
- •Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті Жанатаев қ.А.
- •Анатомиялық, гистологиялық терминология бөлiмi
- •Латын алфавитi
- •Дыбыстардың жiктелуi
- •Дауысты дыбыстар мен дауыссыз j (йота)-ның оқылуы /монофтонгтар
- •Дифтонгтар
- •Дауыссыз дыбыстардың оқылуы
- •Қосарланған әрiптердiң оқылуы
- •Диграфтар оқылуы
- •V. Дифтонгтардың оқылуына көңiл бөлiңдер.
- •VII. Диграфтар мен әрiптер қосылыстарының оқылуына көңiл бөлiңдер.
- •IX. Сөздердi латын әрiптерiмен жазыңдер.
- •Жаңа сөздер Зат есiмдер
- •Екпiндi қою ережесi
- •Анатомиялық терминдердiң құрылымы
- •1. Зат есiмнiң сөздiк формасы
- •2. Зат есiмнiң жiктелуiн анықтау
- •I. Сөздердiң жалғауларына қарап қай жiктеу түрiне жататынын анықтаңдер.
- •II. Сөйлемдердi аударып, әр сөздiң сөздiк формасын атаңдер.
- •Зат есiмдердiң сөздiк формасы
- •Сөздiк формасы.
- •Сын есiмдердiң екi тобы
- •Сын есiмдердiң жiктелуi
- •IV. Сөздiк формасын аяқтаңдар.
- •V. Аударып, әр сөздiң сөздiк формасын анықтап, схемасын сызыңдар.
- •VI.Gen.Sing – iлiк септiгiне қойып, сөздердi аударыңдар.
- •VII. Аударып, схемасын сызыңдар.
- •Жаңа сөздер
- •II топтағы сын есiмдер
- •Салыстырмалы шырайдың жасалу жолдары
- •Салыстырмалы шырайдың сөздiк формасы
- •Салыстырмалы шырайдағы сын есiмдердiң жiктелуi
- •Жаңа сөздер
- •Сын есiмдердiң зат есiмдер қатарына көшуi (субстантивация)
- •Жаттығулар
- •1. Сөйлемдердi аударып, схемасын сызыңдар.
- •2. Сөйлемдердi аударып, схемасын сызыңдар.
- •Жаңа сөздер
- •I жiктеудегi зат есiмдер
- •II жiктеудегi зат есiмдер
- •III жiктеудегi зат есiмдер
- •I топ сын есiмдер
- •II топ сын есiмдер
- •6 Сабақ
- •III. Сөздiк формасын аяқтаңдар.
- •Зат есiмнiң 3-жiктеуi
- •III жiктеудегi зат есiмнiң тегiн анықтау туралы жалпы мәлiмет
- •Бұлшық еттердiң қимылына қарай атаулары
- •Қызметiне қарай берiлген мына бұлшық ет атауларын есте сақтаңдар
- •II. Зат есiмдi сын есiмдермен байланыстырыңдар.
- •Ережеге бағынбайтын зат есiмдер:
- •Жаттығулар
- •I. Берiлген терминдердi латын тiлiне аудараңдар:
- •II. Берiлген терминдердi қазақ тiлiне аударыңдар.
- •III. Сөйлемдердi аударып, схемасын сызыңдар.
- •3 Жiктеу n тегiндегi зат есiмдер:
- •Жаттығулар
- •Жаттығулар
- •VI. Берiлген зат есiмнiң атау септiгi көпше түрiн жасаңыз.
- •VII. Берiлген сын есiмнiң атау септiгi көпше түрiн жасаңыз.
- •VIII. Зат есiмдердi сын есiмдермен байланыстырыңыз.
- •IX. Қазақ тiлiне аударыңыз.
- •Зат есiмдер мен сын есiмдер сөздiк формасы
- •Жаттығулар
- •III. Аударыңдар
- •Жаттығулар
- •Жаңа сөздер
- •I. Сөйлемдердi аударыңыз.
- •II. Сөйлемдердi аударыңыз,
- •III. Аударып атау септiгi көпше түрiне қойыңыз
- •IV. Аударып iлiк септiгi көпше түрiне қойыңыз
- •V. Жазбаша аударыңыз,
- •Сөз құрылымына қарай талдау. Сөз тудырушы жәнеқұралған негiз.
