- •1Метрологияның мәні,мазмұны және оның түрлері
- •2Метрологияның негізгі қызметтері
- •3Физикалық шама.Физикалық шаманың сипаттамалары. Терминдермен анықтамалар.
- •4.Физикалық шамалардың өлшем бірліктері.
- •5. Қазақстан Республикасының «өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы» заңы.
- •6Метрологиялық қамтамасыз ету қызметінің ұйымдастырушылық құрылымы. Метрологияның экономикалық базасы.
- •7Өлшеу бірыңғайлылығын қамтамасыз етудің ұйымдастырушылық негіздері. Метрологиялық қызметтің міндеттері.
- •8Мемлекеттік метрологиялық қызмет жұмыстарының бағыттары
- •9 Мемлекеттік қадағалау. Заңнамалық база.
- •10 Мемлекеттік метрологиялық қадағалаудың негізгі міндеттері
- •11Өлшеу құралдары. Метрологиялық, жұмысшы өлшеу құралдары.
- •12Стандартталған, стандартталмаған, негізгі және қосалқы өлшеу құралдары.
- •13Өлшеу құралдарының түрлері және сипаттамалары.
- •14.Өлшеу құралдарының метрологиялық сипаттамалары
- •15. Өлшеудің қателіктері. Пайда болу сипаты бойынша түрлері.
- •16.Тікелей өлшеу нәтижелерін өңдеу.
- •17. Өлшеудің классификациясы. Өлшеу нәтижелерін өңдеу.
- •18 .Жанама өлшеу.
- •19. Эталон. Бастапқы және арнайы эталон.
- •20.Екінші эталондарды жасау негіздемелері және оның түрлері.
- •21. Халықаралық, мемлекеттік эталондар.
- •22.Топтық эталон.
- •23. Қазақстан Республикасының эталондық базасы
- •24.Өлшеу құралдарын сенімдеу. Сенімдеу әдістері.
- •25.Сенімдеу түрлері және сипаттамалары.
- •26.Өлшеу құралдарын сенімдеу нәтижесін рәсімдеу.
- •27.Өлшеу құралдарын сенімдеу құқығына аккредитация.
- •28.Сенімдеушілердің жұмыс орнын аттестаттау.
- •29.Өлшеу құралдарын калибрлеу.
- •30.Өлшеу тұтастығын қамтамасыз ету бойынша құқықтық негіз.
- •31.Заттар мен материалдардың құрамы мен қасиеттерінің стандартты үлгілерінің мемлекеттік қызметі (сүмқ).
- •32.Мемлекеттік метрологиялық қызмет. Уақыт пен жиіліктің мемлекеттік қызметі (уж, мк).
- •33.Сенімделетін құралдың көрсеткішінің абсолюттік ауытқуы деген не?
- •34.Сенімделетін құралдың көрсеткішінің салыстырмалы ауытқуы деген не?
- •35.Құрал көрсеткішінің келтірілген салыстырмалы ауытқуы деген не?
- •36.Абсолюттік түзету деген не?
- •37.Дәлдік класы мен келтірілген салыстырмалы ауытқу арасындағы байланыс қандай?
- •38.Өлшеу құралы көрсеткішінің орнығу уақыты деген не?
- •39.Өлшеу құралының шкаласында қандай белгілеулер келтіріледі?
- •40.Эталондық құралдың дәлдік класы қандай болуы керек? МемСт бойынша құралдар неше дәлдік классқа бөлінеді?
- •41.Эталондық құрал қандай шарттарды қанағаттандыруы тиіс?
- •42.Эталондық құралдың қандай екі шарттары бар?
- •43.Абсолюттік ауытқудың шамасы қандай болуы керек?
- •44.Дәлдік класын білудің маңыздылығы неде?
- •45.Ығыстыру қандай мақсатта қолданылады?
- •46.Прибор көрсеткішінің рұқсат етілген салыстырмалы ауытқуы екі мүшелі өрнекпен нормаланатын жағдай үшін дәлдік класы қалай белгіленеді?
- •47.Бөлшек санмен белгіленген дәлдік класы туралы ақпаратты қалай қолданған жөн?
- •48)Амплитудалық модуляция коэффициенті дегеніміз не? Оны қалай өлшеуге болады?
- •50.Сенімделетін құралдың көрсеткішінің абсолюттік ауытқуы деген не?
- •51) Сенімделетін құралдың көрсеткішінің салыстырмалы ауытқуы деген не?
- •54.Мемлекеттік метрологиялық қадағалау. Метрологиялық ережелер мен нормалардың бұзылғандығы үшін жауапкершілік.
- •55.Өлшеу қателігі? Абсолютті қателік? Салыстырмалы қателік?
- •56.Өлшеу қателіктерінің қалыптасу тәсіліне қарай қалай бөлінеді?
- •57.Өлшеу қателіктерінің көріну тәсіліне қарай қалай бөлінеді?
