- •Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті Жанатаев қ.А.
- •Анатомиялық, гистологиялық терминология бөлiмi
- •Латын алфавитi
- •Дыбыстардың жiктелуi
- •Дауысты дыбыстар мен дауыссыз j (йота)-ның оқылуы /монофтонгтар
- •Дифтонгтар
- •Дауыссыз дыбыстардың оқылуы
- •Қосарланған әрiптердiң оқылуы
- •Диграфтар оқылуы
- •V. Дифтонгтардың оқылуына көңiл бөлiңдер.
- •VII. Диграфтар мен әрiптер қосылыстарының оқылуына көңiл бөлiңдер.
- •IX. Сөздердi латын әрiптерiмен жазыңдер.
- •Жаңа сөздер Зат есiмдер
- •Екпiндi қою ережесi
- •Анатомиялық терминдердiң құрылымы
- •1. Зат есiмнiң сөздiк формасы
- •2. Зат есiмнiң жiктелуiн анықтау
- •I. Сөздердiң жалғауларына қарап қай жiктеу түрiне жататынын анықтаңдер.
- •II. Сөйлемдердi аударып, әр сөздiң сөздiк формасын атаңдер.
- •Зат есiмдердiң сөздiк формасы
- •Сөздiк формасы.
- •Сын есiмдердiң екi тобы
- •Сын есiмдердiң жiктелуi
- •IV. Сөздiк формасын аяқтаңдар.
- •V. Аударып, әр сөздiң сөздiк формасын анықтап, схемасын сызыңдар.
- •VI.Gen.Sing – iлiк септiгiне қойып, сөздердi аударыңдар.
- •VII. Аударып, схемасын сызыңдар.
- •Жаңа сөздер
- •II топтағы сын есiмдер
- •Салыстырмалы шырайдың жасалу жолдары
- •Салыстырмалы шырайдың сөздiк формасы
- •Салыстырмалы шырайдағы сын есiмдердiң жiктелуi
- •Жаңа сөздер
- •Сын есiмдердiң зат есiмдер қатарына көшуi (субстантивация)
- •Жаттығулар
- •1. Сөйлемдердi аударып, схемасын сызыңдар.
- •2. Сөйлемдердi аударып, схемасын сызыңдар.
- •Жаңа сөздер
- •I жiктеудегi зат есiмдер
- •II жiктеудегi зат есiмдер
- •III жiктеудегi зат есiмдер
- •I топ сын есiмдер
- •II топ сын есiмдер
- •6 Сабақ
- •III. Сөздiк формасын аяқтаңдар.
- •Зат есiмнiң 3-жiктеуi
- •III жiктеудегi зат есiмнiң тегiн анықтау туралы жалпы мәлiмет
- •Бұлшық еттердiң қимылына қарай атаулары
- •Қызметiне қарай берiлген мына бұлшық ет атауларын есте сақтаңдар
- •II. Зат есiмдi сын есiмдермен байланыстырыңдар.
- •Ережеге бағынбайтын зат есiмдер:
- •Жаттығулар
- •I. Берiлген терминдердi латын тiлiне аудараңдар:
- •II. Берiлген терминдердi қазақ тiлiне аударыңдар.
- •III. Сөйлемдердi аударып, схемасын сызыңдар.
- •3 Жiктеу n тегiндегi зат есiмдер:
- •Жаттығулар
- •Жаттығулар
- •VI. Берiлген зат есiмнiң атау септiгi көпше түрiн жасаңыз.
- •VII. Берiлген сын есiмнiң атау септiгi көпше түрiн жасаңыз.
- •VIII. Зат есiмдердi сын есiмдермен байланыстырыңыз.
- •IX. Қазақ тiлiне аударыңыз.
- •Зат есiмдер мен сын есiмдер сөздiк формасы
- •Жаттығулар
- •III. Аударыңдар
- •Жаттығулар
- •Жаңа сөздер
- •I. Сөйлемдердi аударыңыз.
- •II. Сөйлемдердi аударыңыз,
- •III. Аударып атау септiгi көпше түрiне қойыңыз
- •IV. Аударып iлiк септiгi көпше түрiне қойыңыз
- •V. Жазбаша аударыңыз,
- •Сөз құрылымына қарай талдау. Сөз тудырушы жәнеқұралған негiз.
- •Грек - латын терминоэлементтерi
- •Сөз құрау тәсiлдерi
- •Жұрнақтандыру
- •Зат есiмдер және сын есiмдер жұрнақтары
- •Сын есiм жұрнақтары
- •Жаңа сөздер
- •Ерiктi және ерiксiз термино элементтер
- •Сөз құраудың кейбiр ерекшелiктерi
- •Сөз құраушы негiздердiң варианттығы.
