2. “Атамекен” баєдарламасыныѕ ўстаз-тјлiмгерлер мен оќушылардыѕ шыєармашылыќ јрекеттерiнiѕ негізiне айналу ауќымын ќалыптастыру шаралары. Оєан:

- Мектептегi тјрбие жўмысына жауапты ќызметкерлердiѕ педагогикалыќ мјртебесiн кґтеру;

- Тјлiмгер-вожатыйдыѕ жјне тјрбиешi-психологтардыѕ педагогикалыќ мјртебесiн кґтеру;

- Педагогикалыќ оќу орындарында болашаќ мўєалiмдердi оќушыларєа ўлттыќ тјрбие беруге дайындау шараларына мемлекеттiк ќолдау кґрсету;

- Ўстаз-тјлiмгерлер мен мектеп психологтарыныѕ бiлiмдерiн жетiлдiру маќсатында арнайы семинар-тренингтер ўйымдастыру; [Сурет 8]

- мектептегi тјрбие жўмыстарына ќажеттi деген педагогикалыќ бастамалар мен тўжырымдардыѕ кешендi енгiзiлуiне мїмкiндiк туєызу;

Баєдарламаныѕ бірнеше Баєытты ќамтуыныѕ басты себебi, јрбiр оќушыєа ўлттыќ ќўндылыќтар жґнiнде барынша мол аќпараттар жјне тапсырмалар беру болып табылады. Мол аќпаратты бала санасына тиімді тўрєыда сiѕiру – оќушы јрекетi мен ќабiлетiнiѕ бос уаќыттарын барынша пайдалануєа байланысты болмаќ.

Оныѕ себептерi кґп. Соныѕ iшiндегi еѕ бастысы – ол ўлттыќ идея болып табылады. Тарих беттерiнде бiз тјрбиенiѕ ќоєамда бiрде, їстем тап ґкiлдерiнiѕ, бiрде дiни идеологиялыќ рухани кїштiѕ ќўралы болып келгенiне кґз жеткiздiк. Демек, тјрбие ќоєамдыќ пiкiрдi ќалыптастырудыѕ негiзгi бiр кґзi екенi аныќ.

Бїгiнгi таѕда саясаттанушы єалымдар ўлттыќ идеология жґнiнде ауќымды проблемалар кґтерiп жатыр. Кейiнгi жылдары республикамыздыѕ кґп жерлерiнде белеѕ ала бастаєан дiни конфессиялар мен секталар жјне саяси партиялар ґз баєдарламалары мен жолдауларында идеология мјселесiне айырыќша тоќталып, негiзгi ойларын тјлiм-тјрбие мен бiлiм жїйесi арќылы жїзеге асыруды маќсат етiп отырєаны шындыќ.

Осы орайда 1985 жылдан берi ќарай, алдымен ауыл мектебiнде (Шыєыс Ќазаќстан облысы, Ќараќол ауылы) басталып, кейiн астанамыздаєы жјне республикамыздаєы мектептердегi тјрбие жўмыстарына, педагогикалыќ ќауымдастыќтардыѕ маќўлдауымен енгiзiлiп, 20 жыл бойы тјжiрибе жинаќтаєан “Атамекен” баєдарламасын – бїгiнде одан ары жалєастырып, ўстаздар мен оќушылардыѕ игiлiктерiне айналдыру – потенциалы мол педагогикалыќ баєыт деп санаймыз.

