1.2 Ионососфера және Жер

Радиотолқындардың таралуына жер бедері мен су беттері, әсіресе атмосфераның жоғарғы қабаты — ионосферакөбірек әсер етеді. Ионосфераны жер бетінен 90—300 км биіктікте, иондар мен электрондардан тұратын иондалған газ қабаты құрайды. Атмосфераның жоғары қабатының иондалуы, негізінен, Күннің ультракүлгін және рентген сәулелерінің әрекетінен болады. Түнмен салыстырғанда иондардың концентрациясы күндіз 20 еседей артық. Сондықтан ионосфераның қасиеті тәулік бойы және жыл мезгіліне байланысты өзгеріп тұрады. Ионосфера электромагниттік толқындарды шағылдырады және жұта алады. Ұзын радиотолқындар дифракция нәтижесінде көкжиектен асып алыска жетеді. Әрі ионосферадан жақсы шағылады, сол себепті ұзын толқындар шалғай қашықтыққа тарайды.

Қысқа толқындардың алыс қашықтыққа таралуы, оның жер бетінен және ионосферадан бірнеше дүркін шағылуының арқасында болады. Жердегі кез келген радиостанциямен қысқа толқында байланыс орнатуға болады. Ультрақысқа толқындар ионосферадан шағылмай, ешбір кедергісіз өтіп кетеді. Олардың дифракциялық қасиеті нашар, жер бетін орағытып өтпейді. Сондықтан ультрақысқа толқынды байланыс таратқыш антеннаның тікелей көріну аймағында ғана жүзеге асырылады. Ретрансляторлар мен серіктерді пайдаланып, шалғай кашықтыққа теле-радио хабарларды тарату мүмкін болды.

3. Есепті саралу және оны нысандыру

Ғылымдар сияқты радиолокация заты болып радиолокациялық мақсаттарды табу әдістері,олардың координаттарын анықтау әдістері, құрастыру әдістері мен олардың тактикалық тағайындалуларын және техникалық мәліметтерін, сондай ақ бұл құрылғыларда болатын физикалық үдерістерді зерттеуді ескере отырып, радиолокациялық құрылғыларды пайдалану болып табылады.

Алыс РСС - (радиосызықты сигнал) табылулары мүмкін үлкен арақашықтықтардағы нысаналарды табу үшін арналған. Бұл РСС- тардан жоғары дәлдікпен координаттарды анықтау талап етілмейді, алайда олар мүмкін үлкен арақашықтықтардағы нысаналарды табуы қажет.

Радиолокациялық станциялардың (РСС) бірінші ПВО жер үсті жүйелерде пайда болуымен, ал содан ары ұшақтарда да (борттық РСС-БРСС) РСС көмегімен ұшақты анықтау мүмкіндігін азайту мәселесі қойылды.

8 нысанаға 3 жол бойынша жоғары биіктікте ұшып келе жатқан, ұшақ 2, 8 объектісінен елеулі үлкен ара қашықтықта ПВО жүйесінің РСС9 5 антенна сәулесімен 4 нүктеде анықталатын болады. Ұшақты ертерек анықтауға кедергі болатын, РСС сәулесі орағытып өте алмайтын, түзу емес жер бедері (биіктіктер, таулар)10. РСС ұшақтың (алыстық) қуаты оған 4 нүктеде ұшақтың нысаның 8 анықтауға мүмкіндік береді, бірақ бүйір жүйелері 2 мүмкіндік бермейді, ПВО РСС жүйелер оның сәулеге түсіру жазып қойып, ПВО РСС жүйелері жағдай білдіре есепті әдістермен алады. .

1.2 сурет – нысанды белгілеу

Күшті ПВО объектілерге шабуыл үшін арнайы зымырандармен ӘҚҚ РСС жүйелері жоюлар тактиканы қолдануды бастады, егер зымырандар әсерлері жеткілікті алыстығы, ұшақтан жиектен іске қосу 2 ықтимал 4 траектория нүктесінде. Жер бедерін айналатыны 12 бойынша траектория бойынша төмен биіктікте 14 нысанаға ұшақтың ұшу тактикасын қолдануды бастады. Бұл жағдайда 14 ұшағы 11 жол нүктесінде табылады, яғни нысанадан едәуір кіші ара қашықтықта, бұл оның ұтылу ықтималдығын кенет жоғарылатады.

Жаудың ұшағын нысанадан алыс ара қашықтықтарда анықтау мақсаты, арнайы алыс радиолокациялық анықтау мүмкіндігі бар ұшақтарды құрастыруға алып келді.

