- •Ақпарат және информатика ұғымдары
- •Ақпарат ұғымы
- •2. Ақпарат қасиеттері
- •3. Ақпараттың өлшем бірліктері
- •4. Ақпараттық процесстер
- •5. Информатика пәні
- •Санақ жүйесінің негізгі ұғымдары
- •Бір санақ жүйесінен басқа санақ жүйесіне келтіру ережелері
- •2.1-Кесте. Натурал сандардың әртүрлі санақ жүйелерінде жазылуы
- •3.1-Сурет. «Марк-1» автоматтандырылған есептегiш машинасы
- •3.2-Сурет. «Эниак» электронды есептеуіш машинасы
- •4.1. Дербес компьютердің негізгі құрылғылары
- •Жүйелік блок
- •4.2-Сурет. Аналық тақша
- •4.3-Сурет. Порттар
- •4.4-Сурет. Мәліметтерді жинақтауыштар
- •Дербес компьютердің қосымша құрылғылары
- •4.6-Сурет. Ішкі және сыртқы модем
- •4.8-Сурет. Флэш-жады түрлері
- •Windows операциялық жүйесі Windows операциялық жүйесінің негізгі ұғымдары
- •Windows xp операциялық жүйесін баптау
- •Стандартты программалар
- •11.1-Сурет. Стандартты программаларды жүктеу
- •11.1. Paint графикалық редакторы
- •11.2-Сурет. Paint редакторының экраны
- •11.2. WordPad мәтіндік редакторы және блокнот
- •11.3-Сурет. WordPad программасының терезесі
- •11.3. Калькулятор
- •11.4-Сурет. Стандартты және ғылыми калькулятор
- •Microsoft Word мәтіндік процессоры
- •Microsoft Excel электрондық кестесі Excel программасы туралы жалпы мағлұматтар
- •13.2. Электрондық кестенің негізгі ұғымдары
- •13.2-Сурет. Ұяшықтар блогы
- •13.3-Сурет. Адрестеу түрлері
- •Жолдармен, бағаналармен және блоктармен орындалатын операциялар
- •13.4. Excel функциялары
- •Диаграмма құру
- •Microsoft Access Мәліметтер қорын басқару жүйесі
- •2. Өріс типтері және қасиеттері
- •Ms Access программасының негізгі объектілері
- •Компьютерлік желі
- •Компьютерлік желілердің түрлері
- •Желілік топологиялар
- •15.1-Сурет. Шиналық топология
- •15.2-Сурет. Жұлдыз тәрізді топология
- •15.3-Сурет. Сақиналық топология Желілік техникалық құралдар
- •Желілік программалық кұралдар
- •Клиент-сервер технологиясы
- •Тсp/ip жүйелік хаттамасы. Web-беттер
- •Файлды тасымалдау хаттамасы (ftp) және ftp-mail серверлері
- •Электрондық почта
11.3. Калькулятор
Калькулятор – арифметикалық амалдарды орындауға арналған, қарапайым есептеулер жүргізетін Windows операциялық жүйесінің сервистік программасы. Калькуляторды жүктеу үшін Іске қосу (Пуск) – Программалар - Стандарттық программалар – Калькулятор командалар тізбегі орындалады. Калькулятордың жұмыс істеу режимдері: стандартты және ғылыми.
11.4-Сурет. Стандартты және ғылыми калькулятор
Стандартты калькуляторда жадымен жұмыс жасауға арналған төрт перне бар. Олар: MC – жадыны тазалау, MR – жадыда сақталған санды индикаторға шығару, M+ – жадыдағы санға индикатордағы санды қосу, MS – индикатордағы санды жадыға жазу.
Ғылыми калькулятор логарифмдер мен факториалдарды есептейді, статистикалық және тригонометриялық функциялармен жұмыс жасайды. Онда берілген санды бір санақ жүйесінен басқа санақ жүйесіне ауыстыруға болады.
Microsoft Word мәтіндік процессоры
Мәтіндік процессор – мәтіндерді енгізу, сақтау, қарап шығу, түзету, пішімдеу және қағазға басып шығаруды қамтамасыз ететін программалық құралдар. Мұнда қатені тексеру, тезаурус (синоним сөздерді) табу, сөз тіркесін іздеп табу, оны басқаға өзгерту, қиып алу, бірнеше терезедегі мәтіндермен қатар жұмыс істеу сияқты көптеген қосымша әрекеттер орындалады.
Қазіргі кезде кең таралған, ең қуатты мәтіндік процессорлардың бірі - Microsoft Word. Ол құжаттарды даярлауға, түзетуге, қарап шығуға, баспаға шығаруға арналған Windows ортасының қолданбалы программасы. Онда құжаттар мен кестелерді безендіруге, дайын үлгілер мен стильдерді қолдануға, қарапайым суреттер салуға болады.
Мәтін – компьютердегі алфавит символдарының қандай да болсын тізбегі. Әріптерден, цифрлардан, тыныс белгілері, арнайы симвлдардан және графиктік объектілерден құрастырылған, мәтінді пішімдеу (форматтау) туралы басқарушы ақпараты бар файлды мәтіндік құжат деп атайды.
Информатикада мәтіннің үш түрі кеңінен қолданылады: кәдімгі, кестелік және программалық мәтін. Сонымен қатар, енгізілген объектілер деп аталатын сурет, график, электрондық кесте, фотосуреттер, гипермәтін болуы мүмкін.
Ең көп тараған мәтін - кәдімгі мәтін, оған кітап, мақала, техникалық құжат, хат, бұйрық және т.б. жатады. Негізгі объектілері: бет, абзац, жол, сөз, символ. Символ (таңба) дегеніміз әріптер, сандар және арнайы символдар. Символдардан сөз, сөздер тізбегінен жол құралады. Жолдар абзац құрайды. Абзац – мәтіннің жаңа жолынан басталып, келесі Enter пернесін басқан аралықпен шектелген бөлігі. Егер мәтіндік құжат өте үлкен болса, онда ол нөмірленген беттерге бөлінеді.
Кестелік мәтіннің негізгі объектілері – ұяшық, бағана, жол. Ұяшық дегеніміз жол мен бағананың қиылысқан жері. Программалық мәтін алгоритмдік тілде жазылған программалар. Программалық мәтіннің объектілері – символдар, жолдар.
Мәтiн пернетақта арқылы енгiзiледi. Бас әрiптер Shift пернесiмен әрiптi қатар басу немесе Caps Lock пернесiн қосу арқылы жазылады. Сөздер арасындағы аралық бос орын (пробел) пернесiн басу арқылы қойылады. Тыныс белгiлерi алдына бос орын қойылмайды, ал тыныс белгiсiнен кейiн мiндеттi түрде қойылады. Егер мәтiндi терген кезде қате жiберілсе, онда қате жiберген сөздiң алдына меңзерді қойып, Delete пернесiн басамыз. Егер меңзердің оң жағында орналасқан символды алып тастау қажет болса, онда Backspace (←) пернесiн басамыз.
Қазақша, орысша және латынша әрiптердi енгiзу Shift және Ctrl пернелерiн бiруақытта басу арқылы орындалады. Сандарды енгiзу сандар орналасқан пернелердi басу немесе пернетақтаның оң жағында орналасқан кiшкене цифрлық пернетақтадағы сандарды басу арқылы жүзеге асырылады. Пернетақтаның оң жағында орналасқан кiшкене цифрлық пернетақта NumLock пернесiн басу арқылы іске қосылады.