Баєдарлама жґнiнде профессор К.Ќожахметова :”.. Атамекен авторлыќ баєдарламасы (М.Ќыдырбайўлы) – 1-11 сынып оќушыларына мектептен тыс уаќыттарда ўлттыќ тјрбие беру мјселесіне арналєан. Ол 30 баєыттардан тўрады. Баєдарламаныѕ маќсаты – жас жеткіншектерді халыќтыѕ прогрессивтік дјстїрлері негізінде тјрбиелеу жјне ўлттыѕ рухани мјдениетімен таныстыру. Баєдарлама жаѕашыл ўстаз-тјлімгерлер мен педагогикалыќ ўжымдардыѕ арасынан ќолдау тауып, республика кґлеміне кеѕінен таралды. Баєдарламаныѕ оќушылардыѕ жас ерекшеліктерін ескере отырып жазылмаєандыєы оныѕ негізгі бір кемшілігі болєанымен, жергілікті жерлердегі шыєармашылыќ баєытта жўмыс істейтін педагогтар, жергілікті жердіѕ ерекшеліктеріне бейімдей отырып, јдістемелік нїсќаулар жасай білді..”[32,45], зерттеуші С.К.Мўхамбетова: “..осыныѕ барлыєы ќазіргі таѕдаєы білім мен тјрбие бастауларыныѕ негізі болып табылатын халыќтыќ педагогика мўраларын насихаттауєа баєытталєан “Атамекен”, “Кјусар бўлаќ”, “Елім-ай” атты альтернативті баєдарламаларда айтылєан. Аталмыш баєдарламалар жеке тўлєаныѕ адами-ќўндылыќ баєыттамасыныѕ, парасаттылыќ, эстетикалыќ жјне танымдыќ ќасиеттерініѕ кеѕінен ашылуына, оќушыныѕ ќоєамєа пайдалы ќызмет етуіне бїгінгі заман талабына сай мїмкіндік туєызбаєаны байќалады..”[76,6] деуі, немесе профессор Ж.Ќоянбаевтыѕ: “..республика пионерлерi iс-јрекетi баєдарламасыныѕ ґзектi компонентi Атамекен операциясы. Бўл балалар мен їлкендердiѕ творчестволыќ iздену-этнографиялыќ жўмысы. Осы маќсатќа сјйкес iздену-этнографиялыќ, экологиялыќ штабтар, ўлттыќ-мјдени орталыќтары ќўрылады..”[83,154-155] жјне педагогика єылымыныѕ докторы Р.Ќ.Дїйсембiнованыѕ: “..республика кґлемiндегi мектептердiѕ тјжiрибесiне жасаєан талдау ќазаќ халќыныѕ салт-дјстїрi, јдет-єўрпы, ауызекi-поэтикалыќ шыєармашылыєы, јн-кїй, сјндiк-ќолданбалы ґнерi туындылары, тјлiм-тјрбиелiк идеялары, кґзќарастары, јдiс-тјсiлдерi негiзiнен тјрбие жўмысында “Атамекен” баєдарламасыныѕ басты баєыттары негiзiнде жїзеге асырылатынын кґрсетедi..”[77,81] деуі, ал зерттеушiлер Ж.Наурызбайдыѕ, С.Ќалиевтыѕ, А.Ќаржаубаевтыѕ, Ж.Хасанованыѕ, Ј.Ашайўлыныѕ, Ј.Сјдуаќасовтыѕ баєдарлама жґнiндегi ой-пiкiрлерiн, ескертулерi мен ўсыныстарын зерттеу барысында ескердiк.

Ќазiр “Атамекен” баєдарламасы “Ќўтадєу билик” деген атаумен (И.Искендјров, Уйєур авази, 13.02.1993) ўйєыр тiлiне аударылып, Ќазаќстан жјне Ќытай мемлекеттерiндегi (Шыѕжан ґлкесі) ўйєыр тiлiнде оќытылатын мектептерде, халыќ педагогикасына негiзделген тјрбие жўмыстарында кеѕiнен ќолданылуда. Ресей Федерациясындаєы Ќаракґл (Керей) ауылы (Алтай ґлкесi, Ќўлынды ауданы) жјне Тґбелер ауылындаєы (Ќосаєаш ауданы) орта мектептерінде баєдарламаны жинаќтаушы жјне таратушы базалыќ бiлiм ордаларына айналєанын сґйтіп, халыќаралыќ (мемлекетаралыќ) педагогикалыќ тјжiрибелер жинаќталєанын ерекше атап ґтуге тура келеді.

Соѕєы жылдары баєдарлама бойынша жинаќталєан тјжiрибелер мен ўсыныстар негiзiнде бiрќатар ґзгерiстер енгiзiлуде. Зерттеушi єалымдар С.Мўхамбетова[76,122] баєдарлама негiзiнде бастауыш сыныптарєа арналєан кешендi тјрбие жўмыстарыныѕ їлгiсi ќажет деп есептесе, Ќ.Бґлеев [58,255] студент жастардыѕ практикалыќ жўмыстарыныѕ негiзгi бґлiгi “Атамекен” баєдарламасы негiзiнде жїргiзiлуi керек деп ўсыныс бердi.

Біздіѕ негізгі зерттеу объектіміз 5-8 сынып оќушылары болєандыќтан, баєдарламада кґрсетілген тјлім-тјрбиелік ўсыныстарды толыќ баяндау мїмкін болмады. Сондыќтан баєдарламаныѕ 5-8 сыныптардаєы оќушылар ўжымында ўлттыќ тјрбие жўмысын ўйымдастыру шараларын тґмендегідей јдістемелік баєытта ґрістетуді жґн кґрдік. Аталмыш таќырыптыѕ бірќатар ґзгерістерге ўшырауы «Атамекен» баєдарламасын ЌР Президентініѕ «ЌР азаматтарына патриоттыќ тјрбие берудіѕ мемлекеттік баєдарламасы» атты Жарлыєы (№200,10.Х.2006) негізінде тїзілгенін атап ґту ќажет. Себебі ЌР Президентініѕ Жарлыєы патриоттыќ тјрбие беру жїйесініѕ педагогикалыќ алєышарты болса, «Атамекен» баєдарламасы аталмыш мемлекеттік ќўжатты ўрпаќ игілігіне айналуыныѕ практикалыќ їлгісі болып табылады. Бўл ойымызды тґмендегі №1 кестеден кґреміз.

Сын

ып

тар

Негізгі

Баєыттар

Атќарылатын жўмыстар

Жауапты адамдар