2. Küç. Temam tuydıru, küresé kilmev; téñkege tiyü.

CÉBÉN s. söyl. k. cébégen.

CÉBЁNLÉK i. söyl. k. cébégenlék.

CÉBÉNÜ f. Suga yaki yañgırga temam çılanu.

CÉBÉTÜ f, 1. Katkan, kipken eybérné suga yaki başka sıyıklıkka salıp yomşatu. II maxs. Tiré, süs h. b. ş. nerselerné éşkertü aldınnan bilgélé bér vakıtka suda totıp yomşartu.

Çılatu; yüvéşlendérü.

z.-sız. Tuñ cir érép, yul, ayak astı pıçrak xelge kilü turında.

CÉBÜ f. 1. Yüvéşlenü, çılanu. II Şeberü, temam çılanu, cébénü.

Su yaki cılılık teésirénde yomşav, yomşak yaki sıyık xelge kilü (katı, tuñgan yaki kipken eybér turında). II küç. Yomşav, nérvlar kiyérénkélégé bétü.

küç. Yomşav, nıklıgın, körlégén yugaltu (küñél, yörek, xis h. b.). II İxtıyar köçén yugaltu, yılap ciberü.

küç. Nindi de bulsa éşte aptırap kalu, ni éşlerge bélmev, buldıksızlık kürsetü.

5. küç. söyl. İsérü, isérék xelge kilü.

CÉGÉRLEGÉÇ i. söyl. Cép érli torgan kul maşinası.

CÉGÉRLEV f. söyl. k. érlev.

CÉGER i. k.yéger.

CÉGERLÉ s. k.yégerlé.

CÉGERLÉK i. 1. k.yégerlék (2 meg.).

2. k.yégerlélék.

CÉGERLÉKLÉ s. Teésir köçé zur bulgan; köçlé.

CÉGERLÉLÉK i. k.yégerlélék.

CÉGERLENÜ f. 1. Céger, xel kérü, köç cıyu,yégerlenü.// Gayret kérü; dert, ömét bélen beylé revéşte köç kérép kitü, gayret artu.

2. küç. Cégerlége eylenü, nıgu.

CÉK I a. 1. Takta h. b. ş. eybérlerde yarık kaldırmıyça bér-béréne totaşıp, kérép torsın öçén maxsus yasalgan uyıntı, ırmav.

Bérniçe kisekné yalgap éşlengen eybérlerde totaşkan urın hem şul urında barlıkka kilgen yarık.

Söyakler bér-bérséne totaşkan urın, buın.

CÉK II i. isk. Bér, yalgız, bérüzé géne.

CÉKLÉ s. 1. Bér-bérsén totaştırgan cékleré bulgan; buıntıklı.

2. küç. Köçlé, buınnarı nık, énérgiyalé (kéşé turında).

CÉLÉK i. Söyak éçéndegé kuışlıknı tutırgan yomşak tukıma.

CÉLÉKLÉ s. Célégé bulgan, éçénde célégé bar.

CÉLTÉR s. Célt-célt itép torgan, 1'éré, yıltır.

CÉLTÉRETÜ f. Célt-célt uynatu, célt-célt yıltıratu (küzné).

CÉLT-CÉLT obr. iyer. 1. Tiz-tiz aça-yoma uynap torgan téré küzler turında.

2. Ciñél hem vak adımnar bélen; kes-kes.

CÉM: cém toru — deşmev, avız yomu.

CÉMÉLDÉK s. k. céméldevék(lé). II i. meg. Céméldep torgan eybér; céméldev kürénéşé.

CÉMÉLDEVÉK(LÉ) s. Cém-cém itken, céméldep torgan.

CÉMÉLDEŞÜ f. k. céméldev.

CÉMÉLDEV f. Özék-özék yaktı nur çeçü. II Yaktılık nurlarında yaltırav; nurlarnıñ uynavı. II Kara, tösséz eybérler arasınnan yaltırap kürénü.

CÉMÉL-CÉMÉL k. cém-cém I.

CÉMİÉP rev. Yagımlı hem tıynak kına, üz itép yılmayu turında.

CÉM-CÉM I s. Cém-cém kilép, céméldegLtor-gan, céméldevék.

CÉM-CÉM II rev. 1. Duslarça, ekrén hem basınkı gına söyleşü turında.

2. küç. k. cémiyép.

CÉN I i. 1. mif. Xorafatlar buyınça: kéşélerge yavızlık éşlevçé, üzé yaratkannarga yardem itüçé, tabigatten östén yavız zat.

küç. Nerse bélen de bulsa aldıy, mavıktıra torgan eybér, köç, xis simvolı.

küç. Küñél, ruxi dönya, rux. II Üzénnen aldagı isém béldérgen éş, xel bélen artık mavıgu turında.

küç. Açulanu, tirgev süzé.

CÉN II i. dial. Üñeç, azık yulı.

CÉNTÉKLÉ rev. Barlık vak-töyakleré bélen, céntéklep.

