- •Федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение
- •Содержание
- •1) Общекультурные компетенции:
- •2) Профессиональные компетенции:
- •3) Специальные компетенции:
- •Тематический план
- •Для студентов очной и очно-заочной форм обучения
- •Раздел 1. История латинского языка. Фонетика
- •Раздел 2. Морфология
- •Раздел 3. Синтаксис.
- •Планы практических занятий практическое занятие 1
- •Тема I. Латинский язык – язык римского права.
- •Тема II. Алфавит. Правила чтения.
- •Тема III. Имя существительное. Nomen substantīvum
- •III.9. Система латинского склонения
- •Homo homĭni aut deus aut lupus. (Plautus)
- •Тема IV. Предлоги. Praepositiōnes.
- •Тема IX. Глагол «быть».
- •IV. Предлоги
- •Iх. 6. Praesens indicativi глагола esse - быть
- •Тема V. Имя прилагательное. Nomen adiectīvum.
- •V. Система прилагательных
- •Тема VI. Наречие. Adverbium
- •Тема VII. Числительные. Numeralia.
- •Тема VIII. Местоимения. Pronomĭna.
- •VIII. 2. Личные и возвратное местоимения
- •VIII. 3. Указательные местоимения
- •Is, ea, id - тот, та, то
- •Ille, illa, illud - тот, та, то
- •Iste, ista, istud – этот, эта, это; тот, та, то
- •Тема IX. Глагол. Verbum.
- •Тема IX. Глагол. Verbum.
- •Iх. 10. Participium praesentis actīvi
- •Тема X. Латинский синтаксис (систематизация).
- •Практическое занятие 9 De fontĭbus iuris Romāni.
- •Ius civīle et ius gentium.
- •Образец выполнения контрольного задания n 1
- •Iudex iustus – справедливый судья
- •Vir prudens
- •Vita, ae f; tutor, ōris m; potestas, ātis f
- •Vitae (4), vitam, tutōris, tutōres (3), tutōrem, tutorĭbus (2)
- •In dubio pro reo
- •Ingens, simplex, dissimĭlis
- •Ius naturāle
- •Ira, ae f; voluntas, ātis f, status, us m
- •Ius gentium
- •Iustus, malus, innocens
- •Iudicium poenāle
- •Virtūtum, virtūtem, virtūti, virtūte, virtūtes, virtūtis
- •Iustitia, ae f; arbitrium, I n; depositio, ōnis f
- •In iure
- •Iustus, parvus, acer
- •Образец выполнения контрольного задания n 2
- •1. Si libertātem amittĭmus, maxĭma est capĭtis deminutio.
- •2. Fructus sine usu esse non potest, usus sine fructu potest.
- •3. Semper necessĭtas probandi incumbit illi, qui agit.
- •1. Lucius Titius, domĭnus fundi, servum emit et pecuniam Publio Sempronio dat.
- •2. Nemo ex consilio obligātur.
- •1. Arbĭtri reos aut condemnant, aut absolvunt.
- •2. Si et libertas et civĭtas retinētur, familia tantum mutātur, minĭma est capĭtis deminutio.
- •3. Mens testatōris in testamentis spectanda est.
- •1. Vicīnus meus aquam per fundum suum ducit.
- •2. Actiōnum geněra sunt duo: in rem et in persōnam.
- •3. Non est disputandum cum principia negante.
- •1. In teste et vitae qualĭtas spectāri debet et dignĭtas.
- •In dubio abstĭne
- •1. Ignorantia praesumĭtur, ubi scientia non probātur.
- •2. Verbum potestātis non solum ad liběros trahĭmus, verum etiam ad servos.
- •3. Vim VI defenděre omnes leges omniăque iura permittunt.
- •1. Gratuĭtum debet esse commodātum.
- •2. Incertae persōnae legātum inutilĭter relinquĭtur.
- •3. Affirmanti non neganti incumbit probatio.
- •1. Femĭna in familia viri sui locum filiae obtĭnet.
- •2. Adhibēri testes possunt in pecuniariis litĭbus.
- •3. Iustitiam colĭmus, aequum ab inīquo separantes, licĭtum ab illicĭto discernentes.
- •1. Sicut lucrum, ita damnum inter socios communicātur.
- •2. Simplicĭtas est legĭbus amīca.
- •3. Promittens illicĭtum non obligātur.
- •1. Ius honorarium viva vox est iuris civīlis.
- •2. Neque absens, neque dissentiens adrogāri potest.
- •3. Dubitando ad veritātem pervenīmus.
- •1. Sine pretio nulla venditio est.
- •2. Nemo punītur pro aliēno delicto.
- •3. In rem actio adversus eum est, qui rem possĭdet
- •1. Testis nemo in sua causa esse potest.
- •1. Ira non excūsat delictum.
- •2. Voluntas testatōris ambulatōria est usque ad mortem.
- •3. Agentes et consentientes pari poenā plectantur.
- •1. Commŏdum ex iniuria sua nemo habēre debet.
