1. Диффузия. Броун

Броундық қозғалыс – сұйықта немесе газда қалқып жүрген қандай да бір қатты заттың өте ұсақ бөлшектерінің сұйық немесе газ малекулаларының соққыларының әрекетінен бейберекет қозғалуы(ағылшын ботанигі Р.Браун 1827ж).

Диффузия(лат. dіffusіo – таралу, жайылу) – жылулық қозғалыс салдарынан бір-бірімен жанасқан зат бөлшектерінің бір-біріне енуі. Д. зат концентрациясының азаю бағытында жүреді әрі ол зат бөлшектерін алынған көлемге бірқалыпты етіп таратады.Молекулалар қозғалыс кезiнде бiр-бiрiмен өзара тартылыс және тебiлiс әсерiнде болады(Ван-дер-Ваальс 1837-1923жж): бағдарлық, дисперсиялық, индукциялық.

2. Электрлік сыйымдылық

Электр сыйымдылығы дегенiмiз екi өткiзгiштiң электр зарядын ұстап қалу қабiлетiн сипаттайтын шама.

Екi өткiзгiштiң электр сыйымдылығы деп бұл екi өткiзгiштiң бiрiнiң зарядының олардың потенциалдарын айырмасына қатынасын айтады:

Дараланған өткiзгiштiң электр сыйымдылығы деп, өткiзгiш потенциалы шексiз қашықтықта нөлге тең деп жорамалдағанда, бұл өткiзгiштiң зарядының q оның потенциалына φ қатынасын айтады:

Радиусы R дараланған шардың немесе өткiзгiш сфераның электр сыйымдылығы мынаған тең: ε₀- электр тұрақтысы.

Екi өткiзгiштiң электр сыйымдылығы СИ жүйесiнде бiрге тең, егер оларға +1 Кл және –1 Кл заряд жiберiлсе, олардың арасындағы потенциалдар айырымы 1 В. Бұл бiрлiктi фарад (1 Ф) деп атайды; 1 Ф = 1 Кл/В

Конденсатор деп диэлектриктердiң жұқа қабатымен бөлiнген модульдары бойынша тең әр аттас зарядталған зарядтардың екi өткiзгiштен тұратын жүйесiн айтады. Бұл жағдайда конденсатордың орамдары деп аталатын өткiзгiштердiң формасымен бiр-бiрiне қатысты орналасуы олардың тудыратын электр өрiсi кеңiстiктiң шектеулi аймағына бағытталатындай болуы керек.

Конденсаторлар жазық, сфералық және цилиндрлiк деп ажыратылады.

Конденсатордың электр сыйымдылығы жоғарыда көрсетiлген формуладағыдай екi өткiзгiштiң электр сыйымдылығынан есептеледi:

Жазық конденсатор бiр-бiрiнен аз арақашықтықта орналасқан бiрдей екi параллель пластинадан тұрады. Жазық конденсатордың электр сыйымдылығы мынаған тең: ;S – әр пластинаның ауданы, d – пластиналар арасындағы арақашықтық

Конденсаторларды қосу:

Параллель Тәзбектей

U₁ = U₂ = U₃ U = U₁ + U₂

q = q₁ + q₂ q₁ = q₂ = q₃

C = C₁ + C₂

№4 БИЛЕТ

1. Эрстед

1820 жылы дат физигі Х. Эрстед (1777-1851) тәжірибе жүзінде магнит тілінің электр тогының әрекетінен бұрылатынын көрсетті. Яғни Эрстед тогы бар өткізгіштің айналасында магнит өрісі барын анықтады. Эрстед тәжірибелерінің қорытындысы:

1. Магнит өрісін ток немесе бақылаушыға қатысты бағытта қозғалыста болатын заряд тудырады және ол тек тоққа немесе қозғалыстағы зарядқа әсер етеді.

2. Магнит өрісі тогы бар өткізгішке тек күшпен ғана әрекет етпейді, ол сонымен қатар магнит өрісінің күш сызықтарына қатысты оның бағытын да өзгертуге тырысады.

3. (Электр) магнит өрісі құйынды, тұйық өріс

-орташа магнит өтімділігі