CÉNTÉKLEV f. 1. Nersené de bulsa bélérge, töşénérge tırışıp, tefsillep, vaklıklarına kader öyrenü, tikşérü. II Nindi de bulsa eybérnéñ vaklıkların, néçkeléklerén bélérge tırışu, töpçénü.

İgtibar bélen küzetü, kızıksınıp karav.

rev. meg. céntéklep. Bik yaxşılap, ciréne citkérép. II Tefsillep, vaklıklarına kader igtibar itép, töpçénép. II Karap, küzetép, tikşérép.

CÉN-ŞAYTAN cıy. i. mif. k. cén-peri.

CÉP i. 1. Yon, mamık, yéfek, citén h. b. cépséllerén bér-bérséne kuşıp bötérü yulı bélen ezérlengen hem tuku, beylev kébék éşlerge kite torgan matérial, érlenme. II s. meg. Mamık yaki çübék cébénnen beylengen yaki tukılgan. II Bérniçe cépné katıp éşlengen bik néçke bav (bérer eybérnéñ ayırım öléşé, kisegé).

2. küç. Kéşéler arasındagı yakın mönesebet, beylenéş. II Kéşélernéñ küñéllerén beyli torgan üz itü, yaratu xisé.

küç. Bérsé nigézénde ikénçésé tuu, üsü revéşéndegé ézléklé beylenéş; sebeplé beylenéş. II Ézléklé agılış, bilgélé bér tertip (uy, fikér h. b. da).

Organizmda cépsél (2 meg.) revéşéndegé tukıma.

Perevéznéñ ayırım cépsélleré. II küç. Gomumen cépke, cépsélge oxşaş kürénéş turında.

CÉP BÖRTÉK: cép börtékke kader, cép-börték-séç bulıp (çılanu) — bér korı cir de kalmıyça, lıçma su bulıp çılanu, temam şeberü turında.

CÉPÉLDETÜ F- Çépéldetü, çépélt-çépélt kitérü.

CÉPKÉRTÜ F- diaL- Tuydıru, küñél kaytaru; mayımlatu

CÉPSÉL i. 1. Kaybér üsémléklerden alına yaki sintétik yul bélen yasala torgan süsçél massada ayırım bér börték; gadette şul börtéklerden cép érlene. II Kaybér üsémléklerde (kıyak) yafraklarnı üzara yaki orlıknı töpsege totaştırgan bik néçke süsçeler.

2. Xayvan hem üsémléklernéñ ozınça küzeneklerden torgan tukımasında néçke hem ozın süs sıman bér börték.

2. Ürmeküç h. b. böcekler çıgargan maxsus sıyıkçadan barlıkka kilgen, bik néçke cépke oxşaş suzılmalar, bolardan perevéz xasil bula.

CÉPSÉLLÉ s. Cépséllerden torgan.

CÉPSÉLLENÜ f. Cépséllerge ayırılu, çübéklenü.

CÉPSÉLLEV f. Ayırım cépséllerge ayıru, télgelev.

CÉPSE i. 1. Sosada şüréné urnaştıra torgan tayakçık; şüré küçeré. II dial. Tegermeç téşé, kigi.

söyl. Öy yaki karaltı kıyıgında tübe taktaların bérkétü öçén bepkelerge arkılı kagılgan agaç. II Gomumen bérniçe taktadan yasalgan eybérde (koyma, kapka h. b.) taktalarnı bérkétü öçén arkılı sugılgan agaç. II Çıbıklarnı tézép ürme çiten yasav öçén arkılı kirte, kolga.

Pıyala, takta kébék nerselerné bérkétü, urnaştıru öçén ramga yasalgan uyım, ırmav (meselen, seké taktaları başın kuyu öçén yözlék uyıntısı, tereze ramında pıyalanı bérkétü öçén uyıntı, matçanıñ tüşem taktaların bérkétken uyımı h. b.).

CÉPSELÉK s. Cépse (2 meg.) öçén yaraklı.

CÉPŞÉK s. 1. Béraz érép, köpşeklégén yugaltkan, yüvéş (kar turında). || Pıçrak, cébégen, sıyıklangan karlı, yüvéş (cir östé, yul turında).

2. Dımık, yüvéş (hava, könner turında). II Yüvéş hava yaki yañgır bélen béraz çılangan, dımlangan. CÉPŞÉKLÉK i. Cépşék bulu, cépşégen, dımlı bulu xelé.

CÉPŞÉKLENÜ f. Cépşékke eylenü; cépşép, ayak astı sulanu, pıçranu. II Cépşék havada çılanu.

CÉPŞÉKLETÜ f. z-sız. Könner cılınıp, karlar béraz érü, yüvéşlenü, cir östé cépşékke eylenü turında.

CÉPŞÉNÜ f. Béraz gına cépşü, éri, sulana başlav (meselen, tuñ it),

CÉPŞÉTÜ f. z-sız. Koyaş cılısınnan karlar éri başlap, ayak astı cépşék xelge kilü, könné cılıtıp ciberü turında.

CÉPŞÜ f. 1. Béraz érép yüvéşlenü, éri töşü (meselen, kar yaki tuñgan eybér). II Karlar érüden ayak astı pıçrakka, batkakka eylenü, cépşék xelge kilü.

