik aşıgıç xereket itép (kümek revéşte). // Yögérép, çabıp (kümeklep).

ÇABIŞUVÇI f. k. yögéréşçé.

ÇABIŞÇI i. söyl. 1. Yögéréşçé.

2. söyl. Çabışkı.

ÇAVIL i. dial. Kayın kuvaklıgı, yeş kayın agaçı. || k. çavıllık.

ÇAVILLIK i. dial. Yeş hem vak kayınlık, vak agaçlık.

ÇAGA I i. dial., isk. Bala. II Xayvan balası (meselen, sarık, kece betiyé h. b.).

ÇAGA II i. söyl. Çaguv ugı, çakkıç.

ÇAGALAV f. dial. Balalav (sarık, kece kébék xayvannar turında).

ÇAGAN i. dial. Öreñgé. // s. meg. Çagannan éşlengen, çagannan yasalgan.

ÇAGANLIK i. Çagan urman, çagan üsép utırgan urın.

ÇAGAYUV f. dial. Naçarlanuv; kimüv, azayuv.

ÇAGUV I f. 1. Uk bélen cerexetlev, çençép aguvlav (kaybér böcekler, çayan h. b. ş. turında). // Yılan téşlevé turında.

Çençüv, çençép avırttıruv, çençép cerexetlev (éneleré yeki çakkıçı bulgan üsémlékler turında).

küç. söyl. Vlast kéşéleréne, bérer başlıkka kémnéñ de bulsa östénnen söylev, anı gayıplep xeber citkérüv; éleklev.

ÇAGUV II f. Taşka, çakmataşka taş yeki korıç kisegé bélen oçkın çıgarırlık itép berüv. || isk. Çakma taşlı mıltıklarda çakmaga basıp oçkın çıgaruv hem atuv; xezérgé mıltıknın kryuçogına basuv.

ÇAGUV III f. isk. Çagıldıruv.

ÇAGUV IV i. isk., dial. Koyaş nurları töşken urın; koyaş nurlarınıñ çagıldıruvı.

ÇAGUVÇI i. söyl. éleklevçé; bérer başlıkka kéşé östénnen yeşértén revéşte barıp söylevçé.

ÇAGIL i. Kalkulık; koyaş nurları töşe torgan tav bité.

ÇAGILDIRGIÇ i. maxé. Yaktılık, cılılık nurların yeki éléktromagnit dulkınnarın h. b. kaytara torgan caylanma, esbap; rusçası: otracatél. II s. meg. (Nurlarnı, radiodulkınnarnı) çagıldıra torgan, kaytara torgan.

ÇAGILDIRUV f. 1. Kémnéñ yeki nersenéñ de bulsa suretén üzénéñ vslégénde kürsetüv (gadette yaltırap torgan şoma öslék turında).

2. Prédmétnıy bérer sıyfatın, bilgésén, üzlégén gevdelendérüv, kürsetüv, béldérüv. II küç. Nindi de bulsa ruxi xelné, éçké sıyfatnı, fikérné béldérüv, kürsetüv.

Xudocéstvo obrazlarında kürsetüv, gevdelendérüv, sengat çaraları bélen tasvirlav.

Vakıtlıça kürmes xelge kitérüv, vakıtlıça kürérge komaçavlav (yaktılık nurları turında).

ÇAGILMA i. söyl. k. çagılış.

ÇAGILUV I f. 1. Yaltırav, yaltırap kürénüv; yaktılık nurları kiré kaytuv. || Yaltırav, kürénüv (nindi de bulsa yaktılık şevlesé turında).

Kéşédegé nindi de bulsa ruxi xel, üzénçelék, uy bélénüv (xereketlerde, yözde h. b.). || Nindi de bulsa bérer üzénçelék, bilgé kürénüv, bélénüv.

Xudocéstvo obrazlarında kürsetélüv, tasvirlanuv; sengat çaraları bélen birélüv.

Kürénüv; kinet kürénüv, kürénép kitüv.

Köçlé yaktılıktan yeise kaytarılgan yaktılık nurlarınnan vakıtlıça kürmes xelge kilüv (küzler turında).

Barlıkka kilüv, tuvuv (uy-xisler turında).

ÇAGILUV II f. sir. Oçkın birüv, oçkın barlıkka kitérüv (çakmataş h. b. ş. turında).

ÇAGILUVÇANLIK i. fiz. Çagıluv I (1 meg.) seleté (yaktılıknıñ, radiodulkınnarnıñ h. b. ş.).

ÇAGILÇAN s. dial. Üpkelevçen, kimsénüvçen, cebérsénüvçen.

ÇAGILIŞ i. 1. Yaltırap torgan şoma öslékte yaktılık nurları sınuvı arkasında barlıkka kilgen suret, şevle. II küç. Bérer nersenéñ, kürénéşnéñ uydagı, xıyaldagı süreté, obrazı.

