Аналитические глаголы

2) Выражают продолжающиеся действия:

-ып/-еп/-п + утыр-

-ып/-еп/-п + ят-

-ып/-еп/-п + тор-

яз-ып утыр-а	сидит пишет
сљйлђш-еп утыр-а	сидит разговаривает
укы-п утыр-а	сидит читает
кара-п утыр-а	сидит смотрит
яшђ-п ят-а	живет
укы-п ят-а	почитывает
љйрђне-п ят-а	учит
бас-ып тор-а	стоит
утыр-ып тор-а	сидит
сљйлђш-еп тор-а	говорит
кара-п тор-а	смотрит

 

Рљстђм бњлмђсендђ хат язып утыра.

ђби белђн ђни бик озак сљйлђшеп утырдылар.

Туганнарыбыз авылда исђн-сау гына яшђп яталар.

Алар татарча љйрђнеп яталар икђн.

Азат абый бик озак тукталышта басып торды.

Без университет бинасына карап тордык.

Ул дуслары белђн урамда сљйлђшеп торган.

Диалоглар

а) — Сез нђрсђ язасыз?

— Мђкалђ язып утырам.

 

ђ) — Сез нђрсђ турында сљйлђшеп утырдыгыз?

— Казан университеты турында.

 

б) — Ничек яшђп ятасыз?

— Рђхмђт! Исђн-сау.

 

 

в) — Ник монда басып торасыз?

— Троллейбус юк.

 

г) — Хђзер ул нђрсђ белђн шљгыльлђнђ?

— Татар теле љйрђнеп ята.

 

д) — Сљембикђ манарасы сезгђ ошадымы?

— ђйе, без аћа бик озак карап тордык.

 

Аналитические глаголы

3) Выражают завершение действия:

-ып/-еп/-п + бетер-

-ып/-еп/-п + ќит-

-ып/-еп/-п + чык-

-ып/-еп/-п + кайт-

-ып/-еп/-п + кер-

-ып/-еп/-п + кил-

яз-ып бетер-де	дописал
укы-п бетер-де	прочитал
сљйлђ-п бетер-де	рассказал
аша-п бетер-де	доел
кил-еп ќит-те	пришел
кайт-ып ќит-те	вернулся
љйрђн-еп ќит-те	научился
бар-ып ќит-те	дошел
ал-ып кайт-ты	принес; привез
йљр-еп кайт-ты	прогулялся
кара-п кайт-ты	посмотрел; осмотрел
сора-п кайт-ты	отпросился

 

Без бу китапны укып бетердек.

Алсу хатны язып бетергђн.

Дания апа авылга кайтып ќитте.

Поезд Мђскђњгђ килеп ќитте.

Без кибеттђн суыткыч алып кайттык.

Абдулла абыйлар татар спектаклен карап кайттылар.

Сђгать ќидедђ Азат абый килеп керде.

ђнђс абый соћ гына кайтып керде.

Кунакларыбыз Казанны йљреп чыктылар.

Кич белђн Айратларга кереп чыктык.

Ул тиз генђ кафега барып килде.

Алар ресторанда ашап килделђр.

 

а) — Марат, теге романны укып бетердећме?

— ђйе, кичђ укып бетердем.

 

ђ) — Кунакларыгыз килеп ќиттеме?

— Килеп ќиттелђр.

 

б) — ђни, кибеттђн нђрсђ алып кайттыћ?

— Банан, ананас, киви.

 

в) — Рљстђм ник иртђ кайткан?

— Ул эштђн сорап кайткан.

 

г) — Профессор Закиров китабын язып бетергђнме?

— ђйе, язып бетергђн.

 

д) — Кичђ кая бардыгыз?

— "Зђћгђр шђл" спектаклен карап кайттык.

 

е) — ђни, гљбђдия бармы?

— Юк, ашап бетердек.

 

ж) — Сез кая бардыгыз?

— Тиз генђ китапханђгђ барып килдек.

 

ќ) — Син кайда ашап килдећ?

— Мин љйдђ ашап килдем.

 

з) — Кем бар анда?

— ђти кайтып ќитте.

 

и) — Сез бу китап белђн танышмы?

— ђйе, без аны карап чыктык.

IV. Савыт-саба	посуда
Тђлинкђ	тарелка
Чынаяк	чашка
Кашык	столовая ложка
Калак	чайная ложка
Чђнечке	вилка
Пычак Чњмеч Табак	нож половник миска
Таба	сковорода
Чђйнек	чайник
Май савыты	масленка
Шикђр савыты	сахарница

 

а) — Улым, чђйнекне плитђгђ куй ђле.

— Ярый, ђни.

 

ђ) — Май савыты кайда ул?

— Суыткычта.

 

б) — Шикђр савытында шикђр беткђн, ђни.

— њзећ сал, кызым!

 

в) — Хђзер безгђ кунаклар килђ. љстђлгђ пычаклар, кашыклар, чђнечкелђр куярга кирђк.

— Ничек куярга?

— Пычакны тђлинкђнећ ућ ягына, ђ кашык белђн чђнечкене сул якка куй.

 

г) — Чынаяклар чистамы?

— ђйе, ђни, юдым.

 

д) — Апа, теге зур табакны бир ђле.

— Нигђ ул?

— Алма салырга.

 

е) — Кунаклар килњгђ нђрсђ пешерђбез?

— Зур табага бђлеш салабыз, кечкенђ табада кыстыбый пешерербез.