2. Çılanu, dımlanu, cépşék havadan, tomannan çık töşü.

CÉRLEV f. söyl. k. érlev.

CÉTÉ I s. 1. Yaxşı küre torgan, ütkén. II rev. meg. Yaxşı, açık itép (kürü, işétü turında). II rev. meg. Añlı, ayık revéşte, zur igtibar bélen, sizgér (karav, küzetü turında).

2. küç. Ütkén, köçlé. || Ütkér, citéz (kéşé turında).

CÉTÉ II s. 1. Açık, küzge berélép tora torgan;. kirésé: tonık.

kis. funk. Töp tösné añlatkan sıyfatlarda şul tösnéñ üzé géne hem bik açık buluın, başka tösler katnaşmavın béldérép, artıklık derecesé yasıy: bik, açık, üte, saf.

küç. Artık, köçlé. \\rev. meg. Bik nık, kiregénnen artık.

s. söyl. Açılıgı, tozlılıgı nık sizélép torgan (aşamlık turında).

0 Cété kızıllanu, cété kızıl bulıp kıla nu— üzén artık progréssiv, nindi de bulsa éşte aktiv, uñgan, buldıklı itép kürsetérge tırışu.

CÉTÉLÉK I i. Cété I (1 meg.) bulu sıyfatı, ütkénlék.

CÉTÉLÉK II i. Tozlılık, açılık kueté sizélép toru.

CÉTÉLENÜ I f. Cétége I (1 meg.) eylenü, ütkénge eylenü, yaxşı, açık küre yaki işéte başlav turında.

CÉTÉLENÜ II f. 1. Cété II (1 meg.) açık töske kérü, tösé ayırmaçık bulıp kürénü, açıklanu.

2. Artık tozlı yaki açı bulıp kitü, cétélégé (II) artu (meselen, tozlagan kıyarnıñ).

CÉTÉM i. isk. Bétü, yugalu; ülü; k. ülém-cétém.

CÉTÉRÜ f. isk. Başına citü, bétérü.

CÉTÜ f. isk. Bétü, yugaluga baru.

CİBÉR i. dial. Öér, kötü. Ét cibéré.

CİBERÉLÜ f. 1. Töş. yün. k. ciberü (1—10, 12—15, 17—19, 22-23, 25 meg.).

2. Üz-üzéne kontrolné yugaltu, üz-üzén tıymav, yögensézlenü, artık irkéneyü. \\ rev. meg. ciberélép. İrkénlep, rexetlenép, üzéñné bik irkén totıp.

3. Artık kısıp bugan yaki tartılıp torgan bav özélép yaki çişélép kitü.

CİBERÜ f. 1. Bilgélé bér urınga bérer yomış yaki maksat bélen kémné de bulsa ozatu. II Yüneléş birü, bilgélé bér yüneléş buyınça ozatu. || Nindi de bul-II Kısıp beylegenné yaki kıska itép, kiyérép totkannı buşayta töşü, irkéneytü. II Yazu, ceyü (kısıp yomarlangan yodrık turında).

Éru (buanı), buılıp torgan sunı bilgélé bér yüneléşte agızu.

Avırtu kimép, avıru kéşénéñ xelé ciñéleyü, krizis ütü. II Bilgélé bér xaletten, avırudan, ruxi köçten kotılu.

Xereketke kitérü, éşlete başlav (méxanizmnı).

Eybérné bérer yüneléşte xereket ittérü, bilgélé bér yüneléşte oçırtu, agızu, tegeretü yaki çaptıru. II Bilgélé bér yakka yüneltép kuyu, şul yüneléşte urnaştıru.

Xereketnéñ yüneléşén, urının yaki tizlégén üzgertü, élékkégé xelénnen küçérü. II küç. Başka yakka boru, başka yüneléş birü, başka témaga küçérü (fikér, süz, eñgeme barışın üzgertü turında).

Bilgélé bér yüneléşte ırgıtu, taşlav. II Atu.

gadi s. Sugu; nık itép berü.

İkénçé bér urınga urnaştıru, küçérü h. b. öçén eybér (kübésénçe tovar) ozatu.

Bérer nerse öçén akça bülép birü, assigna-tsiyelev. II Nerse bélen de bulsa teémin itü, kirek-yaraklarnı birép toru.

Üzénnen aldagı süz béldérgen prédmét bélen teémin itü. II Bilgélé bér maksat bélen nindi de bulsa eybér sostavına ikénçé bér eybérné kértü, kuşu. II Prostranstvoga yaki nindi de bulsa yüneléşte taratu, kértü, agızu (gaz, tötén, su, par H. b. ş. nı).

Üzénnen aldagı süz béldérgen (uñay) üzlékné bétérü, yukka çıgaru, kiterü.

Çıgaru (tamır, böré, ürénté h. b. ş. turında). || Üstérü (çeç, mıyık, sakal turında).

Aşıgıçlık, igtibarsızlık, uylap citkérmev arkasında nindi de bulsa yalgışlık éşlep taşlav turında.

