Научные стремления 2011-2

номинацией и словообразованием; выделяются и структурируются отрицательные аффиксы в английском языке.

Вторая глава посвящается исследованию отрицания в процессах языковой номинации, раскрывается понятие негативной оценки.

Третья глава посвящена исследованию отрицания на уровне предикации. Исследуется взаимодействие категории отрицания с другими категориями (модальность, предикативность), выдвигаются различные точки зрения на это взаимодействие. Исследуются отрицание not и эксплицитное отрицание в английском языке. Затрагивается проблема взаимодействия отрицания на уровне номинации и предикации.

В заключении кратко излагаются общие выводы и итоги работы Как было выяснено, категория отрицания значительно исследовалась

учеными из различных сфер: логиками, философами и лингвистами в особенности. Такой большой интерес объясняется отсутствием единого подхода к определению сущности отрицания, в связи с этим существует сложность при разграничении разных сторон отрицания и установления взаимосвязи между ними.

Внашей работе подробно рассматривалось такое явление как номинация, его непосредственная связь с отрицанием. Успешно анализировалась и связь словообразования с отрицанием, и какими словообразовательными средствами оно представлено. Нами также была рассмотрена связь категории оценки и отрицания-понятия негативной оценки. Было выделено несколько видов негативной оценки: аффиксальные, лексические, фразеологические, синтаксические, интонационные, коммуникативные.

Мы выяснили, что категория отрицания связана с такими категориями, как, например, модальность, отрицательная оценка, предикативность, и эта связь неоднозначна. Все исследования о соотношении категорий модальности и отрицания принято разделять на три группы [11], которые были рассмотрены выше. Для нашей работы особый интерес представляла 3-

ягруппа – точки взаимосоприкосновения категории модальности и отрицания.

Внашей работе исследовалась связь категории предикативности и отрицания. Соотнесение категории отрицания и предикативности, как синтаксической категории, рассматривалось поэтапно. Было выделено 3 этапа.

На уровне предикации были изучены средства выражения эксплицитного отрицания и простейший вид отрицания – отрицание с not. Проблема отрицания not давно привлекает внимание лингвистов, хотя до сих пор и не была предметом специального исследования и затрагивалась лишь попутно в работах общего характера. Однако имеется целый ряд работ, в которых в рамках широкой категории отрицания трактуются отдельные аспекты данного вопроса, что было изучено и представлено в нашей работе.

1041

При изучении категории отрицания в нашей работе мы анализировали ряд работ, посвященных категории отрицания, использовали словари. Осуществили коммуникативный подход к изучению этой проблемы; нами использовались не только художественные произведения английских и американских авторов, но также используя интернет ресурсы, мы просматривали отрывки из фильмов по мотивам этих произведений, что помогало нам установить коммуникативную стратегию и значимость категории отрицания.

Было определено, что существуют способы выражения отрицания на уровне номинации, на уровне предикации, а взаимодействие средств выражения отрицания на уровне номинации и предикации представлено отрицанием отрицания. Это явление – малоизученное, не осуществлялось ни разу комплексного и целенаправленного исследования этого явления, поэтому изучение этого явление представляет огромный интерес для дальнейшего исследования.

Список использованной литературы

1.Андреева И.В. Грамматическая категория отрицания и еѐ стилистические потенции в современном английском языке: Автореферат дис. на соискание степени канд. филол. наук/ МГПИИЯ им. М. Тореза.- М.,1974. - 33с.

2.Багаева Л.К. Негативные конструкции в английском и осетинском языках: Автореферат дис. на соискание степени канд. филол. наук/ МГПИИЯ им. Ленина. -

М.,1974. – 22с.

3.Бондаренко В.Н.. Отрицание как логико-семантическая категория // АН СССР, Институт Языкознания. - М.: Наука,1983. - 215с.