Алыс радиолокациялық анықтау мүмкіндігі бар ұшақтар 7, күзетілетін объектіде жоғары биіктікте күзететін, қуатты борттық РСС 6 сәулесімен, жау ұшағын 2 1 нүктеде анықтай алады, ал төмен ұшатын 14 ұшақ 13 нүктеде, бұл ұшақтың ұтылу ықтималдығын кенет жоғарылатады.

Мақсаттардан табылудан және танудан кейін ПВО есептерінде мақсаттар параметрлердің анықтауға туралы мәселе тұр. Радиолокацияда бірнеше қабылданған координаталар жүйелері бар. Координаталар жүйелерін таңдауына байланысты, нысана параметрлерінің таңдалған мақсаттарын анықтау үшін мәселер қарастырылады. Мысалы, қозғалыстардағы параметрлерге координаталарға жер сфералық жүйеде орындар азимут, орын бұрышы, және нысаналар алыстығы жатады. Мұнда нысана алыстығы- бұл РСС-тан нысананың өзіне дейінгі ара қашықтық.

РСС-тың c болып:

- өлшеу дәлдігі;

- рұқсат етілген қабілеттілік;

- апраметрлер тізбектерінің шектік мәндері (әректтердің максималды және минималды алыстығы, сектор және көру уақыты және т.б.);

- бөгеулікке тұрақтылық.

Негізгі сипаттамаларға сондай ақ РСС-тың мобильділігі, оның салмағы, көлемдері, электрлік қоректену қуаттылығы, қызмет ету мерзімі, қызмет көрететін қызметкерлер саны және көптеген т.б. пайдалану параметрлері жатады.

Радиоэлектрлік бәсендету (РЭБ) нақтылы құралдарды таңдау мәселесі, РСС тактика-техникалық сипаттамаларының басқа жақтары туралы бар ақпараттар негізінде шешілуі мүмкін. Басқа жағынан, қолданысқа ие болу мүмкіндігі жоғары болатын, бөгеулікке қарсы жүйелердің сипаттамаларын таңдау кезінде, бөгеуліктер типетері туралы кейбір априорлық ақпарттар қажет болады. Осылайша, радиоэлектрлік қақтығыстарға қатысатын жүйелерді жобалау үшін, жаудың техникалық құралдары туралы нақтылы ақпараттар қажет.

Техникалық есептеулерде анықтайтынымыз:

- нысананы анықтау алыстығын R= 260 км;

- нысананың максимальды жылдамдығын V= 940м/с;

- нысананың ЭПР Е= 6м2.

РСС параметрлерін «Стрела 2.0» бағдарламасын пайдалану арқылы есептейміз. Диалогті терезелерде бұл үшін есепке қажетті параметрлерін береміз. Алыс қашықтықта анықтайтын РСС метрлік толқындар аймағында жұмыс істейтіндіктен, толқын ұзындығын 1,8 м тең деп аламыз. Өлшенетін алыстық- бұл станциямен сәулеленетін ардиосигнал, әлі де нысанаға дейін жетіп және одан шағысқаннан кейінгі РСС қабылдағышымен тіркелетін, ең үлкен арақашықтық. Өлшенетін алыстық пайдаланатын аймақтың радиотолқындарының таралу сипатына, таралу шарттарына, станцияның техникалық параметрлеріне және нысананың шағылыстыру қабілеттілігіне тәуелді болады. Өлшенетін алыстықты 260 км тең деп аламыз.

Бөгеулітің күлтілдеу спектр енін, мына шарт бойынша есептейміз:

Гц.

Алыстық бойынша рұқсат ету- бұл РСС бұл екі объектіні бөлек ажырата алғандағы кеңістікте екі объекті арасындағы, минималды арақашықтық. Алыстық бойынша рұқсат етуді 160 м тең деп аламыз. РСС кеңістікті шиыршықты көру режімінде істейді деп алайық. Мұндай көрініс антеннаны жиілігімен горизонталды ось айналасында айналдыру және бір уақыттасекторы шегінде орын бұрышы арқылы тербеліс арқылы алынады. Нысанды бұрыштық белгілеулермен көрсету 1.3 – суретте көрсетілген

1.3 сурет – Нысанды бұрыштық белгілеу

Шиыршықты көрініс кейбір тәріздес бұрыш шектерінде нысаналарды анықтау және іздеу мақсаттарында қолданылады. Бұл бұрыш 00 -тан 240 дейін азимут бойынша шектелген, және де орын бұрышы бойынша да 00 -тан 200  шектелген.

Есептеу нәтижелері, тандалған мәндер бойынша нысана 1,299дБ қорымен анықтайды.