Nindi de bulsa bér éşke sarıf itü, faydalanu.

söyl. Üzén östén totıp, érélenép söyleşü yaki artık uylap tormastan nerse de bulsa eytép taşlav.

gadi s. Küp itép hem komsızlanıp tiz-tiz aşav turında. || İsértkéç éçémlék éçü turında.

Ut, oçkın h. b. ş. süzler yanında yandıru megnesén añlata.

rev. meg. ciberép. Üzénnen aldagı süz añlatkan kader ara kaldırıp, şulkader eybér arkılı digen megnené béldére.

yard. f. funk. 1) tözü, salu, yasav h. §. ş. megnelerné béldérgen süzler yanında: éşnéñ tiz tögel-lenüén hem temam éşlenép bétüén béldére. 2) kaybér figıller yanında: kinetlékné, tiz başlavnı béldére. 3) başlanu töşénçesén béldérgen figıller yanında: başlanu xelénnen devamlılık xeléne küçüné béldére. 4) dinamik xereketné béldérgen figıller yanında: nersenéñ de bulsa subékttan çitke yüneldérélüén añlata. Yuvan korsaklı adem çal sakallını törtép ciberdé. Ş. Möxemmedév. Xatnı — östelnéñ ikénçé çiténe étép ciberdém. Ş. Kamal; 5) figıl béldérgen éş-xelge tulılık, bötén köçke yaki maksimal ütelü tösmérén östi. 6) xereket inténsivlıgın béldérgen kaybér figıllerge köçeytü, kuetlev tösméré östi. 7) éş-xelnéñ, protséssnıñ inténsivlıgın béldére. 8) figıl béldérgen éşke soklanu, kanegatlék tösmérén östi.

CİGÉLÜ f. 1. Töş. yün. k. cigü. II Kayt. yün. k. cigü (1 meg.). Arbanı yaki çananı kéşé tartu xurında.

2. küç. Éşke totınu, nıklap éşli başlav. II Yal itmi avır éş éşlev turında. II rev. meg. cigélép. Bik nık, tulı köçke.

CİGÉM i. Bérge cigélgen bérniçe at; rusçası: upryajka.

CİGÜ f. 1. Arba, çana, saban h. b. ş. xucalık eybérlerén, tartıp barırlık itép, at, ügéz, sıyır kébék tartu köçleréne maxsus dirbiyeler bélen bérkétü. || Arba, çana, saban, tırma h. b. larnı, tartu köçleréne bérkétép, yulga çıgarlık yaki éş başlarlık xelge kitérü.

2. Nindi de bulsa köçné (cil, élékt|), téxnika h. b.) bérer éş başkaru öçén faydalanu turında. II küç. Nindi de bulsa ısuldan, métodtan faydalanu, bérer nersené üzéñnéñ éşéñné aklav yaki bilgélé bér maksatka iréşü öçén tayanıç itép alu.

3. küç. Nindi de bulsa bér naçar niyet bélen yaki üz faydası öçén géne kéşélerden maksimal faydalanu. II Köç, kuet, akılnı tuplav, alarnı tulı faydalanu turında. || Avır éş kuşu, télegéne karşı bulsa da, şul éşné başkarırga mecbür itü.

CİGÜLÉ s. Arba, çana h. b. ş. xucalık eybérleréne cigélgen. II Nindi de bulsa éşke ezér, cigép kuyılgan.

CİDÉ san. 1. Altıdan soñ kile torgan bötén san, anıñ isémé hem şul sannı kürsetken tsifr. II Şul san béldérgen mikdar.

söyl. Bik küp, elle niçe.

i. meg. tart. form. cidésé isk. dini. Kéşé ülgennen soñ cidénçé könde ütkeréle torgan iske alu yolası.

CİDÉGEN: cidégen yoldız astr.— tönyakta zur çüméçke oxşap urnaşkan hem yıl buyına küréne torgan cidé yoldızdan gıybaret yoldızlar törkémé; rusçası:. Bolşaya Médvéditsa.

CİDÉÉLLIK; cidééllık bélém —- cidé klass temamlap algan tulı bulmagan urta bélém.

CİDÉKIRLIK i. maxs. Cidé kırlı géométrik figura; rusçası: sémigrannik.

CİDÉLÉ s. 1. Cidéné béldérgen.

Ayak kiyéménde anıñ zurlıgın béldére torgan nomér. Cidélé galoş.

Lampa filtesénéñ kiñlégé bélen beylé bér töré. II Şundıy filte bélen éşli torgan lampa töré.

CİDÉLÉK i. Cidélé tsifrı.

CİDÉLEP Çama sanı, k, cidé.

CİDÉLETE rev. Cidé tapkır arttırıp.

CİDÉLETÜ f, Cidé tapkırga arttıru.

CİDÉNÇÉ Tert, sanı, k, cilé.

CİDÉNÇÉDEN kér, süz. Fikér yaki delillerné sanaganda kullanıla.

