СММиФ заоч
.pdf3. Нормированные линейные пространства. Евклидовы пространства. Ортогональные системы векторов
Нормой элемента f линейного пространства V называется действительное число f , удовлетворяющее следующим условиям:
1) f = 0 f = 0 ;
2) λf = λ f для λ R(C ) ;
3) f + g ≤ f + g для f , g V .
Нормированным линейным пространством называется линейное пространство с введенной в ней нормой • .
Всякое нормированное пространство является метрическим. Метрика вводится по формуле
ρ( f , g ) = f − g .
Таблица основных нормированных пространств
Обозначение |
Элементы |
|
|
|
|
|
Формулы |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
пространства |
пространств |
|
|
|
|
|
для норм |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x = (x1, x2 ,…, xn ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|||||||||||||||||||||
R2n |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ∑ xk2 |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k =1 |
||||||||||||
|
|
x = (x1, x2 ,…, xn ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|||||||||||||||||||||
Rn |
|
|
|
x |
|
|
|
= ∑ |
|
xk |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k =1 |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
R |
n |
x = (x , x |
|
|
,…, x |
n |
) |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= max |
|
xk |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|||||||||||||||||
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
x = (x1, x2 ,…, xn ,…,), |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|||||||||||||||||||||
R2∞ |
∞ |
2 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
= ∑ xk2 |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
∑ xk |
|
|
< ∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k =1 |
||||||||||||||||
|
|
k =1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
x = (x1, x2 ,…, xn ,…,), |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|||||||||||||||||||||
R∞ |
∞ |
|
xk |
|
|
< ∞ |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
= ∑ |
|
xk |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
∑ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k =1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
k =1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
x = (x1, x2 ,…, xn ,…,), |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
= sup |
|
xk |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
R∞ |
|
xk |
≤ M |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11
C2 [a,b] |
непрерывная |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
(x)dx |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
= ∫ |
f |
2 |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
на [a, b] функции |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
C1[a, b] |
непрерывная |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
f (x) |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
= ∫ |
|
|
|
dx |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
на [a, b] функции |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
C[a, b] |
непрерывная |
|
x |
|
|
|
= max |
|
f (x) |
|
, x [a, b] |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
на [a, b] функции |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[a,b] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
непрерывная вместе |
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
= max |
|
f (k ) (x) |
|
, |
||||||||||||||||||
|
|
[a, b] |
со своими производ- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
D |
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
[a,b] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
ными до n-го порядка |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k = 1,n |
||||||||||||||||||
|
|
|
функция |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пусть V – действительное линейное пространство. Скалярным произведением называется функционал, удовлетворяющий следующим свойствам:
1.x V (x, x) ≥ 0, причем (x, x) = 0 x = 0 ;
2.(x + y, z) = (x, z) + ( y, z) ;
3.(x, y) = ( y, x) ;
4. (λx, y) = λ(x, y) , x, y, z V и λ R .
Линейное пространство V, наделенное скалярным произведени-
ем называется евклидовым пространством.
Всякое евклидово пространство является нормированным с нормой: x = (x, x) . Например:
1) |
Для |
точек пространства Rn |
x = (x1, x2 ,..., xn ) |
и |
y = ( y1, y2 ,..., yn ) |
скалярное произведение |
можно определить |
как |
|
(x, y) = x1 y1 + + x2 y2 + ... + xn yn . |
|
|
||
2) |
Для функций, непрерывных на [a, b], скалярное произведение |
вводится по формуле
b
( f , g) = ∫ f (x) g(x)dx .
a
Два элемента х и у евклидова пространства Е называются ортогональными, если их скалярное произведение равно 0.
12
Система ненулевых векторов s = {x1, x2 ,..., xn} E называется
ортонормированной, если
1)все векторы системы взаимно ортогональны друг другу, т.е.
(xi , x j ) = 0 , i ≠ j .
2)нормы их равны 1, т.е. xk = 1, k = 1,..., n .
