30. Образование, наука и культура б во вт.П XIX нач xXв. Становление бел нации

Рэформа 1861 г., вызваліўшы сялян ад прыгоннай залежнасці, стварыла ўмовы для капіталіст. перабудовы памешчыцкай і сялянскай гаспадарак з арыентацыяй на рынак.Прамысловы пралетарыят Беларусі хар-ся шматнацыянальнасцю і адносна невысокай канцэнтрацыяй.Гандлёва-прамысловая буржуазія Беларусі была таксама шматнац., прычым большую яе частку складалі прадстаўнікі небеларускага этнічнага насельніцтва.Слабасць нац. буржуазіі ў пэўнай ступені замаруджвала працэс кансалідацыі беларускай нацыі.У канцы XIX ст. паступова стабілізавалася этнічная тэр-ыя беларусаў.Галоўным арэалам кансалідацыі беларускай нацыі былі цэнтральная і паўночна-заходняя часткі Беларусі.За 40 паслярэформенных гадоў колькасць жыхароў Беларусі падвоілася.У другой палове ХІХ – пачатку XX ст. працягваўся працэс фарміравання мовы бел. нацыі. Бел. Літ. мова развівалася галоўным чынам як мова мастацкай літаратуры і часткова публіцыстыкі.Адметнасць беларускага этнасу адлюстроўвалася ў своеасаблівым народным выяўленчым і дэкаратыўна-прыкладным мастацтве.Кансалідацыя бел. этнасу ў нацыю суправаджалася ростам нац. самасвядомасці.Быў праведзены шэраг рэформ у галіне адукацыі.Да 60-х гг. ХІХ ст. сістэма адукацыі хар-ся рознатыповасцю навучальных устаноў..Змены ў сістэме адукацыі Беларусі прывялі да ўстойлівага росту колькасці навучальных устаноў.Аднак, нягледзячы на станоўчыя дасягненні народнай асветы, як Расійская імперыя ў цэлым, так і Беларусь адставалі ад краін Заходняй Еўропы.У галіне пачатковай адукацыі ўрадавая палітыка была накіравана на тое, каб значную частку затрат на ўтрыманне народных вучылішч перакласці на сялян.Сярэдняя адукацыя заставалася прывілеяй пануючых класаў.

Складвалася сістэма прафесійнай адукацыі. У Беларусі ствараліся рамесныя, с/г-чыя, медыцынскія, музыкальныя, мастацкія навучальныя ўстановы.

Літаратура. У другой палове ХІХ ст. пачынаецца новы этап у развіцці бела. літ. Пісьменнікі паступова станавіліся на шлях стварэння развітой літаратуры. Ішоў працэс жанравага ўзбагачэння літаратуры, удасканальвалася вершаскладанне.Вяршыняй развіцця беларускай літаратуры стала творчасць Францішка Багушэвіча. У гісторыю вайшлі Янка Купала, Якуб Колас, Цішка Гартны.

Тэатр. У фарміраванні бела. прафесійнага нацы. тэатра вялікую ролю адыграла тэатральная культура рускага, украінскага і польскага народаў. У бел. гарадах дзейнічалі мясцовыя рускія драматычныя трупы, а таксама гастралявалі акцёры сталічных тэатраў.

У апошняй трэци 19 ст працягвауся працэс фармиравання беларускай нацыи. Иснаванне нацыи характарызавалася наяунасцю наступных прымет: супольнасць тэрыторыи и эканамичнага жыцця, культуры и литаратурнай мовы, агульнасцю рыс нацыянальнага характару.

Фармираванне беларускай нацыи стрымливалася русификатарскай палитыкай царызму: пашырэнне расийскага землеуладання, пераводам пачатковай школы цалкам на русскую мову навучання, адсутнасцю вышэйшых навучальных устаноу, беларускамоунага друку.

На абуджэнне нацыянальнай самасвядомасци вялики уплыу аказала дзейнасць шматликих збиральникау и даследчыкау фальклору, лингвистау, гисторыкау, этнографау. У апошния дзесяцигоддзи 19 ст за усей этничнай тэрыторыяй канчаткова замацавауся тэрмин «Беларусь».

З працэсами фармиравання беларускай нацыи неадрыуна звязана и развицце Беларускай культуры. У гэты час адбываецца фармираванне новай беларускай литаратурнай мовы, што найбольш яскрава праяуляецца у жанрах мастацкай литаратуры и публицыстыки. Развицце грамадскай думки садзейничала з‘яуленню беларускай литаратуры дэмакратычнага характару. Найбольш вядомыми были Калиноуски, Багушэвич, Дунин-Марцинкевич, Лучына, Гурынович. З’яуляюццабеларуския легальныя выданни («Наша доля», «Наша нива»).

Актывизавалася музычнае и тэтральнае жыцце Беларуси. Пэуныя кроки зроблены у мастацтве и архитэктуры.