CİDÉPOÇMAK i, maxs. Cidé poçmaktan torgan géométrik figura, küppoçmak; rusçası: sémiugolnik.

CİDÉ-SİGÉZ Çama sanı. Cidé yaki sigéz çamasında.

CİDÉŞER Bül. sanı. k, cidé.

CİDEV Cıyu sanı, k, cidé.

CİZ i. Bakırga tsink kuşıp yaki kayvakıtta başka métallar (kurgaş, akkurgaş, timér h. b.) östep koélgan érétme. // s. meg. Şundıy érétmeden éşlengen, yasalgan.. || s. meg. Ciz töséndegé, sarı (çeç, sakal h. b.).

CİZBAŞ i, zool. Tuzbaşlar sémyalıgınnan bakır töséndegé çakmıy torgan yılan; rusçası: médyanka.

CİZLÉ s. Cizden éşlengen yaki ciz eybérler (teñke h. b.) kuygan, ciz bélen bizegen.

CİZLEV f. Ciz yögértü yaki ciz teñkeler bélen bizev.

CİZNİ, CİZNEY i. Üzéñnen zur kız tugannıñ iré.

CİK: k. cık. Ciñgiler, apalar da arıgannar.

CİKÉRÉNÜ f. k. cikérü.

CİKÉRÜ f. Kémge de bulsa açulanıp kıçkıru.

CİKME s. Cige torgan, cigüge yaraklı.

CİKSÉNÜ f. 1. Temam tuyu, yödep bétü.

söyl. Avırıksınu, télemev.

Yaratmav, önemev, tuyu.

dial. Çit kürü, yat kürü, yat itü, yaratmav.

CİKSÉTÜ f. Temam tuydıru; yödetép bétérü. II Tuydıru, küresé kilmev.

CİKSÜ f. Éç poşu, başıñnı kaya kuyarga bélmi yarsu, üzéñe urın taba almav.

CİKEN i. Cikenléler sémyalıgınnan kül çiténde, sazlık urınnarda üse torgan, ana çeçekler törkéménnen gıybaret kara- çeken başlı, kamışka oxşaş üsémlék (yafrakları törlé eybérler ürép yasavga, tamırı mal azıgına faydalanıla); rusçası: rogoz.

CİKENBAŞ i. k. ciken.

CİKEN-KAMIŞ i. k. ciken.

CİKENLÉ s. 1. Ciken üsken, ciken bélen kaplangan.

2. i. meg. küpl. cikenléler. Ciken hem şuña oxşaş üsémlékler kére torgan sémyalık.

CİL i. 1. hava agımınıñ gorizontal yüneléştegé xereketé. II Nersenéñ de bulsa tiz xereketé bélen barlıkka kilgen hava dulkınnarı. II Şul hava dulkınnarınıñ köçé.

2. Nersenéñ de bulsa teésiré, yogıntısı. II Nersenéñ de bulsa şavkımı, zararı.

3. Nindi de bulsa xelnéñ, zur vakıyganıñ başlangıç bilgéleré, anıñ kilesén, bulasın sizdérép torgan galemet, şunıñ başlangıç xelé.

4. Tormışnıñ, çınbarlıknıñ kéşéné üzéne buysındıra, üzéne iyerte, üzé télegençe yeşete torgan köçé.

CİLBÉRDEV f. k. cilférdev.

CİLBÉREV f. k. cilférdev.

CİLBÉR-CİLBÉR avaz iyer. k. cilfér-cilfér.

CİLBİZEK i. k. cilbezek II.

CİL-BURAN cıy. i. Cil hem buran.

CİLBEGEY: cilbegey plaşç

CİLBEZEK I s. 1. Ciñél, cil kébék citéz xereketlenüçen yaki cil bélen oça torgan eybér turında. II Cil teésiréne biréle torgan, cilge cilférdi, sélkéne torgan.

2. küç. Ciñél xolıklı, hernersege de ciñél, östen géne karıy torgan (kéşé turında). II Oçınıp tora torgan, aşkınuçan (küñél turında).

CİLBEZEK II i. Yaltıravık teñkeçék.

CİLBEZEKLÉK i. Cilbezek I (2 meg.) kéşége xas sıyfatlar.

CİLBEZEKLENÜ f. Üzén cilbezeklerçe I (2 meg.) totu;, cilbezek kéşé itép kürsetü. II Uylamıyça ni de bulsa (yaramagannı) éşlep taşlav.

CİLBEZEKLEV f. Cilbezekler (II) bélen bizev, yaltıravık zinnet eybérleré tagu.

CİLBÜLER i. maxs. Töp cil yüneléşleré ayırıla torgan cir; rusçası: vétrorazdél.

CİLGERGÉÇ i. I. a.-x. Sugılgan aşlıknı çüpten ayıru öçén kullanıla torgan avıl xucalıgı maşinası.

2. k. véntilyator.

CİLGERÜ f. 1. Aşlıknı cilgergéçten ütkerü, çüp-çarlardan çistartu.

2. Cilge totu, aşlıknı cil astında totıp, ciñél çüp-çarlarnı cilge oçırıp çistartu.

CİLD i. isk. k. tom I.