- •Клиникалық терминология
- •Дене бөлiктерiн, ағзалардың атауларын бiлдеретiн грек-латын сөздерi
- •Iлiм, ғылым зерттеу диагностикасы тәсiлi, емдеу, ауру атауларын бiлдiретiн грек тэ
- •Ossis, iass, ismus, oma жұрнақтары
- •Ұлпалар мен мүшелердiң патологиялық өзгерiстерiн бiлдiретiн грек терминоэлементтерi
- •Күрделi сөздердi қысқарту
- •Мүшелер мен тiндер атаулары бiлдiретiн грек-латын терминдерi:
- •Грек – латын префикстерi
- •Бiлдiретiн дара терминоэлементтер:
- •I. Терминоэлементтер мағынасын түсiндiрiңіз.
- •II. Аударыңдар.
- •Клиникалық терминдерге арналған жаттығулар
- •II. Терминдер мағынасын түсiндiрiңдер
- •Дәрiлiк заттардың тривиальды атаулары
- •Дәрiлiк заттардың тривиальды (кәдiмгi) атауларының жасалу тәсiлдерi
- •Ж±рнақтану
- •Тривиальды (кәдiмгi ) атаулардағы сөздiк бөлiктер
- •Ќ±рамында дәрiлiк формалар берiлген препараттар атауларының жасалу жолдары
- •III. Дәрiлiк заттардың латыншасын жазыңдар
- •Сөздiк формасы, негiзi. Белгiсiздiк рай. Латын тiлiнде етiстiктер түрге, жаққа, шаққа және райға бөлiнедi. Етiс-
- •Инфинитив (белгiсiздiк) формасы мен етiстiктiң
- •Б±йрық райдың жасалуы
- •Шартты рай (Conjunctivus)
- •Шартты райдың негiзінiң жасалуы
- •Шартты райдыњ 3 жақтағы өзiндiк жалғаулары
- •Активтi және пассивтi түрдегi шартты райдағы
- •Рецепте жиi қолданылатын етiстiктер
- •Рецепте қолданылатын fio, fieri
- •Fio, Fieri – етiстiгiнiң рецепте қолданылуы (жекеше түрде).
- •Шығыс септiгi (Ablativus)
- •Латын тiлiнде кейбiр префикстер табыс және шығыс септiктер
- •Iнде шылау сөздер болып қолданылады.
- •Рецепте жиi қолданылатын табыс және шығыс септiктерiндегi сөздер
- •Рецепт құрылымы
- •Рецептегi қосымша жазулар
- •Рецептегi сөздердiң жазылу тәртiбi
- •Дәрiлiк препараттардың рецепте жазылу тәсiлi
- •Таблеткалар мен балауыздар атауларын рецепте жазған кезде, табыс септiгiнде қолданылуы
- •Дәрiлiк-өсiмдiктер атаулары:
- •Қышқыл атауларының жасалуы
- •Оксид атауларының жасалуы
- •Iі. Берiлген сөздер негiзiнен қышқыл атауларын жасаңдар
- •Iiі.Берiлген элементтермен оксидтер атауларын жасањдар
- •IV. Рецептердi аударыңдар
- •Аниондар атаулары:
- •Тұздар атаулары :
- •Көмiртектiк радикалдар атауларында қолданылатын сөздiк бөлiктер
- •Рецептегi қысқартулар
- •Рецепте қысқартылатын сөздер тiзiмi:
- •Химиялық мағынаны беретiн сөздiк бөлiктер
- •I.Аударып, iлiк септiгiне қойыңыз
- •Сан есiм, үстеу, есiмдiк, шылау, жалғаулық Тақырыптың оқытылу мақсаты:
- •Үстеу – Adverbium
- •Рецепте жиi қолданылатын үстеулер:
- •Студенттердiң өздiк жұмысына арналған жаттығулар Оқылу ерекшiлiктерi. Екпiн.
- •Грек терминоэлементтерi
- •2 Септеу түрi.
- •Грек терминоэлементтерi.
- •Грек терминоэлементтерi.
- •Шырайлар
- •Грек терминоэлементтерi
- •Клиникалық терминологияға арналған жаттығулар
- •Фармацевтiк терминологияға арналған жаттығулар
- •Мазмұны:
- •Жанатаев Қазақбай Әбдуәліұлы Латын тілі.
