10. Форсированная индустриализация и принудительная коллективизация в бсср. Формирование командно-административной системы управления, ее основные черты.

Пач. 20-х гадоў ХХ стагоддзя аснова гаспадаркі: харчовая, дрэваапрацоўчая, каляровая, гарбарная галіны прамысловасці. Існавала праблема iнжынерна-тэхнiчных кадраў, квалiфiкаваных рабочых.

Галоўная мэта палiтыкi сац. iндустрыалiзацii - стварэнне матэрыяльна-тэхнiчнай базы сацыялiзму, пераўтварэнне СССР у эканамiчна-незалежную дзяржаву.

Сутнасць iндустрыалiзацii: пераўтварэнне у краіну, вырабляючую свае машыны і абсталяванне, аб`яўлялася пераважным развiццем цяжкай iндустрыi.

Праблемы: 1) прамежнае знаходжанне Беларусі -> немэтазгоднасць развiцця цяжкай прамысловасцi, 2) адсутнасць разведаных радовiшчаў нафты, газа, 3) недахоп квалiфiкаваных кадраў.

Узяты курс на неабходнае i хуткае развiцце галiн, якiя базiравалiся на перапрацоўцы мясцовай сыравiны: керамiчнай, шклянай, запалкавай, дрэваапрацоўчай, iльнопрадзiльнай, папяровай, гарбарнай, харчовай i iнш.

Асноўная крынiца накаплення: знiжэнне сабекошту прадукцыi, паскарэнне абарачальнасцi сродкаў, шэрокай нацыяналiзацii прамысловасцi, укараненне найноўшых дасягненняў навукi i тэхнiкi, павышенне прадукцыйнасцi працы i ўмацаванне дысцыплiны. За 3 г. ў рэспублiцы было пабудавана 150 прамысловых прадпрыемстваў.

На змену гаспадарчаму разлiку ў эканомiцы прыйшла камандна-адмiнiстрацыйная сiстыма. Усталеўвалася жорсткая цэнстралiзаваная сiстэма кiравання прамысловасцю часоў «ваеннага камунiзму».

Другая пяцiгодка (1933—1937) дала павялiчэнне валавой прадукцыi ў 1,9 раза. Да канца другой пяцiгодкi рэспублiка давала ўжо 2,2 % усей валавой прадукцыi прамысловасцi СССР. Па тэмпах развiцця БССР адставала ад СССР у цэлым.

Велiзарная значэнне ў жыццi нашага грамадства, 4/5 насельнiцтва якога ў 20—30-я гг. складала сялянства, мелi радыкальныя пераўтварэннi сельскай гаспадаркi.

Калгасы разглядалiся ў асноўным як форма арганiзацыi бяднейшых пластоў насельнiцтва. Стваралiся яны як правiла на землях дзяржаўнага фонду. Развiцце сельскагаспадарчай кааперацыi iшло галоўным чынам у дзвюх формах: крыдытнай i забеспячэнска-збытавой.

У канцы 20-х гг - курс на паскораную калектывiзацыю ў яе вышэйшых формах. Мэта – у кароткi тэрмiн парвесцi калектывiзацыю вескi i ўзяць у яе сродкi для патрэб iндустрэялiзацыi i абароны краiны. Раскулачванне, ссылкі ў Сібір. Да канца 30-х гадоў калiктывiзацыя ў Беларусi была завершана, кулацтва як клас лiквiдавана.

14. Династический кризис в Великом княжестве Литовском в 70-е гг. Хiv в. Кревская уния 1385 г. И ее последствия.

Першы крызiс узнiк пасля смерцi Гедымiна (1341), калi вялiкiм князям стаў яго любiмы сын Еўнут. Найбольш моцныя з яго братоў, Альгерд i Кейстут, зверглi Еўнута. I хаця на велiкакняжацкi прастол быў ўзведзены Альгерд, у ВКЛ склаўся своеасаблiвы дуалiзм вярхоўнай улады. Другi палiтычны крызiс узнiк у 1377 г. пасля смерцi Альгерда. Пры падтрымцы Кейстута на велiкакняжацкi прастол быў ўзведзены Ягайла, сын Альгерда. Аднак яго пазiцыi былi вельмi няўстойлiвыя, i ў 1381 г. Кейстут захапiў вярхоўную ўладу. Наступiў новы, трэцi палiтычны крызiс. Праз год Кейстут быў забiты Ягайлам. Ягайла не змог перамагчы цэнтрабежныя тэндэнцыi i адолець палiтычны крызiс сваiмi сiламi i зрабiў стаўку на знешнюю сiлу – Польшчу.

К канцу XIV ст. - ўмовы зблiжэння ВКЛ i Польшчы (гэтага патрабавала i знешняя небяспека – Тэўтонскi ордэн). У 1385 г. было падпiсана пагадненне мiж ВКЛ i Польшчай – Крэўская ўнiя. Ягайла стаў польскiм каралём. Па сваiх умовах унiя вяла да каталiцкай экспансii на беларуска-лiтоўскiх землях. Незадаволеныя беларуска-лiтоўскiя феадалы пачынаюць барацьбу супраць унii. Яе ўзначалiлi Андрэй Альгердавiч – на першым этапе, Вiтаўт, сын Кейстута – на другiм. Востраўскага пагаднення (1392) аб падзеле ўлады памiж Ягайлам i Вiтаўтам, было гарантавана адасобленае дзяржаўнае iснаванне, але ў саюзе з Польшчай i пад верхаўладзем польскага караля. Палiтычная самастойнасць ВКЛ - Гарадзельская унiя 1413 г., але ўсе роўна пад уладай польскага караля. Супрацьстаянне бакоў прывяло да грамадзянскай вайны (1431—1436), пад уплывам якой былi прыняты прывiлеi польскага караля (1432) i вялiкага князя (1434), якiя пашыралi правы праваслаўных феадалаў (забарона займаць вышэйшыя дзяржаўныя пасады захоўвалася).

Палiтычная гiсторыя ВКЛ прасякнута барацьбой цэнтрабежных тэндэнцый, а палiтычны рэжым ВКЛ прымаў абрысы парламенцкай манархii (паны-рада, вольны сейм, абмежаванне вялiкакняскай улады, правы шляхты). Больш за 100 гадоў ВКЛ знаходзiлася ў стане персанальнай унii з Польшчай, застаючыся пры гэтым суверэннай дзяржавай, дзякуючы намаганням рускiх i лiтоўскiх феадалаў.