§ 1.6 І.К.Ф.-лерін тік s және жанама t кернеулер арқылы есептеу

Элементарлық dA алаңдағы ішкі күштері s и t арқылыесептеледі :

sdA, t_xdA, t_ydA.

N = S ,

Q_x = S ,

Q_y = S ,

T = S M_z (),

M_x = S M_x (),

M_y = S M_y ()

.1.7 суреті

Қима ауданы А бойынша қосу арқылы келесі нәтижеге келеміз:

(1.4)

§ 1.7 Деформациялар: сызықты және бұрыштық

Сыртқы күштер әсерінен пайда болған дененің өлшемінің және пішінінің өзгеруі деформация деп аталады.Дене өлшемінің өзгеруін сызықты деформация , ал пішін өзгеруін бұрыштық деформация анықтайды.

Қабырғалалары dx, dy, dz тікбұрышты параллелепипед текті элемент қарастырайық(1.8 суреті )

1.8суреті

Берілген нүктедегі деформация күйін х, у, z өстер бойындағы үшсызықты және х, у, z, өстеріне қатысты үш бұрыштық деформация арқылы анықтауға болады.

Бақылау сұрақтары

1. Беріктік?қатаңдық?орнықтылық?дегеніміз не?

2. Материалдар кедергісінде қарастырылатын денелердің пішіні қандай?

3. Материалдар кедергісінің негізгі болжаулары қандай ?

4. Ішкі күштердің анықтау есебінің шешу реті қандай?

5. Нүктедегі кернеу дегеніміз не?Оның құраушы кернеулері қалай аталады?

6. Беріктікті бағалау үшін неге тек І.К.Ф.-рін білу жеткілікті емес? І.К.Ф . және кернеу ұғымдары арасындағы айырмашылығы қандай?

7. Нүктедегі кернеулі күй дегеніміз не?

8. Дененің өлшемі мен пішін өзгеруі қандай шамалармен анықталады?

9.Материалдар кедергісінде сыртқы күштердің қандай түрлері қарастырылады?

Бақылау сұрақтары

1. Кедергінің қай түрі орталық созылу және сығылу деп аталады ? Бұл жағдайда сыртқы күштері қалай әсер етеді?

2. Сырықтың кез келген қимасындағы бойлық күші қалай анықталады ? Таңба ережесі қандай?

3. N эпюрін тұрғызуының негізгі ережесі қандай?

4. Созылған немесе сығылған сырықтың көлденең қимасындағы кернеуі қалай анықталады?

5. Созылған немесе сығылған сырықтың өлшемдерінің өзгеруін қандай деформациялар сипаттайды?

6. Созылу және сығылу кезінде Гук заңының екі негізгі түрі қалай жазылады?

7. Беріктік шартының ережесі және өрнегі қандай ?

8. Беріктікке есептеудің қандай түрлері кездеседі?

9. Созылу және сығылу кезінде деформацияның потенциалдық энергиясы қалай есептеледі?

10. Механикалық беріктігі мен катаңдығы қандай шамалармен өлшенеді?

11. Азкөміртекті болаттың созылу диаграммасының негізгі аралықтары қандай ?

12. Шекті аққыштық шегі дегеніміз не ? қандай жағдайда бұл сипаттама анықталады ?

II Тарауы Орталық созылу мен сығылу

§ 2.1. Негізгі түсініктер.Бойлық n күшінің эпюрі

Орталық созылу-сығылу кезінде сырықтың көлденең қималарында І.К.Ф.-лері ,бойлық N күшінен басқасы, нолге тең. Кедергінің бұл түрі сырықтың өсі бойымен әсер ететін сыртқы күштерінен пайда болады. ( 2.1суреті).Бойлық N күшін қима әдісімен анықтаймыз.

2.1Суреті

N анықтауының ережесі:

Орталық созылу және сығылу кезінде бойлық күші N өткізген қиманың бір жағынан әсер ететін сыртқы күштердің алгебралық қосындысына тең.

N үшін таңба ережесі:

Егер сыртқы күш әсерінен созылу пайда болса,онда N > 0; егер– сығылу,ондао N < 0.

Сырық ұзындығы бойымен N өзгеруін көрсететін график эпюр деп аталады.Эпюр сырық өсіне параллель базалық сызықта салынады.Эпюр ординаттары базалық сызыққа перпендикуляр,оң таңбалы ординаттары базаның бір жағынан,теріс таңбалы ординаттары базаның екінші жағынан салынады.