CİL-DAVIL i. 1. Köçlé cil, davıl.

2. küç. Tormışnıñ, çınbarlıknıñ davlı, şav-şulı, iñ kıyın vakıtı.

CİLDÉRTÜ f. 1. Bik tigéz hem kızu xereket itü, bik şep baru (atlar turında). II Atka atlanıp yaki utırıp çabu, yaxşı atta yörü.

2. küç. Éşné yaxşı, tiz hem neticelé alıp baru turında.

CİLDÉRÜ I f. 1. k. cildértü.

2. küç. Yalganlap, arttırıp söylev, kuşıp söylev.

CİLDÉRÜ II i. dial. 1. Kaynar suda péşéklev; yomşartu yaki dézinféktsiya öçén ciñélçe géne kaynatıp alu.

2. İtné cil yaki koyaşta totıp cilletü, ciléktérü.

CİLDEY rev. Cil kébék, bik tiz, kızu; citéz.

CİLDEK i. bot. Aksıl sarı çeçek ata hem çeçegé bik tiz koéla torgan irte yaz üsémlégé, sarı umırzaya; rusçası: vétrénitsa.

CİLÉ i. maxs. Kileptegé cépné çualtmas öçén kuyıla torgan bav, ul céplernéñ çatlaşıp kilgen urınına beylene. II Tuku stanında köré artına urnaştırılgan, şul uk xézmetné üti torgan tayak (cépler bérsé tayaktan asta, bérsé öste bulıp çiratlaşalar, tayak töşép kitmesén öçén, baş-başları bav bélen bérkétéle).

CİLÉGÜ f. 1. Temam tuyu, ütlev, büten aşıysı kilmev.

2. küç. Tuyu, garık bulu, küresé kilmev.

CİLÉK i. k. célék.

CİLÉKTÉRÜ I f. 1. Tuydıru, küñél kaytaru (aşamlık turında).

2. küç, Yalıktıru, tuydırıp bétérü.

CİLÉKTÉRÜ II f. Cilde totıp kiptérü.

CİLÉM i. 1. Eybérlerné yabıştıru öçén kullanıla torgan yabışkak kuyı sıyıkça.

Xayvan söyagénnen yaki tirésénnen yasalıp, cılı suda koyka sıman aşamlık ezérlevde kullanıla torgan aksım matdesé; jélatin.

küç. Söylegende tuktalıp, törtélép tormav, süzlernéñ bérsénnen soñ ikénçésé urınlı kilü, matur yañgıraşlı hem stilistik yatışlı bulu. II Süz taba almıy torganda pavzanı tutıru öçén kullanıla torgan megneséz süzler.

CİLÉMBALIK i. Karplar sémyalıgınnan töçé sularda öér bulıp yeşevçé vak balık (ité aşavga, e teñkesé yasalma éncé ezérlevge kite); rusçası: ukléyka.

CİLÉMLEV f. 1. Eybérné cilém yardeménde yabıştıru, cilém sörtép yabıştıru.

küç. Bér-bérséne beylev, ayırmav.

küç. Ézléklé söylev (yaki yazu), süzlerné bérsén ikénçéséne yalgap, urınlı kullanu turında.

CİLÉMSÉZ s. Bér-bérséne yalganmıy torgan, özék-özék hem megneséz (süz, söylem turında).

CİLÉMSE i. maxs. Aşlık börtégénde bula torgan aksım matdesé, üsémlék aksımı; rusçası: kléy-kovina.

CİLÉN i. İmézüçé xayvannarda söt bizlerénnen hem imçeklerden torgan imézü organı.

CİLÉNLEV f. Buaz xayvannarda söt bizlerénéñ éşli başlavı, cilénnéñ kalınayıp, tulışıp kitüé.

CİLÉŞ i. Cildérép çabu, kızu hem tigéz yörü; çabış.

CİLKÉNDÉRÜ f. Dert birü, aşkındıru.

CİLKÉNÇEK s. 1. Aşkınıp, cilkénép torgan.

2. Yarsu, tiz kabınıp kitüçen, ciñél tabigatlé.

CİLKÉNÜ f. 1. Dert kérü, dertlenü, oçınu, aşkınu, küñél tınıçlıgın yugaltu. II Nindi de bulsa bér éşke omtılu, nerse de bulsa éşlerge aşkınıp, yarsıp toru.

Talpınu, cilpénü, kanatların kagıp taşlanu. II küç. Kulların butap, oçınıp-oçınıp söylev turında.

(Alga) omtılu, talpınu. II Bar köçke tırışu, soñgı köçné cıyıp talpınu.

Dert, ömét uyanu, küñél küterélép kitü. \\rev. meg. cilkénép. Dert bélen, küñél küterénkélégé bélen.

Aşıgıp, uylap-nitép tormastan éşlep taşlav. || Yarsu, tınıçsızlanu.

CİLKÉTÜ f. 1. k. cilkéndérü.