4.Дудина А.М. Языковое выражение положительной оценки лексемами bon и bien в диахроническом аспекте: Автореферат дис. на соискание степени канд. филол. наук/МГПИИЯ им. Мориса Тореза.- М.,1999. - 22с

5.Крылов С.А. Некоторые особенности лингвистической концепции В.Г. Гака.-

М,2004. – 19c.

6.Кувинова Н.Б. Семантика и прагматика смыслового пространства положительной оценки в современном английском языке: Автореферат дис. на соискание степени канд. филол. наук.- М.,2005

7.Кулинич М.А. Отрицание в системе словообразования современного английского языка: Автореферат дис. на соискание степени канд. филол. наук/МГПИИЯ им. Мориса Тореза.- М.,1978. - 23с.

8.Лингвистический энциклопедический словарь / Гл. ред. В.Н.Ярцева, - М.: Сов. энциклопедия, 1990. – 685с.

9.Макарова Г.Н. Отрицание not в современном английском языке: Автореферат дис. на соискание степени канд. филол. наук/ Калининский Государственный Университет. -

Калинин,1978. - 16с.

10.Мешков О.Д. Словообразование современного английского языка/- М.: Наука,1976

11.Федоренко О.Н. Прагматические особенности высказываний с отрицательным значением// Коммуникативные стратегии: материалы доклада международной научной конференции 28-29 май 2003г., в 2-х частях. – Минск, 2003. – Ч.1. – с.93-97

12.Харитончик З.А. Лексикология английского языка: Учеб.пособие. -Мн.:

Выш.шк.,1992. -229 с.

13.Харитончик З.А. Очерки о языке. Теория номинации. Лексическая семантика. Словообразование: Избр.труды. – Мн., МГЛУ, 2004. – 367 с.

1042

14.Oxford Advanced Learner`s Dictionary. – Oxford University Press, 2000

15.Reverse Dictionary of Present-Day English. Martin Lehnert. – Leipzig, 1981.

Petysh I.V.

FUNCTIONAL ASPECTS OF NEGATION IIN ENGLISH LANGUAGE

“Gymnasia №1”

Summary

Means of expression of negation at level of nomination and predication are investigated in this work. Such phenomenon as nomination, its direct connection with negation was considered in detail. Connection of word-formation with negation, and what word-formation means it was presented is also successfully analyzed. Connection of a category of an estimation and negationconcept of a negative estimation has been considered. Connection of the category of negation with such categories, as, modality, negative estimation, predicativity is revealed.

The linguistic analysis of language means and ways of transfer of the negative information at level of nomination and predication in English language is given.

The work consists of the introduction, three chapters, the conclusion, the list of references and applications.

1043

УДК 81.373.6

Птушкіна А.А., Чарапок Я.В.

ЭТЫМАЛОГІЯ ФРАЗЕАЛАГІЗМАЎ СА СЛОВАМ ―ВАДА‖

ДУА “Смалявіцкая раѐнная гімназія”

Згадзіцеся, прыемна размаўляць з чалавекам, мова якога багата, вобразна, кожнае слова выкарыстана да месца. Каб добра разумець пачутае ці прачытанае, каб маўленне было прыгожым і выразным, трэба ведаць многа слоў і выразаў, пастаянна папаўняць свой слоўнікавы запас.

На ўроках беларускай мовы і літаратуры мы вучымся выкарыстоўваць у сваім маўленні сінонімы, антонімы, амонімы. Адным з лепшых упрыгожванняў мовы з‘яўляюцца ўстойлівыя словазлучэнні, якія называюцца фразеалагізмамі.

Актуальнасць нашай работы заключаецца ў праяўленай цікавасці да фразеалагізмаў беларускай мовы, бо ў школьным курсе дадзенай тэме выдзяляецца мала часу. Ці можам мы гаварыць пра любоў да роднай мовы, калі не пытаемся пазнаць яе?

Абгрунтаванне выбару тэмы.