Çınbarlıknıñ xudocéstvo obrazlarında tas-virlanışı, sengat çaraları bélen biréléşé.

Bérer xel yeki nerse kitérép çıgargan éz, netice; şunın tışkı kürénéşé.

4. filos.-Aşşts tışkı dönyanı çagıldıruv üzlégé, obéktiv çınbarlıknı obrazlarda, töşénçelerde çagıldıruv seleté.

ÇAGINDA beyl. funk. k. çakta.

ÇAGIR I s. Törlé-törlé töste bulgan, çuvar (küz turında).

ÇAGIR II i. bot. Şemexe-kızıl çeçeklé ülen üsémlék, mongol çeyé (yafraklarında hem tamırında ilengen tiréné kayrılav (duplav) öçén kullanıla torgan matdeler bula); rusçası: badan.

ÇAGIR III i. isk dial. Kızıl arakı, éçémlék.

ÇAGIŞTIRGISIZ s. 1. Télese nindi çagıştıruvlardan yugarı tiné bulmagan, bik yaxşı.

2. Çagıştırıp bulmıy torgan, böténley ikénçé törlé bulgan, zur ayırmalı.

Ъ.rev. meg. Şaktıy, şaktıy küp, bik küp.

ÇAGIŞTIRMA i. 1. Çagıştıruv.

ed. k. çagıştıruv (3 meg.).

mat. Bér sannı ikénçé sanga bülüvden barlıkka kilgen öléş.

4. Aérım öléşlernéñ üzara mönesebeté, proportsiye.

s. meg. maxé. k. çagıştırmalı.

s. meg. fiz., téx. Başka bér cisémnéñ küleméne, avırlıgına yeki üzlégéne karata bérer cisémnéñ külemén, avırlıgın yeki üzlégén ülçevge, bilgélevge beylengen.

s. meg. maxé. Nerse bélen bulsa da çagıştırıp bilgélengen; nindi de bulsa kürénéşlerge, şartlarga beylenéşlé revéşte karalgan.

ÇAGIŞTIRMA-GÉNÉTİK s. maxé. Térék orga-nizmnarnın bilgélé bér sıyfatların alarnın ata-analarının, babalarının tiyéşlé sıyfatları bélen çagıştıruv ga nigézlengen.

ÇAGIŞTIRMALI s. Törlé kürénéşlerné, faktlarnı üzara çagıştırıp, alarnıñ mönesebetlerén bilgélevden gıybaret; kürénéşlerné, faktlarnı çagıştırıp tikşérüvge nigézlengen.

ÇAGIŞTIRMASLIK s. meg. k. çagıştırgısız (2 meg.).

ÇAGIŞTIRMA-TARİXİ s. maxé. Kürénéşlerné, faktlarnı çagıştıruvga hem tarixi yaktan tikşérüvge nigézlengen.

ÇAGIŞTIRMAÇA s. 1. Nerse bélen de bulsa çagıştırıp bilgélengen; nindi de bulsa şartlardan, kürénéşlerden çıgıp bilgélengen. \\rev. meg. Bilgélé bér şartlar öçén géne dörés, şartlı.

2. Bilgélé bér çamada, bilgélé bér derecede.

ÇAGIŞTIRMAÇALIK i. maxé. Çagıştırmaça buluv.

ÇAGIŞTIRUV f. 1. Kürénéşlernéñ, prédmétlarnın h. b. oxşaşlıkların yeki ayırmaların, yeise bér-sénéñ ikénçésénnen östénlégén bilgélev, açıklav öçén tikşérüv.

2. Kém yeki nerse bélen de bulsa tiñlev, kémge yeki nersege bulsa da oxşatuv.

3. i. meg. ed. Bér prédmétnı ikénçé prédmétka oxşatuvnı éçéne algan fraza, tegbir, tézme.

ÇADRA i. étn. Mésélman xatın-kızlar öyden çıkkanda, yözlerén yat irlerge kürsetmeyé öçén, barı küzlerén géne açık kaldırıp, baştanayak yabına torgan ciñél yapma, bérkençék.

ÇAYIR i. dial. k. çeyér.

ÇAYIRLANUV f. dial.^k. çeyérlenüv.

ÇAJ I: çac ülené — dımlı urınnarda uyız torgan tar yafraklı saz ülené.

ÇAJ II avaz iyer. k. çac-çoc.

ÇAJGIRUV f. Bik tiz xereket itkende üzéne bér-törlé tavış çıgaruv; sızgırtuv-kıçkırtuv (gadette parovoz turında).

ÇAJLAV f. k. çacıldav.

