54 Вызваленне Беларусi ад нямецка-фашысцкiх захопнiкау. Заканчэнне Вялiкай Айчыннай I другой сусветнай вайны

Пасля перамогi у Курскай бiтве, Чырвоная Армiя пачала наступленне ад Невеля да Чорнага мора. Восенню 1943 - на тэр. Б., 23 ве-расня быу вызвалены 1-шы райцэнтр БССР - Камарын. За восень-зiму былi вызвалены 36 раёнау, Гомель i Мазыр. Важнае значэнне - фарсiраванне Дняпра у раёне Львова. Вялiкую дапамогу - падпольшчыкi i партызаны. У 1944 пачауся завяршальны этап ВАВ - выгнанне ворагау з савецкай зямлi, вызваленне народау Еуропы. Значную ролю у рашэннi задач на гэтым этапе адыграла Бел. наступальная аперацыя (кодавая назва "Баграцiён"). Гiтлераускае камандаванне надавала вялiкае значэнне утрыманню Б., бо яна была важным плацдармам, якi прыкрывау усходне-прусскi i вар-шауска-берлiнскi стратэгiчныя напрамкi. Былi падрыхтаваны абарончыя рубяжы на рэках Днепр, Бярэзiна, Свiслач, Нёман i iнш. Рад гарадоу аб'яулены крэпасцямi (Мiнск, Вiцебск, Орша, Магiлёу..),якiя не належалi здачы. У Беларусi была моцная групiроука нямецкiх войск. У красавiку-маi генштаб Чырв. Армii распрацавау план аперацыi "Баграцi-ён".Яго ажыццяулялi войскi наступных франтоу: 1-ы Беларускi (генерал Ракасоускi), 2-i Беларускi (генерал-палкоунiк Захарау), 3-i Беларускi (генерал-лейтэнант Чарняхоускi), 1-ы Прыбалтыйскi (генерал I.Х.Баграмян) пры падтрымцы Дняпроускай флатылii, авiяцыi далёкага дзеяння i ПВА. Партызанскiя злучэннi. Задума Вярхоунага Галоунакамандавання: франты адначасова пераходзяць у наступленне на Вiцебскiм, Багушэускiм, Аршанскiм i Бабруйскiм напрамках,разбураюць фронт абароны ворага, акружаюць i знiшчаюць яго групоукi Вiцебска i Бабруйска i выходзяць на Мiнск з мэтай знiшчэння i акружэння асн. сiл групы армiй "Цэнтр" на усходзе Мiнска. Наступленне пачалося 23 чэрвеня 1944г. Спачатку быу нанесены бомбавы удар авiяцыяй, потым артылерыйская падрыхтоука.Ужо на 3-цi дзень была акружана Вiцебская групiроука працiунiка i вызвалены Вiцебск.Да канца чэрвеня 1944 былi вызвалены Орша, Магiлёу, Бабруйск. Развярнулiся баi за Мiнск. Гiтлерауцы добра умацавалi горад (былi перакiнуты дадатковыя войскi, збудавана драуляная сцяна, за якой размяшчалiся танкi i гарматы). Аднак i гэта не астанавiла савецкiх воiнау. Першым уварвауся у горад танк Фролiкава. У баях на вулiцах Мiнска вызначыуся камандзiр танкавага узвода Колычау. Iм, а таксама Бурдзейнаму,было прысвоена званне "Ганаровы грамадзянiн г.Мiнска". Мiнск быу вызвалены 3 лiпеня. У раёне Мiнска была акружана 100 тыс. групоука ворага. 7 дзен спрабавалi вырвацца фашысты з "Мiнскага катла". 70 тыс. гiтлерауцау было забiта, 35 тыс. узята у палон. У ходзе далейшага наступлення савецкiя войскi 28 лiпеня вызвалiлi Брэст. Фашысты былi выгнаны з бел. зямлi. Загiнула больш за 2 млн. 200 тыс. чалавек, толькi прамыя страты склалi 75 млрд. р., былi разбураны гарады, вескi, прамысловыя прадпрыемствы. Аднаўленне эканомiкi пачыналася адразу пасля вызвалення – у канцы 1943—1944 году.

55 Бсср у пасляваенны перыяд. Аднауленне народнай гаспадаркi. Грамадска-палiтычнае I культурнае жыццё.

Велiзарныя мат. i людскiя страты (75 млрд. рублёу, загiнуу кожны 4 беларус). З 1943 пачалося аднауленне прамысловасцi, да 1950 яна перавысiла даваенны узровень. Быу асвоены выпуск аутамабiляу, трактарау, лiцейнага абсталявання. Пабудаваны рад прадпрыемствау лёгкай прам-цi, праведзена рэканструкцыя iльнозаводау, абутковых прадпрыемствау. П. 50-х гадоу характ-ца навукова-тэхнiчнай рэвалюцыяй. Да сяр.50-х Б. дасягнула новых поспехау. Пабудавана 150 прадпр-вау: Аршанскi завод швейных машын,Вiцебская шоука-ткацкая фабрыка,малочна-кансервавыя заводы... Нов. тэхналагiчн. абсталяванне.Павысiлася прадукцыйнасць працы. З сяр.50-х пашыраецца капiтальнае будаунiцтва, вытворчасць набывае характар навукова-iндустр-га тыпу. Навука становiцца удзельнiкам механiзаванай i аутаматызаванай вытворчасцi. За 1956-65 было пабудавана 450 фабрык i заводау (Бел. аутазавод у Жодзiне, 2 Салiгорскiя калiйныя камбiнаты, Полацкi нафтаперапрацоучы завод...). Але у 40-60-ыя у прамысловасцi дзейнiчалi сiлы тармажэння, звязаныя з камандна-адмiнiстр. сiстэмай. Спроба аслаблення яе заменай у 1957 галiновага кiраунiцтва эканомiкай тэрытарыяльна-галiновым (замест мiнiстэрствау уведзены сауноргасы) iстотных змен не прынесла. Вялiкi урон i с/г. 1945-50 iдзе аднауленне, сяляне пазбауляюцца права выбару форм гаспадарання на зямлi, пераутвараюцца у механiчную рабочую сiлу.Калгаснiкi аказалiся у залежнасцi ад кiраунiкоу калгасау, не маглi выехаць з вёскi. Гэта прывяло да крызiсу с/г. У п. 50-х пачалi шукаць выхад з крызiсу, якi бачыуся у павышэннi цэн на с/г прадукцыю, пераразмеркаваннi бюджэту на карысць сяла.