
- •Математикага
- •Эчтәлек
- •Аңлатма язуы
- •Мәктәпкәчә яшьтәге балаларның (уртанчылар төркеме) математик күзаллауларны үзләштерү үзенчәлекләре
- •1. Тема: Күп, бер. Зур, кечкенә
- •Эшчәнлекнең барышы:
- •2. Тема: Күп, бер. Көн, төн. Алда, артта, уңда, сулда, өстә, аста
- •Эшчәнлек барышы:
- •3. Тема: Зуррак, кечерәк. Түгәрәкләр һәм квадратлар
- •Эшчәнлек барышы:
- •4. Тема: Тигез, никадәр, шулкадәр; зуррак, кечерәк. Квадрат һәм өчпочмак. Озын, кыска
- •Эшчәнлек барышы:
- •5. Тема: 2 санының оешуы. Уң, сул
- •Эшчәнлек барышы:
- •6. Тема: 2 саны. Уңга, сулга, алга, ескә
- •Әшчәнлекнең барышы:
- •7. Тема: 3 кә кадәр санау. Геометрик фигуралар
- •Эшчәнлек барышы:
- •8. Тема: 3 кә кадәр санау. Предметларны иңе, буе,
- •1 Калынлыкларына карап чагыштыру
- •Эшчәнлек барышы:
- •9. Тема: 4 санының оешуы. Түгәрәк, квадрат, өчпочмак. Алга, артка, сулга, уңга, өскә, аска
- •Эшчәнлек барышы:
- •10. Тема: 4 кә кадәр санау. Алда, артта
- •Эшчәнлек барышы:
- •11. Тема: 5 санының оешуы. Озынрак, кыскарак
- •12. Тема: 5 кә кадәр санау. Төрле ераклыкларда урнашкан предметларның санын билгеләү. Түгәрәк
- •Эшчәнлек барышы:
- •13. Тема: Әйтелгән санга туры китереп, предметларны санаргаөйрәтү. Ерак, якын
- •Эшчәнлек барышы:
- •14. Тема: Озын, кыска, озынрак, кыскарак. Күбрәк, әзрәк
- •Эшчәнлек барышы:
- •15. Тема: Киңрәк, таррак. Озынрак, кыскарак. 5 кә кадәр санау
- •16. Тема: Турыпочмаклык. 5 кә кадәр санау. Иңе, буе төшенчәсе
- •Эшчәнлек барышы:
- •17. Тема: Үрнәк фигурага карап санарга өйрәнү. Түгәрәк, квадрат, турыпочмаклык, өчпочмак
- •Эшчәнлек барышы:
- •18. Тема: Аралары төрле булган предмет төркемнәрен чагыштыру. Иңе, буе, биеклеге
- •Эшчәнлек барышы:
- •19. Тема: Предмет зурлыгының саннан бәйле түгеллеге. Иңе, буе, биеклеге
- •Эшчәнлек барышы:
- •20. Тема: Предметлар формасының саннан бәйле түгеллеге.
- •5 Кә кадәр санау. Озынрак, кыскарак. Ераграк, якынрак
- •Эшчәнлек барышы:
- •21. Тема: Предметлар санының урнашу формасына бәйле түгеллеге.