ÇAJ-ÇOJ avaz iyer. Suvık könde çana kardan barganda, kéşége yeki xayvanga sıgılmalı bérer nerse (çıbık, kamçı h. b. ş.) bélen sukkanda, pıçkı bélen agaç kiskende, çalgı bélen ülen çapkanda, mayda aşamlık kızdırganda h. b. ş. vakıtta barlıkka kilgen tavışnı béldére

ÇAJ-ÇIJ avaz iyer. k. çac-çoc.

ÇAJILDAV f. Kéşége yeki xayvanga bérer sıgılmalı nerse bélen sukkanda, mayda aşamlık kızganda, samovar kaynaganda h. b. ş. éş-xereket protséssında üzéne bértörlé tavış barlıkka kilüv.

ÇAYKALDIRUV f. 1. Bér yaktan ikénçé yakka yeki yugarıdan tübenge sélkétüv, xereket ittérüv.

2. havada sélkétüv, bér yaktan ikénçé yakka yörtüv; tibretüv.

ÇAYKALUV f. Téş. yün. k. çaykav I.

ÇAYKALUV II f. 1. Su, cil h. b. teesirénde bér yaktan ikénçé yakka yeki yugarıdan tübenge sélkénüv, sél-kénép toruv. II söyl. Cilférdev.

[Cilden] tibrenüv, dulkınlanuv (dingéz, igén basuvı h. b.). II Kuzgalıp kuyuv, xereketke kilüv (bérer térkém turında).

dial. k. çaypaluv.

Bér yaktan ikénçé yakka yantayuv, kıyşayıp-kıyşayıp kitüv, ava yazuv (xelséz, avıruv h. b. ş. kéşé turında).

5. küç. İkélenüv, ikélenép toruv; şépbelenüv, şiklenüv.

ÇAYKALIŞ i. küç. İkélenüv, şiklenüv xelé, ikélenüvçenlék.

ÇAYKAV I f. 1. Yuvıla torgan eybérnéñ kérén, pıçragın, sabının bétérér öçén çista suga batırıp bér yaktan ikénçé yakka yörtüv, yuvuv.

2. Dézinféktsiyelev, çistartuv yeki devalav maksatı bélen yuvuv (meselen, avıznı).

ÇAİKAV II f. 1. Gaceplenüv, riza buluvnı, xuplavnı h. b. ş. béldérép başnı bérkader tüben igelev yeki yak-yakka sél kötüv. II Tigéz revéşte salmak kına yugarıdan tübenge sélküv, xereket ittérüv (başnı).

2. Nersené de bulsa havada xereket ittérüv, bér yaktan ikénçé yakka yörtüv; sélküv, bolgav.

ÇAYPALDIRUV f. k, çaypaltuv.

ÇAYPALTUV f. Savıtnı kırınaytıp, sélkétép yeki kaya da bulsa berép andagı sıyıklıknı béraz tügüv.

ÇAYPALUV f. Berélüv, kırınayuv, kıyşayuv, yantayuv arkasında sıyıklık béraz tügélüv, sirpélüv. II Çaykaluv; çaykalıp kaya da bulsa berélüv.

ÇAYPILUV f. dial. k. çaypaluv.

ÇAYRAV f. dial. k. ceyrev.

ÇAK I i. 1. Kéşé bilgélé bér urında yeşegen, bulgan yeise yeş aralıgına turı kilgen vakıt.

2. Nindi de bulsa éş-xereket başkara torgan vakıt, bérer kürénéş bara torgan vakıt.

ÇAK II rev. 1. Köç-xel bélen, kéçke, avırlık bélen, kıyınlık bélen.

Béraz, bérkader, azrak; cinélçe.

Nindi de bulsa éş-xereketnéñ az gına başkarılmıy kaluvın, başkarıla yazuvın béldére.

ÇAK III rev. söyl. 1. Kiyémnéñ bérer kéggége tégel turı kilüvén, taman buluvın béldére.

2. küç. xeb. funk. Çamalı, citép bétmi (meselen, akılga taman buluvnı béldére).

ÇAK IV s. dial. Naçar, éşeké.

ÇAKAL i. isk. Çül bürésé.

ÇAKKIÇ i. maxé. 1. Kaybér ana böceklerde (şép-şede, bal kortında h. b.) saklanuv hem höcum itüv öçén xézmet ite torgan aguvlı uk.

2. Kaybér üsémlék yafraklarındagı éne sıman«< üsénté, éne.

ÇAKLAK i. dial. 1. Kom hem çuyırtaş bélen kaplangan urın, korı yılga yulı.

2. Sazlıktagı upkın, sıyık batkaklık.

ÇAKLAP rev. söyl. Ülçep, taman itép (kiyém kisüv-tégüv turında).

ÇAKLI beyl. 1. yün. kiléş. süzden soñ. Nindi de bulsa éş-xereketnéñ çigén, taralış dairesén béldére. II Bér noktadan ikénçé noktaga kader bulgan aranı, prostran-stvonı béldére.

