- •Дәрістердің тақырыптық жоспары
- •Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары
- •Сөж (студенттің өзіндік жұмысын) орындау және тапсыру кестесі:
- •Соөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
- •Пәнді игеру үшін қажетті нормативтік құқықтық актілер мен әдебиеттердің тізімі:
- •Глоссарий
- •Студент білімін бағалаудың жалпы шкаласы
- •Астана 2012
- •Дәрістердің тақырыптық жоспары
- •Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары
- •Сөж (студенттің өзіндік жұмысын) орындау және тапсыру кестесі:
- •Соөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
- •Пәнді игеру үшін қажетті нормативтік құқықтық актілер мен әдебиеттердің тізімі:
- •Глоссарий
- •Студент білімін бағалаудың жалпы шкаласы
- •Азаматтық құқық (жалпы бөлімі) пәнінен қысқаша дәрістер
- •1 Тақырып. Азаматтық құқықтың ұғымы, пәні және реттеу тәсілдері
- •2. Азаматтық құқықтың жүйесі.
- •3. Азаматтық құқық оқу пәні, ғылым ретінде.
- •2 Тақырып. Азаматтық құқықтың қағидалары және қайнар көздері
- •3 Тақырып. Қазіргі замандағы дүниежүзілік азаматтық-құқықтық жүйелері
- •1. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығының дүниежүзілік құқықтық жүйелеріндегі орны.
- •2. Роман-германдық құқықтық жүйесінің ерекшелігі
- •2. Роман-германдық құқықтық жүйесінің ерекшелігі.
- •3. Азаматтық құқықтық қатынастардың пайда болу негіздері деп танылатын заңдылық фактілер.
- •Азаматтық құқықтарды жүзеге асыру. Міндеттерді орындау.
- •Азаматтық құқықтарды қорғау әдістері және нысандары
- •2. Мүліктік игіліктердің негізгі түрлері. Мүліктің жіктелуі
- •7 Тақырып. Жеке тұлғалар азаматтық құқықтың субъектісі ретінде.
- •2. Ахаж органдарының азаматтық жағдайларды реттеудегі маңызы.
- •8 Тақырып. Жеке тұлғаның есімі, тұрғылықты жері. Жеке кәсіпкер.
- •3. Азаматтың қәсіпкерлікпен шұғылдану жолдары. Жеке кәсіпкер.
- •9 Тақырып. Заңды тұлғалар: ұғымы, белгілері, құқыққабілеттілігі.
- •2. Заңды тұлғаның құқық қабілеттілігі және оны жүзеге асыру
- •3. Заңды тұлғалардың жіктелуі. Еншілес және тәуелді заңды тұлғалар. Филиалдар мен өкілдіктер
- •2. Шағын кәсіпкерлік субъектілерін тіркеу ерекшелігі
- •Мемлекеттік кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар
- •Өндірістік кооперативтер мен шаруашылық серіктестіктер
- •1. Мемлекеттік кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар
- •2. Өндірістік кооперативтер мен шаруашылық серіктестіктер
- •12 Тақырып. Коммерциялық емес ұйымдардың жекелеген түрлері. Мемлекеттің азаматтық құқықтың субъектісі ретінде ерекшелігі
- •13 Тақырып. Мәмілелердің түсінігі, нысандары және түрлері
- •Мәміленің түсінігі және нысандары
- •Мәмілелердің түрлері
- •2. Сенімхат және оның түрлері.
- •2. Мерзімдерді есептеу.
- •3. Талап қою мерзімі.
- •17 Тақырып. Заттық құқықтар тұралы жалпы ұғымдар, олардың белгілері
- •Заттық құқықтың түсінігі және белгілері
- •Заттық құқықтардың негізгі топтары.
- •2 Сұрақ. Заттық құқықтардың негізгі топтары.
- •18 Тақырып. Меншік құқығының түсінігі, мазмұны, нысандары және түрлері
- •1Меншік құқығының ұғымы және мазмұны.
- •2 Меншік құқығының нысандары және түрлері. Ортақ меншік
- •2 Сұрақ. Меншік құқығының нысандары және түрлері. Ортақ меншік
- •19 Тақырып. Шектелген заттық құқықтар
- •1 Сұрақ. Шаруашылық жүргізү құқығы
- •2 Сұрақ. Оралымды басқару (жедел басқару) құқығы
- •3 Сұрақ. Өзге де шектелген заттық құқықтар.
