- •Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті Жанатаев қ.А.
- •Анатомиялық, гистологиялық терминология бөлiмi
- •Латын алфавитi
- •Дыбыстардың жiктелуi
- •Дауысты дыбыстар мен дауыссыз j (йота)-ның оқылуы /монофтонгтар
- •Дифтонгтар
- •Дауыссыз дыбыстардың оқылуы
- •Қосарланған әрiптердiң оқылуы
- •Диграфтар оқылуы
- •V. Дифтонгтардың оқылуына көңiл бөлiңдер.
- •VII. Диграфтар мен әрiптер қосылыстарының оқылуына көңiл бөлiңдер.
- •IX. Сөздердi латын әрiптерiмен жазыңдер.
- •Жаңа сөздер Зат есiмдер
- •Екпiндi қою ережесi
- •Анатомиялық терминдердiң құрылымы
- •1. Зат есiмнiң сөздiк формасы
- •2. Зат есiмнiң жiктелуiн анықтау
- •I. Сөздердiң жалғауларына қарап қай жiктеу түрiне жататынын анықтаңдер.
- •II. Сөйлемдердi аударып, әр сөздiң сөздiк формасын атаңдер.
- •Зат есiмдердiң сөздiк формасы
- •Сөздiк формасы.
- •Сын есiмдердiң екi тобы
- •Сын есiмдердiң жiктелуi
- •IV. Сөздiк формасын аяқтаңдар.
- •V. Аударып, әр сөздiң сөздiк формасын анықтап, схемасын сызыңдар.
- •VI.Gen.Sing – iлiк септiгiне қойып, сөздердi аударыңдар.
- •VII. Аударып, схемасын сызыңдар.
- •Жаңа сөздер
- •II топтағы сын есiмдер
- •Салыстырмалы шырайдың жасалу жолдары
- •Салыстырмалы шырайдың сөздiк формасы
- •Салыстырмалы шырайдағы сын есiмдердiң жiктелуi
- •Жаңа сөздер
- •Сын есiмдердiң зат есiмдер қатарына көшуi (субстантивация)
- •Жаттығулар
- •1. Сөйлемдердi аударып, схемасын сызыңдар.
- •2. Сөйлемдердi аударып, схемасын сызыңдар.
- •Жаңа сөздер
- •I жiктеудегi зат есiмдер
- •II жiктеудегi зат есiмдер
- •III жiктеудегi зат есiмдер
- •I топ сын есiмдер
- •II топ сын есiмдер
- •6 Сабақ
- •III. Сөздiк формасын аяқтаңдар.
- •Зат есiмнiң 3-жiктеуi
- •III жiктеудегi зат есiмнiң тегiн анықтау туралы жалпы мәлiмет
- •Бұлшық еттердiң қимылына қарай атаулары
- •Қызметiне қарай берiлген мына бұлшық ет атауларын есте сақтаңдар
- •II. Зат есiмдi сын есiмдермен байланыстырыңдар.
- •Ережеге бағынбайтын зат есiмдер:
- •Жаттығулар
- •I. Берiлген терминдердi латын тiлiне аудараңдар:
- •II. Берiлген терминдердi қазақ тiлiне аударыңдар.
- •III. Сөйлемдердi аударып, схемасын сызыңдар.
- •3 Жiктеу n тегiндегi зат есiмдер:
- •Жаттығулар
- •Жаттығулар
- •VI. Берiлген зат есiмнiң атау септiгi көпше түрiн жасаңыз.
- •VII. Берiлген сын есiмнiң атау септiгi көпше түрiн жасаңыз.
- •VIII. Зат есiмдердi сын есiмдермен байланыстырыңыз.
- •IX. Қазақ тiлiне аударыңыз.
- •Зат есiмдер мен сын есiмдер сөздiк формасы
- •Жаттығулар
- •III. Аударыңдар
- •Жаттығулар
- •Жаңа сөздер
- •I. Сөйлемдердi аударыңыз.
- •II. Сөйлемдердi аударыңыз,
- •III. Аударып атау септiгi көпше түрiне қойыңыз
- •IV. Аударып iлiк септiгi көпше түрiне қойыңыз
- •V. Жазбаша аударыңыз,
- •Сөз құрылымына қарай талдау. Сөз тудырушы жәнеқұралған негiз.
- •Грек - латын терминоэлементтерi
- •Сөз құрау тәсiлдерi
- •Жұрнақтандыру
- •Зат есiмдер және сын есiмдер жұрнақтары
- •Сын есiм жұрнақтары
- •Жаңа сөздер
- •Ерiктi және ерiксiз термино элементтер
- •Сөз құраудың кейбiр ерекшелiктерi
- •Сөз құраушы негiздердiң варианттығы.
