Правапіс склонавых канчаткаў назоўнікаў I скланення

Практыкаванне 1. Спішыце, падкрэсліце назоўнікі першага скланення.

Эх, і пагодка ж стаіць на Палессі! Толькі старыя людзі памятаюць такія прыгожыя дні. Цеплыня, цішыня, яснасць. У сіняй смузе песцяцца далі. Залатая чырвань лістоў нерухома звісае на купчастых галінах высокіх вязаў. Цёплыя ночы тояць нейкі ўрачысты спакой, і неба ніжэй нахіляецца да зямлі, каб падслухаць яе адвечную скаргу. А квяцістыя зоры, бы дыяменты, усыпаюць усё неба, дрыжаць, пераліваюцца колерамі вясёлкі, аб чымся бязмежна вялікім гамоняць тваёй душы, клічуць шырэй разняць крылле і ляцець у сусвет, каб пабачыць яго веліч і пачуць сваю нязначнасць, рассунуць цесныя граніцы гэтага жыцця — клопату на зямлі і пазнаць яшчэ нязведаную радасць. (Я.Колас).

Практыкаванне 2. Запішыце назоўнікі ў давальным і месным склонах.

Прылада, вада, слюда, парта, карта, бухта, брытва, дратва, дуга, дарога, кніга, увага, чаромха, засуха, чайка, шклянка, кветка, дачка, рака, абноўка, папера, страха, сястра, кватэра, плошча, груша, сцюжа, пушча, песня, вішня, зброя, жняя, станцыя, хвоя, ралля, роля, пчала.

Практыкаванне 3. Спішыце сказы, раскрываючы дужкі.

1. Сцяпан быў на (дрывотня). (Б. С.) 2. Яшчэ праз хвіліну з (хата) выходзіць хлопец, без (шапка), у вішнёвай (сакотка). (Б.С.) 3. Хвядора пратэпала амаль нячутна па (падлога) і села на (ляжанка), бліжэй да сына. (С.Г.) 4. Кароткія яшчэ ў жніўні ночы, вечар ледзь не сустракаецца са світаннем, а трэба даць уціхнуць (змора) у руках, у нагах, у чыгуненай (спіна), адпачыць целу ад едкага поту. (У.М.) 5. Дзверы адчыніліся, і высунулася галава ў (папаха). (С.Г.) 6. Пашкоджанне (нага) было такое вялікае, што Алесь на ўсё жыццё застанецца (калека)! 7. На (узбочына) дарогі Назар раптам убачыў пяць забітых немцаў. (Луж.) 8. Ганна расказвала ўсё гэта (дачка), а ў самой на (душа) было балюча, прыкра. (І.М.)

Склонавыя канчаткі назоўнікаў II скланення

Практыкаванне 1. Запішыце назоўнікі ў родным склоне адзіночнага ліку.

Твар, лоб, хмызняк, вецер, білет, класіцызм, узгорак, сшытак, дзень, гром, грам, тыдзень, палец, горад, калектыу, тэлевізар, натоўп, атрад, мак, архіпелаг, здымак, бераг, алюміній, поплаў, гнеў, даход, праспект, скарб, гушчар, хлеб, смутак, тэрмін, Апанас, Віцебск, торф, авёс.

Практыкаванне 2. Назоўнікі, што ў дужках, пастаўце ў родным склоне адзіночнага ліку і дапішыце іх.

У дзень (ад'езд), раскаты (гром), выйсці з (парк, дом), шмат (час, гарох), няма (тварог, мёд, аловак), тона (метал, хлеб), стаяць каля (дуб, лес, лён, клён), уборка (пакой, ураджай), пах (квас, бэз, агурок), шум (самалет, вецер, матор), схавацца ад (пыл, дождж, мароз, сын), спрачацца пасля (даклад, канцэрт, сход).

Практыкаванне 3. Запішыце назоўнікі ў родным, творным і месным склонах.

Абед, блакіт, вулей, гай, геній, герой, жарт, зрух, іней, касец, кантроль, крэдыт, ліпень, травень, мір, цень, цуд, стэп, семя, правапіс, цвік, возера, дуб, сонца, каваль, іржышча, вядро, поле, туман, змрок, смех, роздум, верасень, год, юбілей, шчаўе, полымя.