- •2. Inter servos et libĕros matrimonia contrăhi non possunt, contubernium potest.
- •3. Impunĭtas continuum tribuit affectum delinquendi.
- •Ius est ars boni et aequi
- •1. Gratuĭtum debet esse commodātum.
- •2. In favōrem libertātis omnia iura clamant.
- •3. Servōrum peculia in bonis dominōrum numerantur.
- •1. Testis idoneus pater filio aut filius patri non est.
- •1. Nullum patris delictum innocenti filio poena est.
- •2. Minor minōrem custodīre non potest.
- •3. Testes non evocandi sunt per longum iter.
- •1. Iuris effectus in executiōne consistit.
- •2. Minor natu non potest maiōrem adoptare.
- •3. Testium fides examinanda est.
- •1. Dos sine matrimonio esse non potest.
- •1. Iustitia – fundamentum regni.
- •2. Ius publĭcum privatōrum pactis mutāri non potest.
- •3. Imperio magistrātus adoptāmus eos, qui in potestāte parentis sunt.
- •1. Invītus agěre vel accusāre nemo cogĭtur.
- •2. Nemo ex suo delicto meliōrem suam condiciōnem facěre potest.
- •3. Non in legendo, sed in intellegendo leges consistunt.
- •Ius cogens
- •1. Nemo tenētur se ipsum accusāre.
- •2. Res parva saepe rerum magnārum principium est.
- •3. Furem noctūrnum lex permittit occiděre.
- •Латинско-русский словарь
Тема IX. Глагол. Verbum.
ОТГЛАГОЛЬНЫЕ ФОРМЫ.
IХ.1. Грамматические категории глагола.
IХ.2. Словарная запись глагола.
IХ.3. Основа инфекта. Четыре спряжения глаголов. Признаки спряжений.
IХ.4. Infinitīvus praesentis actīvi et passīvi.
IХ.5. Imperatīvus praesentis.
IХ.6. Спряжение глаголов esse, posse в Praesens.
IХ.7. Личные окончания действительного залога (actīvum).
IХ.8. Личные окончания страдательного залога (passīvum).
IХ.9. Правило спряжения глаголов в Praesens indicatīvi.
IХ. 3. ЧЕТЫРЕ СПРЯЖЕНИЯ ГЛАГОЛА.
-
Спряжение
Окончание
основы инфекта
Примеры
основ инфекта
I
ā
accusāre
II
ē
iubēre
III
согл, u
agĕre
statuěre
IV
ī
punīre
IХ.4. INFINITĪVUS PRAESENTIS ACTĪVI ET PASSĪVI
НЕОПРЕДЕЛЁННАЯ ФОРМА НАСТОЯЩЕГО ВРЕМЕНИ
|
Actīvum |
Passīvum |
I, II, IV спряж. |
основа инфекта + re
|
основа инфекта + ri |
III спряж. |
основа инфекта +ĕre
|
основа инфекта + i |
IХ. 5. IMPERATĪVUS PRAESENTIS
ПОВЕЛИТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ НАСТОЯЩЕГО ВРЕМЕНИ
Спряжение |
Singularis |
Pluralis |
I, II, IV
|
основа инфекта |
основа инфекта + te |
III |
основа инфекта + e
искл. dic, duc, fac, fer |
основа инфекта + ĭte |
ЗАПРЕЩЕНИЕ | ||
I, II, III, IV |
noli и Infinitīvus |
nolīte и Infinitīvus |
IХ. 6. PRAESENS INDICATIVI глаголов ESSE, POSSE
НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ ИЗЪЯВИТЕЛЬНОГО НАКЛОНЕНИЯ
ESSE - быть |
POSSE – мочь | ||
S. 1. sum я есть 2. es ты есть 3.est он (она,оно) есть |
PL. 1.sumus мы есть 2.estis вы есть 3.sunt они есть |
S. 1. possumя могу 2. potesты можешь 3. potestон может
|
Pl. 1.possŭmus мы можем 2.potestis вы можете 3.possunt они могут |
IX.9 PRAESENS INDICATĪVI
НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ ИЗЪЯВИТЕЛЬНОГО НАКЛОНЕНИЯ
Спряжение |
Окончание основы инфекта |
Соединительные гласные и стяжение |
Личные окончания | |
Activum |
Passivum | |||
I |
ā |
S. 1. -ā+o=o
|
S. 1. o 2. s 3. t Pl. 1. mus 2. tis 3. nt |
S. 1. or 2. ris 3. tur Pl. 1. mur 2. mĭni 3. ntur |
II |
ē |
| ||
III |
согл, u |
S. 1. - Pl.1.-ĭ 2.-ĭ(ĕ pass) 2.-ĭ 3.-ĭ 3.-ŭ | ||
IV |
ī |
Pl. 3 -ŭ- |
Таблица личных окончаний глагола.