Решение типовых задач
Пример 1. В пространстве многочленов степени не выше 2 со
1
скалярным произведением ( p, q) = ∫ p(t)q(t)dt проверить, образует ли
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
− |
|
|
||||
ортогональный базис система многочленов |
1; 2t; t |
|
|
. Найти нор- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
му g2 = 2t . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Пусть g = 1, g |
2 |
= |
2t, g |
3 |
= t2 |
− |
1 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(g1, g2 ) = ∫1 2t dt = t |
2 |
|
|
= 1 − (−1)2 = 0 g1 g2 . |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
1 2 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
t3 |
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
(g1, g3 ) = ∫1 t − |
|
|
|
|
dt = |
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 0 |
g1 g3. |
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
−1 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
2t4 |
|
|
t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
(g2 , g3 ) = ∫ 2t t |
2 |
|
− |
|
|
|
dt = |
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 0 g2 g3. |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
−1 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
4t3 |
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
(g2 , g2 ) = ∫(2t) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
2 |
dt |
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
g2 |
= (g2 , g2 ) = |
|
. |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: система многочленов является ортогональной и g2 = 83 . ▲
13
Пример 2. Исходя из системы векторов арифметического пространства, с заданным скалярным произведением, с помощью процесса ортогонализации построить ортонормированный базис
|
|
|
|
|
|
|
a = (1,0,1) , b = (2,1,0) , c = (0,1,1) , |
|
|
|
|
|
(x, y) = 2x1 y1 + x2 y2 − x1 y2 − y1x2 + x3 y3 . |
||
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
1) |
Проверим, является ли система векторов {a, b, c} линейно- |
||||||
независимой. Для этого рассмотрим равенство α1a +α2b +α3c = 0 . |
|||||||
Так как |
|
|
1 |
2 |
0 |
|
= 3 ≠ 0 , все α1 =α2 =α3 = 0 , следовательно, система |
|
|
||||||
|
|
0 |
1 |
1 |
|
||
|
|
|
1 |
0 |
1 |
|
|
векторов линейно независима и образует базис.
2) Составим ортогональную систему векторов { f1, f2 , f3} сле-
дующим образом. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(b, f1 ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Пусть |
f |
= a |
, |
f |
2 |
= b + λ f |
, где λ = − |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
( f1, f1 ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
(b, f1) = 2 2 1 +1 0 − 2 0 −1 1 + 0 1 = 3, |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
( f1, f1 ) = 2 1 1 + 0 0 +1 1 − 2 1 0 = 3, |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ = − |
3 |
= −1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Тогда |
f2 |
= (2,1,0) + (−1) (1,0,1) = (2,1,0) + (−1,0,−1) = (1,1,−1) . |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Проверка ортогональности векторов |
f1 и f2 : |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
( f1, f2 ) = 2 1 1 + 0 1 −1 −1 = 0 f1 f2 , |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
f |
3 |
= c + λ |
f |
+ λ |
f |
2 |
, где |
λ |
= − |
|
(c, f1 ) |
|
, |
λ |
2 |
= − |
(c, f2 ) |
, |
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
1 |
|
|
2 |
|
|
|
1 |
|
|
( f1, f1 ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
( f2 , f2 ) |
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
(c, f1 ) = 2 0 1 +1 0 +1 1 −0 0 −1 1 = 0 , |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ = − |
0 |
= 0 , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
(c, f2 ) = 2 0 1 +1 1 + (−1) 1 −0 1 −1 1 = −1, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
( f2 , f2 ) = 2 1 1 +1 1 + (−1) (−1) −1 1 −1 1 = 2, |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ2 = − |
−1 = |
1 |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
2 |
2 |
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
1 |
1 |
|
3 |
|
|
1 |
|
||||||||||||
f3 = (0,1,1) + 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
(1,0,1) + |
|
|
|
(1,1,−1) |
= |
(0,1,1) + |
|
|
, |
|
|
|
,− |
|
|
= |
|
|
, |
|
|
, |
|
. |
||||||||||||||||||
2 |
|
|
2 |
|
|
2 |
|
2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
2 |
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Проверка на ортогональность:
( f2 , f3 ) = 2 |
|
1 |
+ 0 + |
|
1 |
|
− |
3 |
|
− 0 = 0 f2 f3 , |
||||||||
2 |
2 |
|
2 |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
( f1, f3 ) = 2 1 |
1 |
|
+ 1 |
3 |
|
− |
|
1 |
|
− |
|
3 |
− |
1 |
= 0 f1 f3 . |
|||
2 |
|
2 |
|
2 |
|
2 |
2 |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Итак, получили систему ортогональных векторов. Пронормируем полученные векторы:
|
|
e1 |
= |
|
1 |
|
|
f1 = |
|
1 |
|
(1,0,1) = |
1 |
|
,0, |
|
|
1 |
, |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