- •Клиникалық терминология
- •Дене бөлiктерiн, ағзалардың атауларын бiлдеретiн грек-латын сөздерi
- •Iлiм, ғылым зерттеу диагностикасы тәсiлi, емдеу, ауру атауларын бiлдiретiн грек тэ
- •Ossis, iass, ismus, oma жұрнақтары
- •Ұлпалар мен мүшелердiң патологиялық өзгерiстерiн бiлдiретiн грек терминоэлементтерi
- •Күрделi сөздердi қысқарту
- •Мүшелер мен тiндер атаулары бiлдiретiн грек-латын терминдерi:
- •Грек – латын префикстерi
- •Бiлдiретiн дара терминоэлементтер:
- •I. Терминоэлементтер мағынасын түсiндiрiңіз.
- •II. Аударыңдар.
- •Клиникалық терминдерге арналған жаттығулар
- •II. Терминдер мағынасын түсiндiрiңдер
- •Дәрiлiк заттардың тривиальды атаулары
- •Дәрiлiк заттардың тривиальды (кәдiмгi) атауларының жасалу тәсiлдерi
- •Ж±рнақтану
- •Тривиальды (кәдiмгi ) атаулардағы сөздiк бөлiктер
- •Ќ±рамында дәрiлiк формалар берiлген препараттар атауларының жасалу жолдары
- •III. Дәрiлiк заттардың латыншасын жазыңдар
- •Сөздiк формасы, негiзi. Белгiсiздiк рай. Латын тiлiнде етiстiктер түрге, жаққа, шаққа және райға бөлiнедi. Етiс-
- •Инфинитив (белгiсiздiк) формасы мен етiстiктiң
- •Б±йрық райдың жасалуы
- •Шартты рай (Conjunctivus)
- •Шартты райдың негiзінiң жасалуы
- •Шартты райдыњ 3 жақтағы өзiндiк жалғаулары
- •Активтi және пассивтi түрдегi шартты райдағы
- •Рецепте жиi қолданылатын етiстiктер
- •Рецепте қолданылатын fio, fieri
- •Fio, Fieri – етiстiгiнiң рецепте қолданылуы (жекеше түрде).
- •Шығыс септiгi (Ablativus)
- •Латын тiлiнде кейбiр префикстер табыс және шығыс септiктер
- •Iнде шылау сөздер болып қолданылады.
- •Рецепте жиi қолданылатын табыс және шығыс септiктерiндегi сөздер
- •Рецепт құрылымы
- •Рецептегi қосымша жазулар
- •Рецептегi сөздердiң жазылу тәртiбi
- •Дәрiлiк препараттардың рецепте жазылу тәсiлi
- •Таблеткалар мен балауыздар атауларын рецепте жазған кезде, табыс септiгiнде қолданылуы
- •Дәрiлiк-өсiмдiктер атаулары:
- •Қышқыл атауларының жасалуы
- •Оксид атауларының жасалуы
- •Iі. Берiлген сөздер негiзiнен қышқыл атауларын жасаңдар
- •Iiі.Берiлген элементтермен оксидтер атауларын жасањдар
- •IV. Рецептердi аударыңдар
- •Аниондар атаулары:
- •Тұздар атаулары :
- •Көмiртектiк радикалдар атауларында қолданылатын сөздiк бөлiктер
- •Рецептегi қысқартулар
- •Рецепте қысқартылатын сөздер тiзiмi:
- •Химиялық мағынаны беретiн сөздiк бөлiктер
- •I.Аударып, iлiк септiгiне қойыңыз
- •Сан есiм, үстеу, есiмдiк, шылау, жалғаулық Тақырыптың оқытылу мақсаты:
- •Үстеу – Adverbium
- •Рецепте жиi қолданылатын үстеулер:
- •Студенттердiң өздiк жұмысына арналған жаттығулар Оқылу ерекшiлiктерi. Екпiн.
- •Грек терминоэлементтерi
- •2 Септеу түрi.
- •Грек терминоэлементтерi.
- •Грек терминоэлементтерi.
- •Шырайлар
- •Грек терминоэлементтерi
- •Клиникалық терминологияға арналған жаттығулар
- •Фармацевтiк терминологияға арналған жаттығулар
- •Мазмұны:
- •Жанатаев Қазақбай Әбдуәліұлы Латын тілі.
