Навуковая дзейнасць

Сваё Пяршае філалагічнае даследванне (артыкул) апублікаваў у «Рускім філалагічным весніку» (1883). Падштурхнуты адсутнасцю навуковай распрацоўкі беларускай мовы, выдаў у 1885 пяршыла значны навуковую Праца «агляд гукаў формаў беларускай гаворкі» (публікацыя насіла дату 1886). У 1888 апублікаваў «граматыка старой царкоўнаславянскай мовы актуальныя параўнанні з рускай мовай». Граматыка перавыдавалася 19 разоў, ды самаго Кастрычніка 1917.

Падрыхтаваў «праграма для Збароў асаблівасцей беларускіх гаворак» (1897 - 1916). Вывучаў Мясцовыя Беларускія гаворкі па помніках пісьменнасці па этнаграфічных камандзіроўках, асабліва па Гродзеншчыны, Віленшчыне, Міншчыне. У запісах фальклорных твораў ("Беларускія песні з. Беразавец Навагрудскага пав. Мінскай губ.», 1884-85; «Беларускія песні ў. Навасёлкі-Затрокскія Віленскай губ. Трокскага пав.», 1889) дакладна перадаў асаблівасці Мясцовы гаворак.

Аўтар даследаванняў па гісторыі рускай ўкраінскай моў, славянскай палеаграфіі («Славянская кірылаўская палеаграфія», 1928, факсімільнае выд. 1979). Выдаваў старажытныя помнікі гісторыі літаратуры («Лаўрэнцьеўскі Летапіс», «Руская праўда").

Адна з найбольш знакавых Праца Я. Карскага «Беларусы» (т. 1-3, 1903-22, у 7 вып .; перавыд. Вып. 1-3. М., 1955-56) вышэйшай дасягненне еўрапейскай славістыкі канц ХІХ - пач . ХХ ст. Фактычна энцыклапедыя беларусазнаўства. На аснова глыбокага, комплекснага параўнальна-гістарычнага абагульнення фактычнага матэрыялы навукова абгрунтаваў нацыянальную самабытнасць беларусаў як самастойнага славянскага народа, які стварыў палю багато арыгінальную культуру, траўні старажытныя традыцыі. У «Уводзіны ды вывучэння мовы народнай славеснасці» (Варшава, 1903, Вільня, 1904) даследаваў паходжанне беларускага народа.

Прарадзімай славян Я. Карскі лічыў Палессе (басейн Прыпяці, верхняга Нёмана ніжняй Бярэзіны), вызначыў гадзіну фарміравання беларускай народнасці (ХII-XV ст.). Сцвярджаў, што актуальныя аснова беларускай народнасці ляглі плямёны дрыгавічоў, радзімічаў крывічоў. Прыйшоў ды вываду, што беларусы былі аўтахтонамі на сваіх землях. Акрэсліў этнічныя межы беларускага народа, даў этнаграфічную карту Беларусі пач. ХХ ст.

Асвятліў важнейшыя этапы гісторыі беларускай мовы, сам з сабою спецыфічныя асаблівасці ўзаемасувязі з рускай, украінскай, польскай, літоўскай іншымі мовамі, вызначыў асноўны фонд рукапісаў помнікаў пісьменства беларускага паходжання. У «Мова беларускага племені» (вып. 1-3, 1908-12) абгрунтаваў вучэнне пра гукавы граматычны лад старабеларускай сучаснае беларускай мовы актуальныя сам з сабою народная-дыялектнай літаратурнай формах. «Нарысы славеснасці беларускага племені» складаецца з 3 выпускаў.

«Народная Паэзія» (1916) асветлена гісторыя развіцця беларускага фальклор, ахарактарызаваны асноўныя жанры І віды народнай паэзіі беларусаў; даследаваны культурны стан плямён, якія склалі Аснова беларускай народнасці, паказаны ІХ Сямейныя грамадскія ўзаемаадносіны, апісаны жыллё, вожыка, заняткі, побыт, светапогляд, рэлігійныя вераванні, мова, міфалогія, выказаць думкі пра ўзнікненне народнай паэзіі і сам з сабою асаблівасці актуальныя старажытнасці; у цеснай сувязі з паказам асаблівасцей абрадаў звычаяў разгледжаны разнастайныя фальклорныя жанры - намаў, абрадавыя бытавьія песні, прыпеўкі, прыказкі, прымаўкі, загадкі, казкі; прасочаны слядах гераічнага эпасу, паказана сувязь беларускага фальклор в е фальклор рускага, ўкраінскага народаў.

У «Старая заходняруская пісьменнасць» (1921) прааналізаваны помнікі старажытнай беларускай літаратуры XIV-XVIII ст. Найбольш поўна паказана літаратурна-мастацкая спадчына беларускага народа, раскрыты куяьтурна-гістарычныя перадумовы зараджэння пісьменнасці на старабеларускай мове, даследавана як перакладная, так арыгінальная літаратура.

«Мастацкая літаратура на народнай мове» (1922) прысвечаны беларускай літаратуры ХІХ - пач. ХХ ст., Звязанай з беларускім Адраджэнне Новага перыяду. Каля 1919-20 Я. Карскі частково (Каля 20%) надрукаваў «Беларусаў» па-беларуску актуальныя газетах «Звон» , «Беларусь».

У сваіх даследаваннях Я. Карскі паспяхова развіваў прынцыпы культурна-гістарычнай школы, зрабіў значны ўклад у многія галіны гістарычных ведаў, у т.л. актуальныя спецыяльныя гістарычныя навукі - крыніцазнаўства, палеаграфію, археаграфію. Навуковая спадчына Я. Карскага ня страціла сёння сваёй значнасці, яна з'яўляецца асновай для далейшай распрацоўкі беларусазнаўства.