( f1 |
, |
f1 ) |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|||||
e2 |
= |
|
|
|
|
|
|
|
f2 |
= |
|
|
|
|
(1,1,−1) = |
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
,− |
|
|
|
|
|
|
|
, |
||||||||||||
|
( f2 , f2 ) |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
3 |
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
1 |
||||||||||||
e3 = |
|
|
|
|
|
|
|
|
f3 |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
, |
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
. |
||||||
|
( f3 , f3 ) |
|
6 / 4 |
|
2 |
2 |
|
|
|
|
6 |
|
6 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
Искомая ортонормированная система векторов:
e1 = 13 ,0, 13 ; e2 = 12 , 12 ,− 12 ; e3 = 16 , 36 , 16 . ▲
Замечание: В случае, когда исходная система векторов задана в ортонормированном базисе, скалярное произведение вычисляется следующим образом:
(x, y) =x1y1 + x2 y2 + x3 y3 .
Пример 3. В пространстве многочленов степени не выше 2 со
1
скалярным произведением ( p, q) = ∫ p(t)q(t)dt построить ортогональ-
−1
ный базис, применив процесс ортогонализации к системе многочле-
нов {1;2t −3;t2 +1}.
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
||||||||||
Пусть g |
=1, g |
2 |
= 2t −3, |
g |
3 |
= t2 |
+1. Положим |
|||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(g2 , f1 ) |
|
||
|
f =1; |
f |
2 |
= g |
2 |
+ λ f |
1 |
, где λ = − |
. |
|||||||||
|
|
|||||||||||||||||
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( f1, f1 ) |
|||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1−1 =1 −(−1) = 2 . |
||||
|
( f1, f1 ) = ∫1 |
1 |
dt = t |
|
||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
15 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
(g2 , f1 ) = ∫ (2t −3) 1dt |
|
= (t2 −3t) |
|
|
=12 −3 1 −((−1)2 −3 (−1)) = −6 . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
− 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
λ = − |
|
= 3; |
|
|
|
|
|
|
|
f2 = 2t −3 +3 = 2t . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
( f1, f2 ) = |
|
∫1 2tdt = 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=1 −(−1)2 |
|
= 0 f1 f2 . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(g3 , f1 ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(g3 , f2 ) |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
f |
3 |
= g |
3 |
+ λ |
f |
+ λ f |
2 |
, где |
λ |
= − |
, λ |
2 |
|
= − |
. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( f1, f1 ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( f2 , f2 ) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(−1) |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
(g3 , f1 ) = ∫ |
(t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
+ t |
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
+ 1 |
|
− |
|
|
|
|
|
− |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
+ 1) 1dt = |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
1 = |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
+ 1 |
|
+ |
|
|
|
+ 1 = |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
2t |
2 |
|
|
1 |
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
(g3 , f2 ) = ∫ (t |
+ 1) |
2tdt = ∫ |
(2t |
+ 2t)dt = |
|
2t |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
= 0 . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4t |
3 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
( f2 , f2 ) = |
∫ 2t 2tdt = |
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
(13 |
|
|
−(−1)3 ) = |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
λ = − |
3 |
= − |
; |
|
|
|
|
λ |
2 |
|
|
= − |
= 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
f3 = t2 + 1 |
− |
|
1 + 0 |
|
2t = t2 + 1 − |
|
|
|
= t2 − |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
3 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Проверка на ортогональность: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
2 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
t |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
( f1, f3 ) = ∫1 |
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
(1 + 1 |
|
− (1 + 1)) = 0 . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
dt = |
3 |
|
3 |
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
1 |
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
( f2 , f3 ) = ∫ 2t |
t |
|
− |
|
|
|
|
dt = 2 ∫ |
t |
|
− |
|
|
|
|
|
dt = 2 |
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
= 0 . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
Искомая ортогональная система: |
|
|
|
|
f |
1 |
= 1, |
|
|
|
|
|
f |
2 |
|
= 2t |
, |
|
f |
3 |
|
= t2 |
|
− |
1 |
. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
16 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: |
f =1, |
f |
2 |
= 2t , |
f |
3 |
= t2 |
− |
1 |
|
. ▲ |
|
|||||||||||
|
1 |
|
|
|
|
3 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ЗАДАНИЯ
1.Проверить, образует ли система векторов ортогональный базис, если (x, y) =x1y1 + x2 y2 + x3 y3 . Найти нормы векторов.