З’яуляюцца беларуския арганизацыи у Маскве и Пецярбургу («Гоман»). Фармируецца першая беларуская палитычная партыя—Беларуская сацыялистычная грамада. Пашыраюцца прафесийныя, грамадска-культурныя аб’яднанни и гуртки.

Наогул, нягледзячы на неспрыяльныя дзяржауна-палитычныя умовы, спецыфичную этнасацыяльную ситуацыю и дзякуючы рэформам 60-80 гг, якия паклали шлях да эканамичнай и палитычнай мадэрнизацыи краины, фармираванне беларускай нацыи у агульных рысах завяршылася.

Реформа 1861 г., освободив крестьян от крепостной зависимости, создала условия для капиталист. перебоя-строения помещичьей и крестьянской хозяйств с арыен-тацыяй на рынак.Прамысловы пролетариат Беларуси хар-ся многонациональность и относительно невысокой канцэнтрацыяй.Гандлёва-промышленная буржуазия Беларуси была также шматнац., причем большую ее часть составляли представители небелорусского этнического насельництва.Слабасць нац. буржуазии в определенной степени замедляют процесс консолидации белорусского нацыи.У конце XIX в. постепенно стабилизировалась этническая термо-ые беларусав.Галовным ареалов консолидации белорусского нации были центральная и северо-западная части Беларуси.За 40 паслярэформенных лет число жителей Беларуси падвоилася.У второй половине XIX - начале XX в. продолжался процесс формирования языка бел. нации. Бел. Лит. язык развивался в основном как язык художественной литературы и частично публицыстыки.Адметнасць белорусского этноса отражалось в своеобразном народном изобразительном и декоративно-прикладном ху-тве.Кансалидацыя бел. этноса в нацию сопровождает-лась ростом нац. самасвядомасци.Быв проведен ряд реформ в области адукацыи.Да 60-х гг. XIX в. система образования хар-ся рознатыповасцю обучающий-ных учреждений .. Изменения в системе образования Беларуси привели к устойчивому росту количества учебных установ.Аднак, несмотря на положительные достижения народного просвещения, как Российская империя в целом, так и Беларусь отставали от стран Западной Европы. области начального образования правительственная политика была направлена ​​на то, чтобы значительную часть затрат на содержание народных училищ переложить на сялян.Сярэдняя образование оставалось привилегией господствующих классов.

Складывалась система профессионального образования. В Беларуси создавались ремесленные, с / х-чья, медицинские, музыкальные, художественные учебные заведения.

Литература. Во второй половине XIX в. начинается новый этап в развитии бело. лит. Писатели постепенно становились на путь создания развитой литературы. Шел процесс жанрового обогащения литературы, совершенствовалась вершаскладанне.Вяршыняй развития белорусского литературы стало творчество Франтишка Богушевича. В историю вошли Янка Купала, Якуб Колас, Тишка Гартный.

Театр. В формировании бело. профессионального наци. театра большую роль сыграла театральная культура русского, украинского и польского народов. В бел. городах действовали местные русские драматические труппы, а также гастролировали актеры столичных театров.

В последней трэци 19 в працягвауся процесс фор-миравання белорусским нацыи. Иснаванне нацыи характеризовалась наличие следующих признаков: сообщество тэрыторыи и эканамичнага жизни, культуры и литаратурнай языка, общностью черт национального характера.

Фармираванне белорусским нацыи стрымлива-лась русификатарскай палитыкай царизма: пастбища-образованием расийскага землеуладання, переводом начальной школы полностью на русский язык обучения-ния, отсутствием высших учебных учреждений, беларускамоунага печати.

На пробуждение национальной самасвядомасци вялики влияние оказала деятельность шматликих зби-ральникау и исследователей фольклора, лингвистау, гисторыкау, этнографау. В апошния десяцигодди 19 века за всей этничнай территорией окончательно замацавауся тэрмин «Беларусь».

С працэсами фармиравання белорусским нацыи неадрыуна связано и развицце Белорусского культуры. В это время происходит фармираванне новой бело-русской литаратурнай языка, что наиболее ярко праяуляецца в жанрах художественной литаратуры и публицыстыки. Развицце общественной думки саду-ничала появление белорусского литаратуры демократии ческого характера. Наиболее вядомыми были Калиноуски, Багушэвич, Дунин-Марцинкевич, объединяло-на, Гурынович. Зъяуляюццабеларуския легальные выданни («Наша доля», «Наша нива»).

Актывизавалася музыкальное и тэтральнае жизнь Беларуси. Определенные кроки сделаны в искусстве и архитэктуры.

Являются беларуския арганизацыи в Москве и Петербурге («Гомон»). Фармируецца первая белорусский палитычная партия-Белорусский сацыялистычная община. Расширяются прафесий-ные, общественно-культурные абъяднанни и гуртки.

Вообще, несмотря на неблагоприятные госу-жауна-палитычныя условия, спецыфичную этнасацы-ются социальные ситуацыю и благодаря реформам 60-80 гг, якия паклали путь к эканамичнай и палитычнай мадэрнизацыи краины, фармираванне белорусским нацыи в общих чертах завершилась.