- •4 Кә кадәр санау. Ераграк, якынрак
- •Эшчәнлек барышы:
- •22. Тема: Предметлар санының ераклыкка бәйле түгеллеге.Уңда, сулда. 5 эчендә санау
- •Эшчәнлек барышы:
- •23. Тема: Өч предметны озынлыкларына нисбәтле чагыштыру, 5 кә кадәр сакау. Предметлары үзара төрле ераклыкта урнаштырылган төркемнәр арасында тигезлекне билгеләү
- •Эшчәнлек барышы:
- •24. Тема: Предметлары үзара төрле ераклыкта урнаштырылган төркемнәр арасында тигезлек һәм тигезсезлекне билгеләү. 5 эчендә санау. Тәбәнәк, биек
- •Эшчәнлек барышы:
- •25. Тема: Иң тар, бераз киңрәк, бик киң. 5 кә кадәр санау
- •Эшчәнлек барышы:
- •26. Тема: 5 кә кадәр санау. Үрнәккә карап санау:Киңлек
- •Эшчәнлек барышы:
- •27. Тема: Калын, нечкә, бик нечкә. Предметлары үзара төрле аралыкта урнаштырылган төркемнәр арасында тигезлек һәм тигезсезлекне билгеләү
- •Эшчәнлек барышы:
- •28. Тема: Бармаклар белән капшап исәпләү. Калын, нечкәрәк, бик нечкә
- •Эшчәнлек барышы:
- •29. Тема: Биек, тәбәнәк, биегрәк, тәбәнәгрәк. Үрнәк нигезендә предметларны санау. Өскә, аска
- •Эшчәнлек барышы:
- •30. Тема: 5 предмет арасында озынлыкларына бәйле рәвештә нисбәт урнаштыру. Геометрик фигуралар. 5 кә кадәр санау
- •Эшчәнлек барышы:
- •31. Тема: 5 кә кадәр санау. Предметларны биеклекләре буенча чагыштыру
- •Эшчәнлек барышы:
- •32. Тема: Аталган сан буенча исәп. Геометрик фигуралар
- •Эшчәнлек барышы:
- •33. Тема: Предметларны киңлекләренә карап чагыштыру. Бармаклар белән капшап исәпләү
- •Эшчәнлек барышы:
- •34. Тема: Предметларны биеклекләренә карап чагыштыру
- •Эшчәнлек барышы:
- •35. Тема: Шар, куб, цилиндр. Тәртип буенча санау
- •Эшчәнлек барышы:
- •36. Тема: Пространствода ориентлашу. Кычкырып санау. Геометрик фигуралар
- •Эшчәнлек барышы:
- •I. 5 кә кадәр саный белү һәм күләм турындагы белемнәрнең дәрәҗәсе
- •II. Зурлык эталоннары турындагы белемнәрнең дәрәҗәсе
- •1. «Өйләр» дидактик күнегүе.
- •III. Геометрик фигуралар турындагы белемнәрнең дәрәҗәсе
- •1. «Бер үк фигураларны тап» дидактик уены.
- •2. «Нәрсә нәрсәгә охшаган?» уен күнегүе.
- •IV. Пространствода ориентлашу
- •1.«Кая барып нәрсә табасың» дидактик уены.
- •V. Вакыт аралыгында ориентлашу
- •1. «Крошка ярдәм итик» уен күнегүе
- •Кулланылган әдәбият
26. Тема: 5 кә кадәр санау. Үрнәккә карап санау:Киңлек
Программ эчтәлек: 1. Үрнәккә карап, бишкә кадәр санау кү-негүләрен башкару; предметларны геометрик үрнәкләргә охшатып сайлап алырга өйрәтү; предметларны киңлекләре арту буенча бер рәткә тезәргә өйрәтү күнегүләрен дәвам итү. 2. Логик фикерләүне, игътибарны үстерү. 3. Башкаларга ярдәм итү теләген һәм пөхтәлекне тәрбияләү.
Җиһазлар һәм материаллар: Күрсәтмә материал: Кар-Ка-рыч уенчыгы, боз кисәкләренең контурлы рәсемнәре, ватманда ясалган өй («Өйнең коймасы» аппликациясен ясар өчен), клей, кисточкалар, салфеткалар. Тарату материалы: санлы фигуралар (1, 2, 3, 4, 5); һәр балада өчәр тасма, аларның озынлыклары тигез, ә киңлекләре эзлекле рәвештә 3 сантиметрга кими бара (10 см, 7 см, 4 см).
Эшчәнлек барышы:
«Үз бозыңны тап» уен күнегүе.
Балалар, карагыз әле: бүген нинди матур көн, урамда кояш елмая! Кулларыгызны кояшка таба сузыгыз әле, ул сезне үз нурлары белән җылытсын. «Сәлам кояш, бу мин!» — диегез әле! (Ишеккә шакыганнары ишетелә.) Кем шакый икән? (Ишек ачыла һәм бүлмәгә Кар-Карыч очып керә.) Балалар, бу кем? (Кар-Карыч.) Балалар, Кар-Карыч бик борчылган. Нәрсә булды синең белән, безгә дә сөйләп бир әле. Кар-Карыч һәрвакыт кыш булган яктан очып килгән, үзе белән менә бу тылсымлы тартманы да алган. Анда ул юлда эрергә мөмкин булган предметларны салган. Шуңа да ул борчылган. Нәрсә икән соң анда? Табышмакны игътибар белән тыңлап, җавабын әйтсәгез — белерсез.