a)a = (1,1,−1) , b = (−4,0,5) , c = (3,−1,−4) ,
b)a = (1,1,2) , b = (−1,0,2) , c = (0,−1,−4).
2.В пространстве многочленов степени не выше 2 со скалярным
1
произведением ( p, q) = ∫ p(t)q(t)dt проверить, образует ли ортого-
−1
нальный базис система многочленов {1; t; 6t2 − 2}. Найти норму g3 = 6t2 − 2. Найти нормы векторов.
3. Система векторов задана в ортонормированном базисе евклидова пространства своими координатами. При помощи процесса ортогонализации построить ортонормированный базис.
a) |
a = (1,1,−1) , |
b = (−4,0,5) , |
c = (−8,2,0) . |
|
b) |
a = (3,−1,−2) , |
b = (4,0,−1) , |
c = (5,1,0) . |
|
c) |
a = (1,0,−1) , |
b = (3,1,0) , |
c = (4,1,2) . |
4. Исходя из системы векторов арифметического пространства, с заданным скалярным произведением, с помощью процесса ортогонализации построить ортонормированный базис.
a) |
a = (2,1,1) , |
b = (0,1,−2) , |
c = (−1,1,3) , |
(x, y) = x1 y1 − 2x1 y2 − 2x2 y1 +5x2 y2 . |
|||
b) |
a = (1,3,−1) , |
b = (1,0,2) , |
c = (−1,2,1), |
(x, y) = 4 x1 y1 − 2x1 y2 − 2x2 y1 + 4x2 y2 .
5. В пространстве многочленов степени не выше 2 со скалярным
1
произведением ( p, q) = ∫ p(t)q(t)dt построить ортогональный базис,
−1
применив процесс ортогонализации к системе многочленов: a) {1, t + 2, 2t2 }.
17
b){1, 2t +1, t2 +1}.
c){1, 2t +3, 2t2 −1}.
d){1, 3t −1, t2 + 2}.
4. Линейные операторы
Определение: Пусть V и W два линейных пространства. Тогда всякое отображение А, сопоставляющее каждому элементу f V
единственный элемент g = Af W , называется оператором, дейст-
вующим из V в W.
Оператор А называется линейным, если
1.A(x + y) = Ax + Ay для любых x, y V
2.A(λx) = λAx для любых x V , λ R .
Пусть E – комплексное векторное пространство.
Определение: Комплексное число λ называется собственным значением оператора А, если существует ненулевой элемент u E , такой, что
Au = λu . |
(1) |
Всякий вектор u , удовлетворяющий соотношению (1) называется собственным вектором оператора А, соответствующим собственному значению λ .
В конечномерных пространствах всякий линейный оператор задается матрицей. При этом уравнение (1) эквивалентно системе ли-
нейных уравнений |
|
( A − λI )u = 0 , |
(2) |
где I – единичная матрица.
Для того, чтобы система (2) имела ненулевые решения, она должна быть вырожденной, а значит,
det( A − λI ) = 0 . |
(3) |
Уравнение (3) называется характеристическим уравнением и
имеет n корней.
18
Каждому собственному вектору соответствует единственное собственное значение, но существует бесконечное множество векторов для заданного собственного значения.