2. yün. kiléş. süzden soñ. Éş-xereketnéñ yünelé-şén, nersege de bulsa yakınayuvın béldére.

ÇAKMATAŞ i. Élék ut tabu öçén, xezér kérami-I ka, pıyala proizvodstvosında h. b. ş. kullanıla torgan bik katı taş, minéral, krémén. II s. meg. Şundıy taştan yasalgan.

ÇAKMATAŞLI s. Çakmataş yardeménde éşli torgan.

ÇAKRIM i. Métrik sistéma kértélgençé kullanılgan, 1,Ö6 km ga tigéz bulgan ozınlık ülçevé.

Çakrım baganası — 1) yıraklıknı çakrım isebé bélen kürsetüv öçén yul buyına utırtılgan bagana. 2) küç. şayar. bik ozın kéşé turın-da. Çakrım başınnan (isebénnen) — çakrım isebé bélen bilgélene torgan.

ÇAKRIMLAP rev. 1. Çakrım isebé bélen, çakrımnar bélen.

2. Alda kilgen san çamasında digen megnené béldére.

ÇAKRIMLIK s. Alda kilgen san kader çakrım ozınlıgındagı, yıraklıgındagı.

ÇAKTA beyl. funk. 1. Nindi de bulsa éş-xel ütelgen vakıtta başka bér vakıyganıñ, kürénéşnéñ buluvın, éş-xereketnéñ başkarıluvın béldére.

2. Kéşénéñ bérer xaleté, yeş üzénçelégé^ bélen beylengen vakıtnı béldérüv öçén kullanıla.

Sıyfatlardan yeki xeberlék süzlerden son kilép, alar tegbir itken xel-kürénéş vakıtın béldére.

Kéşénéñ bérer urında, éşte yeise oyışmada buluv yeki éşlev çorın béldére.

Bu, şul, ul, tégé h. b. ş. almaşlıklar bélen kilép, éş-xereketnéñ, xelnéñ kontékstta şul almaşlıklar béldérgen vakıt aralıgına turı kilüvén anlata.

3. yün. kiléş. süzden soñ. Nindi de bulsa éş-xelçnéñ, kürénéşnéñ vakıt yagınnan çigén, çiklenüvén béldére.

II Bérer nerseden élék, alda bulgan éş-xelné béldére.

4. yün. kiléş. süzden soñ. Sannar bélen kilgende, nersenéñ de bulsa mikdar çigén béldére.

5. yün. kiléş. süzden soñ. Nersené de bulsa tulısınça éçéne aluvnı béldére: böténley, tulısınça, barısın da.

yün. kiléş. süzden soñ. Bérer nerse başkaruv, üteünéñ soñgı derecesén béldére.

Éş-xereketnéñ başkarıluv-ütelüv inténsivlıgın, köçlélégén béldére II Bérer zatta yeki prédmétta nindi de bulsa sıyfat, üzlék, üzénçeléknéñ yugarı derecesén béldére. II Xis-toygılarnıñ köçlélégén béldére.

8. Külem yeki mikdar-çama yagınnan çagıştıruv- tiñleştérüvné béldére.

E. Kaybér sıyfat figıller bélen kilgende, mömkinlék çigén béldére.

ÇAKLIK I i. söyl. Akılga sayrak buluv, an-akıl çamalı buluv; akıl citép bétmev.

ÇAKLIK II i. dial. Naçarlık, éşekélék.

ÇAKMA i. 1. Çakmataşnı çagıp ut (oçkın) aluv öçén katı taş yeki korıç kisegé. || söyl. Atu koralında patronnıy kap- I syulén vata torgan udarniknın bér kisegé; rusçası: boyık.

2. söyl. Çakmataş bélen ata torgan mıltıknın yozagı.

ÇAKMALI s. Çakmataşlı, çakmataş yardeménde darını yandırıp ata torgan.

ÇAK-ÇAK rdv. k. çak II (1—3 meg.).

ÇAK-ÇOK avaz iyer. At toyagı, pulya h. b. katı nersege berélgende barlıkka kilgen tavışnı béldére.

ÇAKILDAV f. Nindi de bulsa katı nersege bé-rer nerse (métall métallga yeki taşka) berélép, özék-özék kıska avazlar çıgaruv.

ÇAKIRGIÇ: çakırgıç apparat faz.— çakıruv öçén xézmet ite torgan apparat; rusçası: vızıvnoy apparat.

ÇAKIRTUV f. 1. Bérer kéşé yeki yazuv, xat h. b. aşa kémge de bulsa üz yanına kilérge kuşuv; kitértüv. II Nindi de bulsa urınga (kineşmege, cıyılışka h. b. ş.) kilérge kuşuv; çakırıp kitértüv.