2. Yarsıtu; sülpenlék, tik toru xelénnen çıgaru. II Kotırtu, nindi de bulsa éşke eydev.

CİLKUAR i. 1. Töplé fikéré, éşé hem yeşev urını bulmagan, hernersege de ciñél, östen géne karavçı kéşé.

2. Ciñél xolıklı, cilbezek I (2 meg.) kéşé turında.

CİLKE i. 1. Muyın töbénéñ artkı öléşé. || Muyın bélen kulbaş arası, iñbaş.

Gevdede arkanıñ iñ yugarıgı öléşé, iké kulbaş arası.

Arka, sırt (xayvannarda).

küç. Avırlık küterü, meşekatler çigü turında. II Kémné de bulsa terbiyelev, karap üstérü turında.

5. küç. Térek, bulışlık, tayanıç simvolı.

6. küç. Nindi de bulsa éş bélen ütken tormış yulı.

CİLKELÉK i. 1. Kamıt agaçın yugarıdan, cilke östénnen bérkétken bav.

Kamıtnıñ éçké yagındagı kiyéz aslık.

dial. Teñkeler bélen bizep éşlengen, iké çeç tolımın töbénnen bérge cıynap totu öçén xézmet ite torgan bizev eybéré.

CİLKELEV: cilkelep çıgaru (ozatu)—kıynap, tupas revéşte kuıp çıgaru, çıgarga, kiterge mecbür itü.

CİLKEN i. 1. Köymené (élék sudnonı da) cil köçé bélen xereketke kitérü öçén maçtaga bérkétéle torgan maxsus formalı tıgız tukıma.

Cilkenlé köyme.

küç. Nindi de bulsa éş öçén dert, köç, kanat.

CİLKENLÉ s. Cilken kuyılgan, cil köçé bélen xereketke kitéréle torgan.

CİLKENLÉK i. Kalın kindérnéñ bér töré (palatkalar, çémodan tışlıkları, éş kiyémneré tégü öçén kullanıla); rusçası: parusina.

CİLKENÇÉ i. Cilkenlé köymelerde cilken bélen idare itüçé kéşé.

CİLLÉ s. 1. Cil isép torgan, cil köçlé bulgan. || Köçlé cil bélen bér ük vakıtta bula torgan (yavım-töşém turında).

küç. Citéz, xereketçen, yıldam; uñgan, bulgan. II Yaxşı éşli torgan, éşte totkarlık kürsetmi torgan. || rev. meg. Kızu, tiz, citéz (éşlev, xereket itü).

küç. Şep, yaxşı, méne digen.

küç. Nindi de bulsa éşte osta bulu, kulı yatıp toru turında. II rev. meg. Şep, bik osta, méne digen itép.

küç. Köçlé, gayretlé, nık teésir itüçen.

CİLLÉK i. 1. Cil yörtü yaki cil tudıru öçén maxsus yasalgan caylanma (meselen, cilgergéçte). II Cil kérsén öçén kaldırılgan tişék, açıklık.

2. Çorma terezesé; çormadagı uyım.

CİLLEVÉÇ i. sir. k. cilletkéç.

CİLLENDÉRÜ f. 1. k. cilletü.

2. k. cilkéndérü.

CİLLENÜ f. 1. Cil çıgu, cil isép toru.

Kegaz, yavlık, kul kébék yassı eybérlerné tiz-tiz sélkép, üz yanıñda az gına cil xasil itü, havanı cileslendérü.. || Gomumen, cilde torıp, tirlegenné bétérü, suınu. II küç. Kimçéléklerden arınu, saflanu.

Cil teésirénde uynav, sélkénü. II Cil teésirénde oçu, tuzgu (kar börtékleré turında).

Kızu-kızu xereketlenü.. II rev. meg. cillenép. Cil kébék, cil-cil, bik tiz xereket itép.

küç. Cilkénü, aşkınu, yarsu, nindi de bulsa bér éşné yarsıp başkaru.

küç. Gayret oru, eteçlenü.

CİLLETKÉÇ i. hava almaştıru caylanması, véntilyator.

CİLLETÜ f. 1. Cil kértü, cil kértép havasın almaştıru, saflandıru.

Yasalma cil tudırıp cileslendérü, tirné kiptérü turında.

k. cilgerü (2 meg.).

Cilde totu, cilde, koyaşta totıp kiptérü.. || küç. Nersené de bulsa kötép tışta (cil hem salkında) ozak torırga mecbür itü turında.

CİLLEV f. 1. Cil çıgu, köçlé cil isü. II Köçeyü (cil turında).

Cilde kibü, kipşénü.

k. cilletü (2 meg.).

rev. meg. cillep. Cil kébék, cil-cil, bik tiz géne.

Cilge sélkénü, cilge cilférdev.

CİLPÉNÜ f. 1. Kanat kagu, kanatlarnı ceyép, oçıp kiterge omtılu (koşlar turında).

Gevdené citéz géne sikértép, koşlar cilpénüéne oxşaş xereket yasap kuyu.

k. cillenü (2 meg.). Kulyavlık bélen cilpénép utıru. II Kullarnı aşkınıp-aşkınıp bolgav, kullar bélen törlé kiskén xereketler yasav.