Решение типовых задач
Пример 1. Найти собственные значения и собственные векторы линейного оператора, заданного в некотором базисе матрицей А:
|
6 |
0 |
2 |
A = |
|
− 2 |
|
0 |
0 . |
||
|
|
0 |
|
|
2 |
6 |
Решение.
Найдем собственные значения линейного оператора. Характеристическое уравнение det( A − λI ) = 0 имеет вид
|
6 − λ |
0 |
2 |
|
или (λ + 2)(λ2 −12λ +32) = 0 . |
|
|
|
|
||||
|
0 |
− 2 − λ |
0 |
|
|
|
|
2 |
0 |
6 − λ |
|
|
|
Корнями этого уравнения являются λ1 = 8 , λ2 = 4, λ3 = −2 . |
Обозна- |
чим через (α1,α2 ,α3 ) координаты собственного вектора u1 с собст-
венным значением |
λ1 = 8 . Тогда из системы (2) |
||||||||
6 − 8 |
0 |
|
2 |
α1 |
|
0 |
− 2α1 + 2α3 = 0, |
||
|
0 |
− 2 − 8 |
0 |
|
|
|
|
||
|
α2 |
|
= 0 |
или −10α2 = 0, |
|||||
|
2 |
0 |
6 − |
α |
|
|
|
||
2α1 − 2α3 = 0. |
|||||||||
|
8 3 |
|
0 |
||||||
Решив эту систему, |
получим α1 =α3 = c , c R , α2 = 0 . Таким |
||||||||
образом, собственный вектор u1 = (c,0, c) , c R , c ≠ 0 . |
|||||||||
Аналогично находим собственные векторы u2 = (t,0,−t) , t R , |
|||||||||
t ≠ 0 и u3 |
= (0, l,0) , |
l R матрицы А с собственными значениями |
|||||||
λ2 = 4 и λ3 = −2 . |
Ответ: Множество собственных векторов: |
||||||||
|
|
|
|||||||
|
|
|
u1 = (c,0, c) , u2 |
= (t,0,−t) , u3 = (0, l,0) , c, t, l R . ▲ |
|||||
|
|
|
|
|
|
19 |
|
Пример 2. Найти собственные значения и собственные векторы линейного оператора, заданного в некотором базисе матрицей А:
|
|
|
|
|
2 |
0 |
0 |
|
|
|
|
A = |
|
4 |
3 |
−1 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
−1 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
||
Характеристическое уравнение имеет вид: |
||||||||
|
2 − λ |
0 |
0 |
|
|
(2 −λ)(λ2 −6λ +8) = 0 . |
||
|
|
|
||||||
|
4 |
3 − λ |
−1 |
|
или |
|||
|
−1 |
−1 |
3 − λ |
|
|
|
|
|
Корнями этого уравнения являются λ1,2 = 2 кратности m = 2 и
λ3 = 4 .
Найдем собственный вектор u1 = (α1,α2 ,α3 ) с собственным значением λ1,2 = 2 . Система (2) примет вид:
0 |
0 |
0 α1 |
0 |
4α1 |
+α2 −α3 = |
0, |
|||||||
4 |
1 |
−1 α2 |
= |
0 или |
|||||||||
|
−α2 +α3 = 0. |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
−α1 |
|||||
−1 |
−1 |
1 |
α |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
||
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Решив эту систему, |
получим α1 = 0 , α2 =α3 = c, |
c R . Тогда |
|||||||||||
собственный вектор u1 = (0, c, c) , c R , c ≠ 0 . |
|
||||||||||||
При λ3 = 4 система (2) примет вид |
|
|
|
||||||||||
|
|
|
− 2α1 = 0 |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
−α2 −α3 = 0 |
|
|
|||||
|
|
|
− 4α1 |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
−α1 −α2 −α3 = 0. |
|
|
||||||||
Откуда находим, что α1 = 0 , |
α2 = k , α3 = −k , k R и собствен- |
||||||||||||
ный вектор u2 |
= (0, k,−k) |
k R . |
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
Ответ: Множество собственных векторов: |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
u1 = (0, c, c) , u2 |
= (0, k,−k) , |
c, k R . ▲ |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
20 |
|
|
|