Изъявительное и сослагательное наклонения.
|
Activum |
Passivum | |
Singularis |
1 |
– o (m) я |
– or |
2 |
– s ты |
– ris | |
3 |
– t он |
– tur | |
Pluralis |
1 |
– mus мы |
– mur |
2 |
– tis вы |
– mĭni | |
3 |
– nt они |
– ntur |
Сделайте грамматический разбор и выучите наизусть юридические термины:
1 |
dare, facĕre, praestāre |
давать, делать, предоставлять (содержание обязательства) |
2 |
respondēre, cavēre, agĕre |
давать ответы, составлять документы, выступать в суде (три вида деятельности юриста) |
3 |
par in parem non habet iurisdictiōnem |
равный против равного не имеет юрисдикции |
4 |
locus regit actum |
место определяет сделку |
5 |
lex prospĭcit non respĭcit lex retro non agit |
закон смотрит вперед, а не назад; закон не имеет обратной силы |
6 |
lex posterior derŏgat priōri |
более поздний закон отменяет действие более раннего |
7 |
lex speciālis derŏgat generāli
|
специальный закон отменяет действие общего |
8 |
errāre humanum est |
человеку свойственно ошибаться |
9 |
uti possidētis |
"как вы владеете"; правило международного права о сохранении существующего положения |
10 |
divĭde et impĕra |
разделяй и властвуй |
11 |
nota bene (NB) |
хорошо запомни, обрати внимание |
12 |
in dubio abstĭne |
при сомнении воздержись |
13 |
credo |
я верю (основные принципы, убеждения) |
14 |
veto |
я запрещаю (запрет, вето) |
15 |
nemo praesumĭtur malus |
никто не предполагается злоумышленником |
16 |
contra factum non datur argumentum |
против факта не даётся доказательства |
17 |
audiātur et altĕra pars |
пусть будет выслушана и другая сторона |
18 |
habeas corpus
|
«имей тело» - первые слова закона о свободе личности (Англия, 1679г.); обозначение судебного приказа о немедленном освобождении незаконно лишенного свободы |
19 |
iura novit curia |
суду известно право |
Переведите:
Salve! Salvēte!
salveo, salvēre 2 – быть здоровым, здравствовать
Vale! Valēte!
valeo, valēre 2 – быть здоровым, иметь силу
Honeste vivĭte!
honeste – честно
Aut disce, aut discēde!
disco, discĕre 3 – учиться;
discēdo, discedĕre 3 – уходить
Dicěre non est facěre.
dico, dicĕre 3 – говорить;
facio, facĕre 3 – делать
Contumacia cumŭlat poenam.
contumacia, ae f – упорство
cumŭlo, āre 1 – увеличивать
poena, ae f – вина
7. Quis in vita nunquam errat? Qui nihil facit.
quis – кто
nunquam – никогда
erro, āre 1 – ошибаться
qui, quae, quod – который, ая, ое
nihil – ничто
facio, ĕre 3 – делать
8. Rotam fortūnae non timent. (Cicĕro)
rota, ae f – колесо
timeo, ēre 2– бояться
9. Reus ibi debet punīri, ubi delinquit.
reus, i m – обвиняемый, подсудимый
ibi – там
debeo, ēre 2 – быть должным
punio, īre 4 – наказывать
ubi – где
delinquo, ĕre 3 – совершать правонарушение, преступление
10. Clementia tua multas vitas servat. (Cicĕro)
clementia, ae f - кротость характера, снисходительность, милость. servo, āre 1 - сохранять в целости, спасать
multus, a, um - многий, многочисленный
11. Immodĭca ira creat insaniam.
immodĭcus, a, um – неумеренный, не знающий меры. ira, ae f - гнев, злоба, озлобление, раздражение creo, āre 1- творить, создавать, порождать.
insania, ae f-безумие, безумное поведение, сумасшествие
12. Omnes iudĭces iudĭcant, cum omnes adsunt.
iudex, ĭcis m – судья
omnis, e – весь, всякий
iudĭco, āre 1 – судить
cum – когда
adsum, adesse – присутствовать
13. Iudĭca! Iudico. Iudicāte! Iudicāmus.
14. Si iudicas, cognosce.
15. Ibi potest valēre popŭlus, ubi lex valet.
16. Lex videt iratum, iratus legem non videt. (Publilius Syrus)
17. Lex nemĭni facit iniuriam.
18. Lex aequitāte gaudet; appetit perfectum; est norma recti.
19. Nemĭnem oportet esse sapientiōrem legĭbus.
20. Inter arma silent leges. (Cicero)
21. Bene dicis, sed male agis.
22. Etiam tacēre est respondēre.
23. Amīcus certus in re incerta cernĭtur.
24. Si nihil credis, male est.
25. Si vales bene est, ego valeo.
26. Noli vetāre, vetāre non debes.
27. Festīna lente. (девиз императора Августа)
28. Fac totum (Factotum).
29. Fac simĭle (Facsimĭle).
30. Satis est superāre inimīcum, nimium perdĕre. (Publilius Syrus)
31. Malo hic primus quam Romae secundus esse. (Caesar)
32. Non scholae sed vitae discĭmus.
ПРАКТИЧЕСКОЕ ЗАНЯТИЕ 7