Тэзісны план
У XI ст. узнікла адзіная старажытнаруская літаратурная мова.
Высокі ўзровень мела ў XV-XVII стст. беларускае пісьменства.
Далейшае развіццё беларускай народнасці і яе мовы адбывалася ў неспрыяльных умовах:
1) з утварэннем Рэчы Паспалітай пагаршаліся ўмовы для развіцця пісьменнасці на беларускай мове;
2) загадам Мікалая I у 1840 г. на Беларусі ў якасці афіцыйнай уводзіцца руская мова.
У XX-ыя гг ў выніку ажыццяўлення палітыкі беларусізацыі беларуская мова набыла статус дзяржаўнай.
У другой палове XX ст. нацыянальна-моўная палітыка мела русіфікатарскі, антыбеларускі характар.
Сёння беларуская літаратурная мова – адна з багатых і развітых моў.
Заданне 2. Падбярыце з любога тэксту 10 прыкладаў марфалагічнай інтэрферэнцыі(па 5 форм роднага склону і па 5 форм меснага склону адзіночнага ліку рускіх і беларускіх назоўнікаў другога скланення), а таксама 5 прыкладаў сінтаксічнай інтэрферэнціі.
Марфалагічная інтэрферынцыя ( форма роднага склону адзіночнага ліку рускіх і беларускіх назоўнікаў другога скланення): укладка асфальта – укладка асфальту, со стороны леса – з боку лесу, розовый от мороза – ружовы ад марозу, курс массажа – курс масажу, банка мёда – слоік мёду.
Марфалагічная інтэрферынцыя ( форма меснага склону адзіночнага ліку рускіх і беларускіх назоўнікаў другога скланення): в художественном музее – у мастацкім музеі, в следующем году – у наступным годзе, в отрывном календаре – у адрыўным календары, говорить о муже – гаварыць аб мужу, бродили по лесу – блукалі па лесе.
Сінтаксічная інтэрферынцыя: послать за хлебом – паслаць па хлеб, путешествие по странам Европы – падарожжа па краінах Еўропы, простите меня – выбачце мне, заведующий библиотекой – загадчык бібліятэкі, в другой раз – іншым разам.
Заданне 3. Падбярыце па тры выразы з публіцыстычнага, навуковага і афіцыйна-справавога стыляў і складзіце з імі сказы выразнай функцыянальна-стылявой прыналежнасці.
Творчы пошук – публіцыстычны стыль.
Чалавек няўрымслівага характару, паэт і рамантык, Максім Багдановіч заўсёды знаходзіўся ў творчым пошуку.
Прыхільнікі таленту – публіцыстычны стыль.
Прыхільнікі таленту мастака, сустракаючыся з яго творамі, нібы дзеці, радуюцца яго пейзажам.
Сын беларускай зямлі – публіцыстычны стыль.
Сын беларускай зямлі, ён (Ігнат Дамейка) увайшоў у сусветную навуку, пакінуў прыкметны след у фізіцы, хіміі, геаграфіі і батаніцы.
Злучэнне вадароду з кіслародам – навуковы стыль.
Вада – найпрасцейшае злучэнне вадароду з кіслародам.
Экалагічны фактар – навуковы стыль.
Любое асяроддзе характарызуецца шэрагам экалагічных фактараў, якія ўздзейнічаюць на жывы арганізм.
Развіццё біяцэнозу – навуковы стыль.
Прасочым развіццё біяцэнозу ў месцах, пазбаўленых глебы і яшчэ ні разу не заселеных жывымі арганізмамі.
Пасада галоўнага інжынера – афіцыйна-справавы стыль.
Прыняць на пасаду галоўнага інжынера Іванова Івана Іванавіча з 01.01.2012 па катракту на два гады.
Аплаціць за папярэднія перыяды - афіцыйна-справавы стыль.
Абанент павінен аплаціць ужытую электраэнергію за папярэднія перыяды.
Няспраўнасць лічыльнага механізма - афіцыўна-справавы стыль.
Пры пашкоджанні або няспраўнасці лічыльнага механізма абонент абавязаны тэрмінова паведаміць аб гэтым у Энерганагляд па тэлефоне, указаным у абаненскай кніжцы.
Заданне 4. Выпішыце з артыкула па спецыяльнасці(фізіка, матэматыка, праграмаванне, уводіны ў спецыяльнасць і інш.) 20 словазлучэнняў (ці слоў) і перакладзіце іх на баларускую мову. У тэрміналагічным слоўніку ці ў слоўніку прафесіяналізмаў знайдзіце тлумачэнні гэтых слоў.
Антивирусная программа – антывірусная праграма:
камп’ютарная праграма, якая знаходзіць і выдаляе вірусы.
Байт – байт:
інфармацыйны запіс, які складаецца з васьмі бітаў і ўяўляецца сабой адзінае цэлае.