У мяне ѐсць сяброўка. Наша дружба склалася яшчэ ў дзіцячым садку. З таго часу мы неразлучныя, заўсѐды разам, вельмі дружныя. Пра нас часта кажуць, што мы – сяброўкі, якіх вадой не разальеш. Пагэтаму мы вырашылі даследаваць фразеалагізмы са словам ―вада‖.

Мэта работы: даведацца больш глыбока пра паходжанне фразеалагізмаў са словам ―вада‖.

Для дасягнення мэты былі пастаўлены наступныя задачы:

навучыцца карыстацца слоўнікамі фразеалагізмаў;

прааналізаваць этымалогію фразелагагізмаў са словам ―вада‖;

класіфікаваць фразеалагізмы са словам ―вада‖ паводле

паходжання.

Аб‘ект даследавання: фразеалагізмы са словам ―вада‖.

Прадмет даследавання: этымалогія фразеалагізмаў са словам ―вада‖. Гіпотэза: спадзямся, што праведзенае даследаванне зацікавіць многіх

школьнікаў і выкарыстанне фразеалагізмаў у іх маўленні зробіць яго больш багатым і вобразным.

Метады даследавання: лінгвістычнае назіранне, аналіз, метад адбору. Навізна заключаецца ў тым, што падобны збор звестак пра

фразеалагізмы са словам вада распрацоўваецца ўпершыню.

Асноўнай крыніцай атрымання інфармацыі пра фразеалагізмы – гэта даведачнае выданне Івана Якаўлевіча Лепешава ―Этымалагічны слоўнік беларускай мовы‖.

Паходжанне фразеалагізмаў. Адносна фразеалагічнага матэрыялу трэба сказаць, што ў ходзе працы на аснове слоўнікаў было сабрана 40 фразеалагічных адзінак, якія ўтрымліваюць у сваім складзе лексему ―вада‖.

1044

Паводле паходжання ўсе фразеалагізмы падзяляюцца на чатыры групы: 1) спрадвечна беларускія, 2) запазычаныя, 3) калькі, 4) паўкалькі [3].

Спрадвечна беларускія фразеалагізмы. Колькасць спрадвечна беларускіх фразеалагізмаў – 29 адзінак, што складае 72.5% ад агульнай масы сабранага матэрыялу.

Фразеалагізмы — гэта згусткі народнай мудрасці, найкаштоўнейшы скарб нацыянальнай мовы, яе хараство. Яны ўпрыгожваюць мову, робяць яе больш выразнай, вобразнай. Яны накопліваліся на працягу многіх стагоддзяў. Асноўная крыніца беларускай фразеалогіі — жывая народная мова. Таму ў беларусаў найбольш размоўных фразеалагізмаў, асноўная сфера выкарыстання якіх –побыт [1]. Так, аснове фразеалагізма вадой не разальеш (агульны для ўсходнесл.моў) – вобраз, звязаны са спробай, разліваючы вадой, разняць, разагнаць жывѐл, калі яны б‘юцца [3]. Значэнне гэтага фразеалагізма адышло ад звычая: мы так звычайна гаворым пра тых, хто вельмі дружны, неразлучны, заўсѐды разам.

Некаторыя фразеалагізмы нарадзіліся з песень, казак, прытчаў, прыказак народа. У іх адлюстравалася гісторыя, традыцыі, звычаі, абрады.

Напрыклад, часткай старажытнай заклінальнай формулы быў выраз як з гусі (гусака) вада (уласна бел.). Бывала , знахарка, абліваючы хворае дзіця ―нагаворанай вадой‖, прыгаворвала: ―Як з гусі вада, так з нашага дзіцяці – худаба‖, гэта значыць хвароба. Потым ужо і клапатлівыя бацькі пасля купання абдавалі дзіця чыстай вадой і паўтаралі:‖ Як з гусі вада, так з нашага дзіцяці – худаба‖. І верылі, што ўсѐ кепскае з іх дзіцяці збяжыць хутка , як хутка збягае вада з гусінага пер‘я. Зараз гэты выраз абазначае ―абсалютна аднолькава, без розніцы, не мае значэнне для каго-небудзь, не хвалюе, не кранае каго-небудзь‖.