Cilde salmak kına sélkénü, tibrenü.

küç. Talpınıp alu, nindi de bulsa éşné ak-tivrak, inténsivrak başkaru,

6. küç. Cilkénü, oçınu, aşkınu (küñél turında).

CİLPÉR s. k. cilférdék.

CİLPUÇ i. 1. Tégérmende taşlarnı eylendérép algan sténa.

2. Urtası tagarak sıman béraz kolaşalandırıp éşlengen, on salu öçén xézmet ite torgan ceyénké agaç savıt.

CİLPUÇLANU f. Kolaşalanu, cilpuç, kolaşa revéşéne kérép iñü, çokırayu (meselen, yañgır astında kalgan kuna taktası cilpuçlana).

CİLPEVÉÇ i. 1. k. cilpeze (1 meg.).

2. k. cilletkéç.

CİLPEGÉÇ i. k. cilpeze (.1 meg.).

CİLPEZE i. 1. Ceygeç yarımtügerek yasap, yasalma cil buldıru, cilletü öçén kullanıla torgan caylanma— zinnet eybéré; rusçası: véér.

Kavrıy sabınıñ bér yagına retten urnaşkan yonnar.

bot. Kaybér üsémlék orlıklarında oçıp tarala torgan ciñél kanatçıklar.

CİLPEZELÉ s. Cilpeze (1 meg.) formasındagı, tözéléşé bélen cilpezege oxşaş.

CİLPÜ f. 1. (Kanatnı) kagıp, sélkép alu (koş lar turında).

2. Cillenü (2 meg.), cilpénü (3 meg.). II havanı cileslendérü öçén kulga totkan eybérné sélkü.

Cilge totu, cilgerü, yugarı çöép, aşlıknıñ çüp-çarın cilge oçıru.

Cilférdetü, sélkétü.

küç. Irgıtu, atu, tomıru.

CİLSÉZ s. 1. Cil ismi torgan, tınıç, tımızık.

2. Cil yörmi torgan, ışık.

CİLSÉNDÉRÜ f. k. cilletü.

CİLSÉNÜ f. 1. Az gına şéşénü.

méd. Yalkınsınıp şéşü.

Artık kızıp kitü, yarsu.

CİLSÉTÜ f. 1. Az gına şéşéndérü.

2. Cilkétü, cilkéndérü, aşkındıru,

CİLTÉRETÜ f. 1. Tartkalap-yolıkkalap, étke-lep-törtkelep, aşıktırıp ni de bulsa éşletü, éşlerge mecbür itü.

Sélkétép, sikértép, döbérdetép alıp baru turında.

rev. meg. ciltéretép. Tiz-tiz géne, cehet kéne, citéz géne.

CİLTÉREV f. 1. Ciñéleyép kitü, cil kébék oçu.

2. rev. meg. ciltérep. Cehet kéne, aşıgıp, bik tiz.

CİLTÉR-CİLTÉR rev. k. cil-cil.

CİLT-CİLT rev. k. cil-cil.

CİLFÉRDÉK s. Cilférdep torgan.

CİLFÉRDETÜ f. Cilfér-cilfér kitérü, tibrendérü.

CİLFÉRDEŞÜ f. Cilfér-cilfér kilép toru, cilférdep bér-bérséne berélü (agaç yafrakları turında).

CİLFÉRDEV f. Cil iskenge sélkénü, cilfér-cilfér kilü.

CİLFÉR-CİLFÉR avaz iyer. Ciñél yassı eybér cil bélen yış-yış sélkéngende, tibrengende çıkkan tavışnı béldére.

Cilfér-cilfér itü (kilü) —cilge sélkénü, cilférdev.

0 Cilfér-cilfér yörü —cil-cil yörü, aşıgıp, kızu-kızu hem ciñél atlap yörü.

CİLYAK s. söyl. Bérnerse turında da töpten uylamıy, hernersege östen géne karıy torgan, ciñél tabigatlé (kéşé turında). || Üzénéñ töplé fikéré bulmagan, avmakay.

CİLYAKLANU f. Üzén cilyak kéşélerçe totu, cilbezeklenü.

CİL-YAÑGIR cıy. i. Cil hem yañgır, cillep yavgan köçlé yañgır.

CİLEK i. 1. İtleç vak ciméş bire torgan kaybér ülen yaki kuak üsémléklernéñ ataması sostavında kile: kayın cilegé, mük cilegé, kura cilegé, narat cilegé, büré cilegé h. b.

Rozaçalar sémyalıgınnan tamırdan çıkkan mıyıkçalar yardeménde ürçi hem vak orlıklar bélen kaplangan tatlı, itleç kızıl ciméş bire torgan ülen üsémlék; cir Cilegé; rusçası: klubnika. || Şul üsémléknéñ aşarga yaraklı tatlı ciméşé.. || s. meg. Şul cilekten yasalgan.

tart. form. cilegém. Yaratıp, irkelep mörecegat itü süzé.

CİLEKLÉ s. 1. Cilek tutırılgan, cilek salıngan.