Рецепте жиi қолданылатын үстеулер:
Cito – тез
Satis – керектi
Caute – абайлап
Statum - сол уақытта кешiкпей
Quantum – керегiнше
Ana – тең
Maxime – ең көбi
Subtilissime – өте ұсақталған
Optime – ең жақсы түрiнде
Minutim – майда
Recenter – жаңа дайындалған
Frigide – суық
Multum – көп
Sic – және, тағы
bene – жақсы
aseptica – асептика
Студенттердiң өздiк жұмысына арналған жаттығулар Оқылу ерекшiлiктерi. Екпiн.
Оқылу ерешiлiктерiн еске түсiрiңдер.
1 . I-дауысты дыбысы И немесе Й болып оқылады.
Vitamin um Bilis Insanabilis |
Maialis Iecur Iuvenilis |
Iunctura Ieinum Iodum |
2. У-дауысты дыбысы И-болып оқылады.
Dyspepsia Hypertonia Hypotonia |
Pyelitis Myopia Pyodermia |
Dysuria Myoma Tympanum |
3. ае және ое дифтонгтары э-болып оқылады. Ау және еу -болып оқылады.
4. Латын тiлiне аударыңдар.
төменгi жақ ойығы
омыртқа денесi
бас сүйегiнiң негiзi
маңдайлық қабыршақ
төс тұтқасы
омыртқалық тесiк
шынтақ буыны
ақ сызық
5. Сөздердi тауып жазыңдар.
_____________________ ura – сынық
_____________________ ura – таза
_____________________ ura – ойық
_____________________ ura – саңылау
_____________________ ura – тесiк
_____________________ ura – қосылыс
_____________________ ura – байланыс
_____________________ ura – ажырау
_____________________ ura – ажыратқыш
_____________________ ura – тұндырма
6. Сөздердi орнына тауып, латыншасын жазыңдар.
|
|
|
|
|
| ||||||
|
|
|
|
| |||||||
|
|
|
|
|
| ||||||
|
|
|
|
|
|
|
| ||||
|
|
|
|
|
|
| |||||
|
|
|
|
|
|
|
| ||||
|
|
|
|
|
| ||||||
|
|
|
|
|
| ||||||
|
|
|
|
|
|
|
| ||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1.Бiлiк
2.Шынтақ сүйек
3.Қалта
4.Жауырын
5.Қабық
6.Артерия
7.Желке
8.Үлкен жiлiк
9.Ойық
10.Анемия
Грек терминоэлементтерi
1.Терминдер мағынасын түсiндiрiңдер.
a)
Microbiologia Phgsiologia Cytologia Histologia Gynaecologia |
Allergia Pharmocologia Synegria Dyssynegria Hypergia |
Phisiotherapia Psychotherapia Hydrotherapia Rentgenographia Urologia |
b)
Myelographia Mammographia |
Phlebographia Cholecystographia |
Salpingographia Urographia |
c)
Polyuria Oliguria Albuminuria |
Pollakiuria Oligakiuria Nycturia |
Ischuria Haemoturia Dysuria |
2.Терминдер жасаңдар.
Операция жолымен кесiп алып тастау мағынасын беретiн -ectomia сөзiмен терминоэлементтердi жазыңдар.
-
Сүт безiң
Жатыр түтiгiн
Миндалиндi
Өт көпiршiгiн
Ұйқы безiн
Операция жолымен кесiп алып тастау
b) Кесу, ашу мағынасын беретiн -tomia сөзiмен терминоэлементтердi жазыңдар.
-
Трахеяны
Омыртқаны
Венаны
Бездi
Өт көпiршiгiн
Қуықты
Қабақты
Қызыл еттi
Кесу, ашу
с) Опреация жолымен тiгiс жасау мағынасын беретiн –rhaphia сөзiмен терминоэлементтер жазыңдар.
қабаққа тiлге венаға өт көпiршiгiне қынапқа |
Тiгiс жасау |
d) Қабыну мағынасын беретiн -itis, itidis, f жұрнағымен терминдердi жазыңдар.
Миндалинның Қызыл еттiң Тiлдiң Қабақтың Плевраның Венаның Бездiң Омыртқаның |
қабынуы |
Сүт безiнiң Ұйқы безiнiң Қынаптың Жатыр түтiгiнiң Несеп өзегiнiң Қуықтың Өт көпiршiгiнiң |
қабынуы |
3. Латын тiлiнде жазып, терминоэлементтер мағынасын түсiндiрiңдер.
Гастрит Полиомиелит Биопсия |
Тромбофлебит Тонзилит Цистокопия |
Рахит Колпоцистит Мастопатия |
4.Латын тiлiне аударыңдар.
Ұйқы безiнiң гипертрофиясы, қуықтың созылмалы қабынуы, өт көпiршiгiнiң жедел қабынуы, қызыл еттiң атрофиялық қабынуы, жоғарғы қанды қысым