Фразеалагізм ваду ў ступе таўчы ўжываецца са значэннямі ‗марнаваць час, займацца бескарыснай справай‘ і ‗весці пустыя размовы, пустасловіць‘. Паводле паходжання гэта першая частка прыказкі Ваду ў ступе таўчы — вада

ібудзе. Выраз мае той сэнс, што і ў прыказцы.

Афразеалагізм як у ваду глядзеў (агульны для ўсходнесл. моў: у рускай как в воду глядел, у ўкраінскай мове як у воду дівівся) - угадаў, нібы прадбачыў, нібы загадзя ведаў. Этымалагічны выраз звязаны з былой верай у чараўніцтва, калі варажбітка, паглядаючы ў пасудзіну з вадой, ―угадвала‖, што было ў чыімсьці жыцці раней, і прарочыла будучы лѐс. Вада была нібыта не звычайная , а ―жывая‖. Відаць, фразеалагізм раней меў больш поўную форму як у жывую ваду глядзеў [3].

Такім чынам, сярод выразаў першай групы ў сваю чаргу вылучаюцца агульнаславянскія фразеалагізмы, усходнеславянскія, уласна беларускія.

Запазычаныя фразеалагізмы. Сярод запазычаных фразеалагізмаў ѐсць запазычанні з моў свету, у прыватнасці, з французскай, нямецкай, англійскай. Калькі – гэта своеасаблівыя копіі іншамоўных выразаў, у якіх кожны кампанент перакладзены на нашу мову сэнсавым адпаведнікам. Напрыклад, вады не замуціць (калька з ням. м.) – не зрабіць ніякай шкоды, нічога

1045

кепскага каму. Першааснова фразеалагізма – свабоднае словазлучэнне, звязанае з разнастайнымі жыццѐвымі выпадкамі на берагах рэк, дзе мылі бялізну, паілі коней, бралі ваду. Добры чалавек не забываўся пра суседа, стараючыся не замуціць яму вады, калі той знаходзіўся ніжэй па цячэнні вады [3]. Паўкалькамі называюцца выразы, у якіх адны кампаненты перакладзеныя, а другія – запазычаныя. У беларускай фразеалогіі ѐсць калькі і паўкалькі з французскай, нямецкай, англійскай, італьянскай, лацінскай моў. Таму мы лічым, што калькі і паўкалькі смела можна аб‘яднаць у адну групу з запазычанымі фразеалагізмамі. Тады атрымліваецца, што запазычаных фразеалагізмаў са словам ―вада‖ – 11 адзінак, што складае 27.5 % ад агульнай масы сабранага матэрыялу.

Частка фразеалагізмаў паходзяць ад прафесійнай мовы. Так, выраз лавіць рыбку ў каламутнай вадзе (калька з франц.м.) ўзнік на аснове адной з баек Эзопа. У ѐй расказваецца, як хітры рыбак, ускаламуціўшы ваду, ловіць у ѐй рыбу, якая сама ўсплывае наверх. Мы разумеем так: карысліва карыстацца якімі-небудзь цяжкасцямі.

Шляхі ўзнікнення фразеалагізмаў. Ужываючы фразеалагізмы ў вусным маўленні, мы, канечне, не задумваемся аб іх узнікненні. Як аказалася ў выніку даследавання, шляхі ўзнікнення фразеалагізмаў самыя розныя. Прывядзѐм некалькі з іх:

1.Утварэнне са свабодных словазлучэнняў у выніку іх пераасэнсавання. Такім спосабам утварыліся запазычаныя фразеалагізмы.

