Iі. Берiлген сөздер негiзiнен қышқыл атауларын жасаңдар

borum, i n – бор; las, lactis, n – сүт; acetum, i n – сiрке суы; carbo, onis m – көмiр; citrus, i m - лимон; nicotinum, i n - никотин; sulfur, uris n – күкiрт; formica, ae f - құмырсқа.

Iiі.Берiлген элементтермен оксидтер атауларын жасањдар

Сынап, мыс, мырыш, магний, кальций, темір

IV. Рецептердi аударыңдар

Recipe: Unguenti Hydrargyri albi 5% 25.0

Detur. Sugnetur:

Recipe: Acidi folici 0.0008

Acidi ascorbinici 0.1

Dentur tales doses numero 30 in tabulettis

Signetur:

Recipe: Solutionis Iodi spirituosae 5% 20 ml

Tannini 3.0

Glycerini 10.0

Misce. Da. Signa:

Recipe: Sulfuris depurati

Magnesii oxydi

Sacchari ana 10.0

Misce, fiat pulvis

Detur. Signetur:

Recipe: Solutionis Hydrogenii peroxydi dilutae 50 ml

Detur. Signetur:

Recipe: Tabulettas Acidi glutaminici 0.25 obductas

Da. Signa.

 

 25 - сабақ

Тақырыбы: Тұздар атаулары. Рецептегi қысқартулар.

Тұздар атаулары екi зат зат есiмнен тұрады. Бiрiншi iлiк септiгiнде тұрған катион жазылады, екiншi атау септiгiнде анион жазылады.

Мыс: Calcii glycerophosphas – кальцийдiң глицерофосфоты.

Adrenalini hydrochloridum – адреналиннiң гидрохлоридi.

Methylii salicylas – метилсалицилат.(эфир).

Аниондар атаулары белгiлi бiр қышқыл атауларының латын тiлiндегi негiзiне as; is; idum – жұрнақтары жалғану арқылы жасалады. Сутегiсiз қышқыл тұздар аниондарының атаулары, орта текте II – жiктеуде жiктеледi, ал сутекті қышқыл тұздар аниондар атаулары, ер тегiнде III-жiктеуде жiктеледi.

Аниондар атаулары:

Сөздiк формасының үлгiсi			Жiктеу	Мысалдар латын тiлiнде	Мысалдар қазақ тiлiнде
Атау сеп.	Iлiк сеп.	Тегi			Журнақ	Анион атауы
as is idum	atis itis i	m m n	III III II	Sulfas, atis m Sulfis, itis m Sulfidum, i n	aт ит и-д	Сульфат Сульфит Сульфид

Негiзгi тұздар аниондарының атаулары sub –префиксi жалғану арқылы жасалады, ал қышқыл тұздар аниондарының атаулары hydro – префиксi жалғану арқылы жасалады. Мысалы: hydrocarbonas,atis m –гидрокарбонат. Subgallas,atis m – негiзгi галлат.

Тұздар атаулары :

Magnesii sulfas – магнийдiң сульфаты.

Cupri citras – мыстың цитраты.

Natrii nitris – нартийдiң нитритi.

Kalii arsenis – калийдiң арсенитi.

Gydrargyri cyanidum – сынаптың цианидi

Thiamini chloridum – тиаминнiң хлоридi.

Көмiртектiк радикалдар атауларында қолданылатын сөздiк бөлiктер

1. Көмiртектiњ радикалдар атаулары –yl – жұрнағы арқылы жасалып күрделi сөздер қатарына кiредi.

Мысалы: Benzylpenicillinum, Aethуlmorphinum.

2. Радикалдар атаулары өз алдына сөз болып, өте сирек қолданылады. Ол кезде олар атау септiгiнде ium, ал iлiк септiгiнде – ii болып аяқталады.

Мысалы: Methуlii salicylas – метил салицилат (силицил қышқылының метильдi эфирi).

3. Мына сөздiк бөлiктердi еске сақтаныздар:

а) meth – метил топтары. в) phen – фенил топтары

б) aeth – этил топтары г) benz – бензол топтары

Дәрiлiк заттар атаулары:

Aethylmorphinum, i n – этилморфин

Atrophinum, i n – атропин

Barbamylum, i n – барбамил

Benzylpenicillinum, i n – бензилпеницилин

Camphora, ae f – комфора

Chloformium, i n – хлороформ

Codeinum, i n – кодейн

Coffeinum-natrii benzoatis – натрийдiң кофейн-бензоаты

Ephederinum, i n – эфедерин

Glucosum, i n – глюкоза

Lincomycinum, i n – линкомицин

Methylii salycylas – метилсалицилат

Morphinum, i n – морфин

Oleandomycinum, i n – олеандомицин

Oleum Helianthi – күнбағыс майы

Oleum Olivarum – оливка майы

Phenobarbitalum, i n – фенобарбитал

Phenoxymethylpenicilinum, i n – феноксиметилпенициллин

Phenylii Salicylas – фенилсалицилат

Pilorocarpinum, i n – пилокарпин

Platyphillinum, i n – платифиллин

Rutinum, i n – рутин

Streptocidum, i n –стрептоцид

Strychninum, i n – стрихнин

Synoestrolum, i n – синэстрол

Басқа сөздер:

Glycepophosphas, atis m – глицефосфат

Nydrotartas, atis m – гидротартат

Isotonicus, a, um – изотониқалық

Tio sulfat, atis m – тиосульфат