Жаттығулар
I. Сөздiк түрiнде жазыңдар; көпше түр, iлiк септiгiн түзiңдер; қырқа, қарынша, жүрекше, қарынша, түйiн, бұрыш, ұрт, бұлшық ет, қойнау, без өсiндi, ганглит, тiзеше, иек, шумақ, буын, өкпе, тесiк, сiңiр.
II. Сын есiмдердiң көпше түр iлiк септiгiн түзеңдер; ұзын, шыбықтық, терең, қысқа, жәй, үлкен, жоғарғы, кiшi, алдынғы, ең кiшi, ең үлкен.
III. Аударыңдар
Dentium, tendinum, pulmonum, aurium, ossium, articulationum, retium, regionum, partium, cervicalium, posteriorum, nasalium, minorum.
Жаттығулар
Аударыңдар;
А. Маңдай қойнауларының аралықтары, оң жаќ жүрекшенiң өкпелiк веналарының қойнауы (синусы), сол жаќ жүрекшенiң өкпелiк веналарының тесiктерi, сiңiрлердiң қиылыстары; қабырғаларды көтерушi ұзын бұлшық еттер; бүккiштер сiңiрлерiнiң ұстағыштары, бөксе бұлшық еттерiнiң бұлшық ет аралық қалталары, тамырлардың тамырлары.
Б. Сiңiрлердiң байламдары, қол ұшы саусақтарының фиброзды қынаптары, кiшi жiлiншiк бұлшық еттерiнiң сiңiрлерiнiң жоғарғы ұстағышы; қабырғаларды көтергiш , қысқа бұлшық еттер, қанат тәрiздi өсiндiлердiң медиальдi және латеральдi табақшалары.
С. Күрек және ит тiстердiң медиальдi бетi, үлкен және кiшi тастақты нервтердiң өзектерi, қабақтардың бүйiрлі қосылысы, күрек және кiшi азу тiстердiң тiлдiк бетi.
Жаңа сөздер
-
Arteriosus, a, um
atrium, i n
bronchus, i m
cardiacus, a, um
comissura, ae f
generalis, e
glandula, a e f
suprarenalis, e
lobus, i m
medulla ossium, in
medulla spinalis
medullaris, e
paranasalis, e
sanguineus, a, um
stratum, i n
thalamus, i m
thymus, i m
trachea, ae f
vagina, ae f
Б. Carpus, i m
Lumbi, orum m
Membranaceus, a, um
Nodulus, i m
Opticus, a, um
Peron(a)eus, a, um
(seu fibularis, e)
valvula, ae f
vesica biliaris
артериальды
жүрекше
бронх
жүректiк
қосылыс
басты, жалпы
без
бүйрек үстi безi
бөлiк
сүйек миы
жұлын
милық
мұрын қасы
қан тасушы
қабат
таламус, мидың көру төмпегi
тимус, айырша без
кеңiрдек
қынап
бiлезiк
бел латын т.-де тек Nom.pl.-де
жарғақтық
түйiншек
көру
кiшi жiлiншiктiк
қақпақша
өт қуығы
12 - cабақ
Тақырыбы: Анатомиялық-гистологиялық терминология бойынша қорытынды бақылау жұмысына дайындық
I. Сөйлемдердi аударыңыз.
А. Margo anterior, os hyoideum, nodus lymphaticus, spina nasalis posterior, colon transversum, fissura orbitalis, radix vestibularis, foramen occipitale magnum, crista tuberculi minoris, fornix pharyngis, meatus externus, incisura pancreatis, dura mater encephali, lobus hepatis dexter.
Б. Corpus vesicae fellae (biliaris), ampulla recti, ligamentum fibulare, cornu sacrale, musculus glut(a)eus minor, ductus hepaticus sinister.
С. Nevrus facialis, glandula lacrimalis, stratum cerebrale, musculus transversus menti, cavitas nasi propria, ductus sublingualis major, nervus musculi tensoris palatini, hiatus canalis nervi petrosi minoris, apex radicis dentis.
II. Сөйлемдердi аударыңыз,
vv. meningaea mediae, nervi vasorum, retinaculum (tendinum) musculorum flexorum comissura palpebrarum lateralis, vaginae tendinum digitorum pedis, medulla renis, arteriae renis, rami alveolares superiores anteriores, rami parotidei, musculi peron(a)ei, foramina palatina minora, tractus spinalis nervi trigemini, corpora paraaortica, ganglia thoracica, glandula trunci sympathici, organa oculi accessoria, aa. сiliares posteriores longae, rr. tractus optici.