- •58. Метрологияның қоғамдағы рөлі.
- •59.Си Халықаралық бірліктер жүйесі.
- •60.Өлшеудің тұтастығын қамтамасыз етуге қатысты нормативтік құжаттарға талдау жасау.
27.Өлшеу құралдарын сенімдеу құқығына аккредитация.
Өнімді сенімдеуге мемлекеттік метрологиялық қызметкерлері және заңды тұлғалардың аккредиттеуден өткен болған жағдайда ғана рұқсат етіледі. Аккредиттеуден белгіленген тәртіп бойынша СМС – бойынша орган өткізеді.
Аккредиттеуден өту үшін кез келген сынақ эертханалары: мына пунктерді қанағаттандыруы керек:
Өлшеу тұтастығын қамтамасыз ету бойынша метрологиялық қызмет атқаруы керек;
Тұрақты жұмысшылар, басшысымен қоса алғанда. Олар өздеріне берілген талапты дұрыс орындаулары керек;
Өнімнің теріс мәнін алудан қорғайтын барлық шарттардың орындалуы;
Жұмысқа қолданып жүрген құралды тексеруге мүмкіндігі бар эталондық құралдың болуы;
Өлшем тұтастығын қамтамасыз ету бойынша және сенімдеу жүргізу бойынша квалификациясы жоғары жұмысшы персоналының болуы;
ГОСТ 8.355-ке сәйкес стандартталған жұмыс жүргізу орны, яғни лабораториялық мекеме.
Өлшеу құралдарын сенімдеу құқығына аккредитация сенімдеу зертханаларына қойылатын талаптар және аккредиттеу жүргізу тәртібінен тұрады. Сенімдеу зертханаларына қойылатын талаптарға мыналар жатады: басқару және ұйымдастыруға қойылатын талаптар, сенімдеу құралдарына талаптар, қызметшілерге талаптар, сенімдеу нәтижесін дайындауға талаптар, сапаны қамтамасыз ету жүйесіне талаптар, НҚ қамтамасыз етуге талаптар, қоршаған ортаға және бөлмеге қойылатын талаптар. Аккредиттеу жүргізу тәртібі сарапшылық бағаны жүргізу болып табылады. Сарапшылық бағаны жүргізу мемстандартқа ұсыныстан және мемстандарт қабылдаған шешімнен тұрады. Мемстандартқа ұсыныс мына құжаттардан құралады: заңды тұлғалардың стандартқа тіркелу куәлігінің көшірмесі, аккредиттеуге мінездеме, аккредиттеу облысына, зертхана жағдайы туралы, зертхана құжаты, сапа бойынша орган, сарапшы базаға акт.
Мемстандарт қабылдаған шешім оң болса: аттестат дайындау, аккредиттеу облысына қол қояды, бастапқы эталондардың тізіміне бекітеді, тексеру зертханасында тіркейді, аккредиттеу аттестаты беріледі. Егер аккредиттеуден өтпесе, онда жазбаша түрде өтпегені туралы хаттама береді.
28.Сенімдеушілердің жұмыс орнын аттестаттау.
Жұмыс орнын аттестаттау 4 пунк бойынша жүргізіледі:
Орналасқан орнына байланысты
Жылжу сатысына байланысты
Орындаушылар санына байланысты
Қолдану сипатына байланысты
Орналасқан орнына байланысты екі түрге бөлінеді: аймақтық және аймақтан тыс; жылжу сатысына б/ты:жылжымалы және стационарлық; орындаушылар санына б/ты: ұжымдық және жеке; қолдану сипатына б/ты: тұрақты және уақытша.
Сенімдеушілердің жұмыс орнын аттестаттауды бағалау техникалық және ұйымдаструшылық деңгейлерден тұрады. Техникалық деңгей өз ішінде үшке бөлінеді: техникалық дәрежесі, механизация дәрежесі, автоматизация дәрежесі. Техникалық дәреже дегеніміз – техникалық құралдардың толық сәйкестігі.Механизация дәрежесі дегеніміз – сенімдеу операцияларының және дайындау жұмыстарының толық механизациясы немесе механизацияның керек емес болуы. Автоматизция дәрежесі – жұмыс орны толық автоматизацияланған немесе автоматизация керек емес болуы.
Уйымдастырушылық деңгей де үшке бөлінеді :
Сенімдеу қызметін көрсету, техникалық құралдарды эксплуатация бойынша НҚ талаптарын анықтау дәрежесі. Бұл, яғни нормативтік құжаттардың қателігінің болмауын және өлшем дәлдігіне кедергі келтіретін қателіктерді қарастырады.
Жұмыс орнын қамту дәрежесі, яғни екінші жұмыс орнымен қамтамасыз етуді қарастырады.
НҚ талаптарына сенімдеушілердің квалификациясы және еңбектің шығын нормаларын сенімдеудегі еңбек көлемінің сәйкестігі.