Бит – біт:
мінімальная (атамарная) адзінка інфармацыйнага запісу, якая прымае, напрыклад, значэнні: нуль і адзін.
Винчестер – вінчэсцер:
накапляльнік на жорсткіх магнітных дысках.
Вирус компьютерный – вірус камп’ютарны:
камп’ютарная праграма, якая служыць для парушэння работы камп’ютараў, якая можа самастойна размнажацца, пераносіць сябя на дыскі.
Генератор случайных чисел – генератар выпадковых лічбаў:
праграма выдачы псеўдавыпадковых лічбаў з імітацыяй зададзенага закона размеркавання.
Граф – граф:
фігура, якая складаецца з канечнай колькасці кропак (вяршынь графа) і адрэзкаў (дуг графа), якія аб’ядноўваюць вяршыні.
Джойстик –джойсцік:
маніпулятар, які ўяўляе сабой свободна рычаг, які свабодна перасоўваецца ў двух вымярэннях, з дапамогай якога можна кіраваць работай некаторых камп’ютарных праграм.
Диаграмма – дыяграма:
графічнае ўяўленне дадзеных у відзе плоскіх або аб’ёмных фігур.
Дисководы – дыскаводы:
электрамеханічныя прылады для запісу і счытвання інфармацыі з магнітных дыскаў .
Информатика – інфарматыка:
а) сфера чалавечай дзейнасці, звязаная са стварэннем і прымяненнем сістэм апрацоўкі інфармацыі, уключаючы сродкі вылічальнай тэхнікі, іх праграмнае і матэматычнае забеспячэнне;
б) навука, якая вывучае інфармацыю і яе ўласцівасці.
Клавиатура – клавіятура:
прылада, якая служыць для ўводу ў камп’ютар сімвольнай інфармацыі.
Компьютерная (вычислительная) сеть – камп’ютарная (вылічальная) сетка:
сукупнасць камп’ютараў, кабеляў, сеткавых адаптэраў, мадэмаў і іншых сеткавых прылад, якія працуюць пад кіраўніцтвам агульнай сеткавай аперацыйнай сістэмы.
Контроль доступа – кантроль доступу:
папярэджанне несанкцыяніраванага доступу да абароненых дадзеных.
Коэффициент вариации – каэфіцыент варыяцыі:
адносіны сярэднеквадратычнага ўхілу да матэматычнага чакання выпадковай велічыні.
Линейное программирование – лінейнае праграміраванне:
Клас задач матэматычнага праграміравання пры ўмове, што мэтавая функцыя, а таксама роўнасці і няроўнасці, якія абмяжоўваюць мноства рашэнняў, - лінейныя.
Математическая статистика – матэматычная статыстыка:
навука аб матэматычных метадах сістэматызацыі і выкарыстання статыстычных дадзеных для навуковых і практычных вывадаў на аснове тэорыі вераятнасцей.
Микросхема – мікрасхема:
Складаны электронны прыбор, реалізаваны ў выглядзе паўправадніковага крыстала.
МОДЕМ – МАДЭМ:
Прылада для абмену дадзенымі паміж камп’ютарамі па тэлефонных каналах.
Мультимедиа – мудьтымедыя:
Камп’ютарная тэхналогія, якая дазваляе выкарыстоўваць разнастайныя віды ўяўляемай інфармацыі: традыцыйныя (тэкст, табліцы, ілюстрацыі) і новыя (мова, музыка, фрагменты відэафільмаў, тэлекадры, анімацыі і інш.).
Заданне 5. Падбярыце тэкст на рускай мове (100 – 120 слоў) па спецыяльнасці, у якім былі б дзеепрыметныя словазлучэнні з суфіксамі
-ущ- (-ющ-), -ащ- (-ящ-), -ем- (-им-) і перакладзіце яго на беларускую мову.
Совершенствование технологий, касающихся предоставления информации, обеспечения доступа и обмена ею, требует принятия неотложных мер в этой области на международном, национальном и региональном уровнях.
Новая информационная технология позволила учащимся, проживающим в удаленных районах мира, получить доступ к информационным ресурсам и специальным знаниям, которые отсутствуют на местном уровне; создать новые средства для когнитивного обучения и интеллектуального сотрудничества. Исследования в области когнитивного обучения, позволяющие по-новому осмыслить и разработать стратегии обучения и реализовать новые способы использования технологических средств и информационных ресурсов в целях обучения, дают возможность детям из разных регионов мира общаться и выходить на новый уровень культурного осмысления и понимания. В ряде стран, например, в Великобритании, в законе об образовании гарантируется право учащихся с 6 лет пользоваться новыми информационными технологиями в учебном процессе; открыть новые перспективы для образования инвалидов; взрослым пройти переподготовку на рабочем месте, при этом изучаемые новые технологии дистанционного обучения открывают очередные возможности для профессионального развития; кроме того, новые технологии мультимедиа служат уникальным и мощным средством распространения сложных и абстрактных концепций.