- •2О тақырып. Меншік құқығына және өзге де заттық құқықтарға ие болу және оларды тоқтату.
- •2 Сұрақ. Меншік құқығын және өзге де заттық құқықтарды тоқтату
- •2.Меншiк құқығын қорғаудың заттық–құқықтық тәсiлдерi
- •3.Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды қорғаудың міндеттемелік-құқықтық тәсілдері
- •Міндеттемелік құқық Міндеттемелік құқық тұралы жалпы ережелер.
- •22 Тақырып. МіндеттемеНің түсінігі және пайда болу негіздері
- •1 Сұрақ. Міндеттемелік құқықтың ұғымы, жүйесі
- •2. Міндеттеменің пайда болу негіздері.
- •23 Тақырып. Міндеттеменің қатысушылары
- •Міндеттеменің түсінігі, субъектілері. Міндеттемедегі тараптардың ауысуы.
- •24 Тақырып. Міндеттемелерді орындау
- •Міндеттемені орындаудың түсінігі және орындау қағидалары.
- •Міндеттемені орындаудың пәні және тәсілі.
- •25 Такырып. Міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету
- •1. Міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету тәсілдерінің түсінігі және жүйесі.
- •2. Айыппұл
- •3. Кепіл. Кепілдің пайда болу негіздері және түрлері.
- •26 Тақырып. Кепілдік, кепіл болушылық, кепілпұл және мүлікті ұстап қалу
- •Ұстап қалу міндеттеменің орындалуын қамтамасыз етудің тәсілі ретінде.
- •Кепілдік және кепіл болушылық..
- •Кепiлпұл
- •2 Сұрақ. Кепілдік және кепіл болушылық.
- •27 Тақырып. Міндеттеме бұзылғандығы үшін жауаптылық
- •2. Міндеттемені бұзғаны үшін жауаптылықтың шарттары және жауапкершіліктен босату негіздері.
- •2. Міндеттемені бұзғаны үшін жауаптылықтың шарттары және жауапкершіліктен босату негіздері.
- •28 Тақырып. Міндеттемелерді тоқтату
- •Міндеттемені тоқтату негіздері.
- •Міндеттемелерді тоқтатудың жекелеген түрлерінің сипаттамасы
- •2 Сұрақ. Міндеттемелерді тоқтатудың жекелеген түрлерінің сипаттамасы
- •2. Шарттың түрлері.
- •Шарт жасасу. Оферта және акцепт
- •1 Сұрақ. Шарт жасасу. Оферта және акцепт
2О тақырып. Меншік құқығына және өзге де заттық құқықтарға ие болу және оларды тоқтату.
Меншік құқығына және өзге де заттық құқықтарға ие болу негіздері.
Меншік құқығының және өзге де заттық құқықтардың тоқтатылуы.
1 сұрақ. Меншік құқығына және өзге де заттық құқықтарға ие болу негіздері
Заңда заттық құқықтарды иелікке алудың негіздері (тәсілдері) бекітіледі, олар азаматтық құқық теориясында - алғашқы және туынды болып бөлінеді. Қазақстандық азаматтық заңнамада меншікті иелену мен тоқтату құқығы ҚР АК-ң 13 және 14 тарауларымен реттеледі. Аталған тараулардағы иелену мен тоқтату құқығы негіздері толық болып табылмайды. Егер экономикалық тұрғыдан қарастыратын болсақ, меншік қатынастарының белгілі бір тұлғаларының материалдық игіліктерге ие болуы жағдайы ретінде пайда болуы, ақырында мұның өзі басты негіз – табиғаттан алынған материалдық игіліктердің қорытындысы - өндіруші еңбек туындайды.