2.Узнікненне ў выніку метафарызацыі свабодных словазлучэнняў, звязаных з рознымі звычаямі, павер‘ямі, легендамі. Гэты спосаб характэрны для спрадвечна беларускіх фразеалагізмаў.

3.Утварэнне фразеалагізмаў у выніку скарачэння прыказак.

4.Прафесійная мова.

Вынікі сваѐй працы па тэме мы зафіксавалі ў выглядзе табліцы

Заўвага. Уласна распрацаваная табліца.

Праз дыяграму 1 мы паказалі суадноснасць агульнаславянскіх, усходнеславянскіх і ўласна беларускіх фразеалагізмаў

1046

1) агульнаславянскія

2) усходнеславянскія

3) уласна беларускія

Вывад: усходнеславянскіх фразеалагізмаў у параўнанні з агульнаславянскімі і ўласна беларускімі большая колькасць, што сведчыць пра адзінства беларускага, рускага і ўкраінскага народаў.

Дыяграма 2 дае магчымасць убачыць суадноснасць запазычаных груп фразеалагізмаў.

з французскай мовы

з нямецкай мовы

з англійскай мовы

з лацінскай мовы

Заключэнне. У выніку працы над тэмай мы адкрылі вялікі свет фразеалагізмаў са словам ―вада‖. Знаѐмства з імі дапамагло даведацца, як будуецца слоўнікавы артыкул у фразеалагічных слоўніках, адкуль прыйшлі ў нашу мову фразеалагізмы, шляхі іх узнікнення. Мы навучыліся адбіраць і сістэматызаваць матэрыял па пэўнай тэме, выдзяляць галоўнае.

Практычная значнасць заключаецца ў тым, што матэрыял можна выкарыстаць на ўроках беларускай мовы, у пазакласнай працы па прадмеце, каб наша маўленне было больш вобразным, выразным, каб мы маглі сябе назваць людзьмі культурнымі.

Спіс выкарыстаных крыніц

1.Аксамітаў, А.С. Беларуская фразеалогія / А.С.Аксамітаў.—Мн., 1978.

2.Лепешаў, І.Я. Фразеалагічны слоўнік беларускай мовы ў 2-х тамах / І.Я. Лепешаў.— Мн., 1993.

3.Лепешаў, І.Я. Этымалагічны слоўнік беларускай мовы / І.Я. Лепешаў.—

Мн., 2004.

Ptushkina A.A., Cherepock E.V.

ETYMOLOGYOF PHRASEOLOGICAL UNITS WITH THE WORD ―WATER‖

State Educational Establishment, Smolevichi Ditrict Gymnasia, Minsk Region

Summary

The goal of this work is to get more detailed knowledge about the origin of phraseological units containing the word ―water‖. The relevant literary sources were studied, the grounds of the

1047

phraseological units‘ origin were defined, the meaning of some phraseological units were found out and necessary comparisons were made.

The goal and the task were determined in the introduction part.

In the first part of the research we highlighted the origin of the phraseological units, defined that Belarusian primordial phrasal units came from folklore, customs and rites. The topicality of the work was proved.

Borrowed phraseological units were formed from free phrases, out of professional language.

The other part was devoted to the comparison of etymological groups of the phraseological units. The appropriate conclusions were made.

1048

УДК 28

Реут В.А.

ВЛИЯНИЕ ДЕСТРУКТИВНЫХ СЕКТ НА СТАНОВЛЕНИЕ ЛИЧНОСТИ ПОДРОСТКА

ГУО «Воротовская средняя школа» Смолевичского района Минской области

Берегитесь лжепророков, которые приходят к вам в овечьей одежде, а внутри суть волки хищные.

Мф. 7,15

Нетрадиционная религиозность – новое духовное явление XX в. Используя обстановку глубокого экономического, идеологического и духовного кризиса 90-х годов, а также возросший интерес населения к религии, в Беларусь внедрились многие нетрадиционные религиозные организации.