Тышта салкын юлларны Кар көртләре каплады. Кичә генә тамчы идем, Бүген пыялаландым! Мин — кар бөртегенә туган, Икебез дә бер судан. (Боз.)
Менә ул боз кисәкләре. Алар төрле формада. Игътибар белән
карагыз әле. (Түгәрәк, өчпочмак, квадрат, турыпочмаклык.) Өстәлләрегездә бердән бишкә кадәр төрле геометрик фигуралар сурәтләнгән карточкалар бар. Һәркайсыгыз үз карточкасына карасын һәм анда нинди геометрик фигуралар ясалганлыгын әйтеп бирсен әле. (Түгәрәк, өчпочмак, квадрат, туры почмаклык.) Карточкаларыгызда ничә геометрик фигура бар? (Һәр бала үзенең карточкасында ничә фигура барлыгын әйтә. Кемнеңдер 1, кемнеңдер 2 һ.б.) Хәзер карточкаларыгыздагы кебек фигуралы боз кисәкләрен сайлап алыгыз. (Балалар биремне үти.) Вәсилә, әйт әле: син нинди фигуралы бозларны үзеңә алдың? (Мин түгәрәк формасындагы биш боз кисәге алдым.) Ни өчен алай эшләдең? (Чөнки минем карточкамда биш түгәрәк ясалган.) (Б. а.) Афәрин! Кар-Карычка карагыз әле: ул хәзер чын күңелдән сөенә. Ул боз кисәкләрен алып килеп өлгерде, сез дә аларның төрле формада булганнарын белдегез. Хәзер Кар-Карыч сезнең белән уйнарга тели.
«Бармаклар» бармаклар өчен гимнастикасы.
Бармаклар йокларга ятты,
Бер йодрыкка йомарланды.
Бер!
Ике!
Өч!
Дүрт!
Биш!
Уяндылар көн җиткәч!
(1, 2, 3, 4, б дип санаганда, бармакларны берәм-берәм бөгә барырга кирәк. «Уяндылар көн җиткәч» дип әйткәндә, аларны җәеп Җибәрәләр.)
Кар-Карычка сезнең уеныгыз бик тә ошады. Ә хәзер кызыклы би-ремнәр эшләвебезне дәвам итик.
«Өй янында койма яса» уен күнегүе.
Балалар, Кар-Карыч өй явында койма ясарга булган. Менә ул. (Өй рәсемен күрсәтә.) Балалар, бу рәсемдә нәрсә ясалган? (Өй.) Дөрес! Кар-Карыч койманы үзе төзи башлаган, әмма ахырына кадәр җиткермәгән. Рәсемгә карагыз әле: койманы нәрсәләрдән ясыйлар? (Тактадан.) Аларның киңлекләре нинди була ала? (Киң, тар.) (Б. а.) Кар-Карыч тар такталардан ясарга уйлаган, әмма иң тар такталарны таба алмаган. Әйдәгез, аңа булышабызмы? Өстәлләрегездә тасмалар бар, алар арасыннан иң тарын табыгыз әле. Моның өчен тасмаларны иң киңеннән башлап иң тарына кадәр тезеп чыгарга кирәк. Такталарның киңлекләрен чагыштырыр өчен, аларны бер-бере янына куеп карагыз. Тасмаларның иң тарын иң өскә куегыз, аннары бераз гына киңрәген, ә иң киңен иң аска куегыз. Хәзер ик тар тасманы миңа күрсәтегез әле. Дөрес! Менә шушы тар тасмалардан Кар-Карыч өчен койма ясарга кирәк. Башта кызлар, аннары гына малайлар килсен. Ашыкмагыз!
Пөхтә генә итеп тасмага клей сөртегез, аннары аны өй янына ябыш-тырып куегыз.
Рефлексия.
Коймабыз бик матур булды! Кар-Карыч тагын да ныграк сөенде. Хәзер ул да тар тасма-такталарны таба беләчәк. Балалар, койма ясаганда, без нинди киңлектәге тасмаларны кулландык әле? Сезгә бүген нәрсәләр бик тә ошады?