Қазіргі цивилистік әдебиетте меншік құқығының пайда болу негізін пайда болуы тәсілі деп те атайды. Бастапқы тәсілдерге - меншік құқығының бірінші ретте немесе бұрынғы иесінің еркінсіз туындаған жағдайлар жатады. Туынды тәсілдерге бұрынғы меншік иесінің еркімен және иелікке алушының келісімімен меншік құқығының туындаған тәсілдері аталады. Ғалымдар арасында әлі күнге дейін меншік құқығының туындауына әкелдіретін негіздерін таңдаулы бір топқа жатқызу өлшемдері туралы дау өшпейді: ерік өлшемі ме, немесе мирасқорлық өлшемі ме? Меншік құқығының туындауына әкелдіретін нақтылы негіздері және олардың әрқайсысының сипаттамасы ҚР АК 13 Тарауында келтіріледі: жаңадан жасалған мүлікке (оның ішінде қозғалмайтын мүлікке) меншік құқығына ие болу, өзіне тиесілі емес материалдарды өңдеу арқылы меншік құқығын алу, қараусыз жануарларды меншік құқығына алу, ұзақ уақыт пайдалануына қарай меншік құқығына ие болу (иелену мерзімі), жинауға не аулауға арналған көпшілік қолды заттарды меншікке айналдыру, иесіз заттарға меншік құқығын алу, сатып алу, айырбастау, сыйға тарту шарттар негізінде меншік құқығына ие болу, табылған затқа (олжаға) меншік құқығын алу, көмбеге меншік құқығына ие болу, өз бетімен салған құрылысқа меншік құқығын алу және т. б. Бұл сипаттағы жаңа институттар - жекешелендірү, ұзақ уақыт иеленү болады.
Шарт бойынша мүлік алушының меншік құқығы пайда болатын кезді анықтау өте маңызды болады (ҚР АК 238 б.), өйткені осы мезгілден бастап меншіктің жаңа иесіне барлық қауіптер мен оны күтіп устау ауыртпалығы да көшеді. Жалпы ереже бойынша, шарт арқылы мүлік алушының меншік құқығы зат берілген кезден бастап пайда болады. Егер мүлікті иеліктен айыру тұралы шарт емелекеттік тіркеуге немесе нотариалдық куаландыруға жататын болса, алушының меншік құқығы тіркелген немесе нотариус куаландырған кезден басталады.
Заттардың кездейсоқ жойылуы немесе бүлінуі қаупі, егер заң құжаттарында немесе шартта өзгеше белгіленбесе меншік иесінің құзырында болады (ҚР АК, 190 бап). Меншiк құқығына ие болу негiздерi алғашқы және туынды негіздерге бөлінеді.
Меншiк құқығына ие болу негiздерi АК-ң 235 бабында көзделген.
1. Егер шартта немесе заңдарда өзгеше көзделмесе, жаңа затқа меншiк құқығы оны дайындаған немесе жасаған тұлғаға тиедi.
Мүліктi пайдалану нәтижесiнде алын¬ан жемiстерге, өнімге, табысқа меншiк құқы¬ы Азаматтық Кодекстiң 123-бабына сәйкес алынады.
2. Меншiк иесi бар мүлікке меншiк құқығына басқа адам сатып алу-сату, айырбастау, сый¬а тарту немесе осы мүліктi иелiктен айыру туралы өзге мәміленiң негiзiнде ие болуы мүмкiн.
Азамат қайтыс бол¬ан ретте о¬ан тиесiлi мүлікке меншiк құқы¬ы өсиетке немесе заң¬а сәйкес мұрагерлiк бойынша басқа адамдар¬а көшеді.
Заңды тұл¬а қайта ұйымдастырыл¬ан ретте о¬ан тиесiлi мүлікке меншiк құқы¬ы қайта құрыл¬ан заңды тұл¬аның құқықты мирасқорларына - заңды тұл¬алар¬а көшеді (осы Кодекстiң 46-бабы).
Меншiк иесiнiң мүлкiн меншiк иесiнiң еркiнен тыс басқа тұл¬а¬а беруге осы Кодексте көзделгеннен басқа реттерде жол берiлмейдi.
3. Осы Кодексте көзделген реттер мен тәртіп бойынша тұл¬а меншiк иесi жоқ мүлікке, меншiк иесi белгiсiз мүлікке, не меншiк иесi бас тартқан немесе өзге негiздер бойынша ол меншiк құқы¬ын жо¬алтқан мүлікке меншiк құқы¬ын алуы мүмкiн.
4. Тұтыну (тұр¬ын үй, тұр¬ын үй-құрылыс, саяжай, гараж немесе өзге) кооперативiнiң мүшелерi, жарна жинақтау¬а құқы¬ы бар, пәтер, саяжай, гараж және кооператив осы адамдардың пайдалануына берген өзге де үй-жай үшін өзiнiң үлестiк жарнасын толық төлеген басқа да адамдар атал¬ан мүліктiң меншiк құқы¬ына ие болады.