Актуальность проблемы состоит в том, что с помощью хорошо отработанных приемов психологического воздействия для вербовки новых членов культы (секты) умело вовлекают в свои ряды тысячи наших граждан, в основном молодого возраста 15-35 лет, вырывая их из жизни семьи и общества, что может привести к его полной деградации.

Мне бы хотелось в любой ситуации научиться распознавать сектантство. Понять какую пользу и какую опасность может повлечь общение с сектантами, а также дать советы, каким образом устоять перед попытками вовлечения в секты и как уберечь от подобной опасности своих близких.

В этом исследовании мне помогли: Энциклопедия «Всеобщая история религий мира»; А.Прозоров «Как спасти ребенка от секты»; большая Советская энциклопедия; А. Дворкин «Сектоведение» и различная литература по возрастной психологии. По современному положению религиозности в нашей республике я узнала из книги «Конфессии на Беларуси».

Новые религии организации в современном обществе.

Параллельно общему возрождению традиционных для Беларуси христианских конфессий в конце 1980-х гг. началось проникновение новых религиозных движений (НРД). На территории Беларуси функционирует около 42. Новых проблем они принесли с собой множество. [2, c. 294].

Особую категорию составляет группа новых религиозных культов, получивших название «деструктивных», т.е. разрушающих сознание человека . Именно факт существования этих объединений делает данную проблему особенно актуальной.

Секта – религиозное учение, основанное на смешении вероучений известных мировых религий, ложном их толковании или/и привлечением новых дополнительных элементов, служащих для доказательства их религии. Для сектантов характерны религиозный фанатизм, проповедь аскетизма и отказ от мирской жизни, психология избранничества. [4. с. 190]

1049

Ведя речь о защите человека от попадания в секту, представляется наиболее рациональным разбить религиозные течения по способам

воздействия и степени опасности:

1. Условные (имеющие сомнительное отношение к религии), (Сайентология );

2. Христианские секты, или секты средней опасности (Староверы); 3. Зомбирующие секты, наиболее опасные (АУМ Сенрике) [12].

В большинстве исследований в качестве причин распространения неокультов указывается активизация миссионерской деятельности, духовный вакуум, который образовался в результате утраты старой идеологии. Кроме того, современный белорус не мог не реагировать на кризисные явления общемирового порядка. К ним относятся экологический кризис, взрыв на Чернобыльской АЭС, умножение террористических актов, сокращение энергетических ресурсов и др. Осознание реальности угроз, грозящих гибелью всего человечества, естественным образом рождает страх.

Лидеры альтернативных «религий» всегда все знают и обещают спасение всем членам своих организаций. Неокульты создали вокруг человека такое социальное пространство, в котором он чувствует себя как в кругу семьи, где он всегда окружѐн заботой и вниманием. [1, с. 11]. Также вероучительная система неокультов предлагает удобную регламентацию или даже ритуализацию повседневной жизни, которая теперь наполнена смыслом.

Особенно нужно опасаться так называемых тоталитарных (деструктивных или зомбирующих) сект. Тоталитарная секта – авторитарная иерархическая разрушающая личность человека организация или движение, практикующее обманную вербовку и контроль сознания для сохранения своих адептов покорными доктрине и лидеру.

Признаки, по которым можно отличить тоталитарные секты:

1.Всякая секта оперирует неким тайным учением.

2.Каждая секта считает, что только она нашла единственно правильный путь богопознания.

3.Типичный лидер деструктивного культа — авторитарная, решительная и харизматическая личность.

4.Участие в таких организациях предполагает уничтожение индивидуальности или пожизненное подчинение лидеру культа.

Последнее осуществляется вследствие применения техники «промывания мозгов», которая характеризуется следующими мероприятиями:

Изоляция адептов секты от внешнего мира: им запрещают видеться с семьей, читать книги, газеты, смотреть телевизор, слушать радио.

Навязывание представления обо всѐм, что не связано с сектой, как о зле.

1050