- •Грек - латын терминоэлементтерi
- •Сөз құрау тәсiлдерi
- •Жұрнақтандыру
- •Зат есiмдер және сын есiмдер жұрнақтары
- •Сын есiм жұрнақтары
- •Жаңа сөздер
- •Ерiктi және ерiксiз термино элементтер
- •Сөз құраудың кейбiр ерекшелiктерi
- •Сөз құраушы негiздердiң варианттығы.
- •Клиникалық терминология
- •Дене бөлiктерiн, ағзалардың атауларын бiлдеретiн грек-латын сөздерi
- •Iлiм, ғылым зерттеу диагностикасы тәсiлi, емдеу, ауру атауларын бiлдiретiн грек тэ
- •Ossis, iass, ismus, oma жұрнақтары
- •Ұлпалар мен мүшелердiң патологиялық өзгерiстерiн бiлдiретiн грек терминоэлементтерi
- •Күрделi сөздердi қысқарту
- •Мүшелер мен тiндер атаулары бiлдiретiн грек-латын терминдерi:
- •Грек – латын префикстерi
- •Бiлдiретiн дара терминоэлементтер:
- •I. Терминоэлементтер мағынасын түсiндiрiңіз.
- •II. Аударыңдар.
- •Клиникалық терминдерге арналған жаттығулар
- •II. Терминдер мағынасын түсiндiрiңдер
- •Дәрiлiк заттардың тривиальды атаулары
- •Дәрiлiк заттардың тривиальды (кәдiмгi) атауларының жасалу тәсiлдерi
- •Ж±рнақтану
- •Тривиальды (кәдiмгi ) атаулардағы сөздiк бөлiктер
- •Ќ±рамында дәрiлiк формалар берiлген препараттар атауларының жасалу жолдары
- •III. Дәрiлiк заттардың латыншасын жазыңдар
- •Сөздiк формасы, негiзi. Белгiсiздiк рай. Латын тiлiнде етiстiктер түрге, жаққа, шаққа және райға бөлiнедi. Етiс-
- •Инфинитив (белгiсiздiк) формасы мен етiстiктiң
- •Б±йрық райдың жасалуы
- •Шартты рай (Conjunctivus)
- •Шартты райдың негiзінiң жасалуы
- •Шартты райдыњ 3 жақтағы өзiндiк жалғаулары
- •Активтi және пассивтi түрдегi шартты райдағы
- •Рецепте жиi қолданылатын етiстiктер
- •Рецепте қолданылатын fio, fieri
- •Fio, Fieri – етiстiгiнiң рецепте қолданылуы (жекеше түрде).
- •Шығыс септiгi (Ablativus)
- •Латын тiлiнде кейбiр префикстер табыс және шығыс септiктер
- •Iнде шылау сөздер болып қолданылады.
- •Рецепте жиi қолданылатын табыс және шығыс септiктерiндегi сөздер
- •Рецепт құрылымы
- •Рецептегi қосымша жазулар
- •Рецептегi сөздердiң жазылу тәртiбi
- •Дәрiлiк препараттардың рецепте жазылу тәсiлi
- •Таблеткалар мен балауыздар атауларын рецепте жазған кезде, табыс септiгiнде қолданылуы
- •Дәрiлiк-өсiмдiктер атаулары:
- •Қышқыл атауларының жасалуы
- •Оксид атауларының жасалуы
- •Iі. Берiлген сөздер негiзiнен қышқыл атауларын жасаңдар
- •Iiі.Берiлген элементтермен оксидтер атауларын жасањдар
- •IV. Рецептердi аударыңдар
- •Аниондар атаулары:
- •Тұздар атаулары :
- •Көмiртектiк радикалдар атауларында қолданылатын сөздiк бөлiктер
- •Рецептегi қысқартулар
- •Рецепте қысқартылатын сөздер тiзiмi:
- •Химиялық мағынаны беретiн сөздiк бөлiктер
- •I.Аударып, iлiк септiгiне қойыңыз
- •Сан есiм, үстеу, есiмдiк, шылау, жалғаулық Тақырыптың оқытылу мақсаты:
- •Үстеу – Adverbium
- •Рецепте жиi қолданылатын үстеулер:
- •Студенттердiң өздiк жұмысына арналған жаттығулар Оқылу ерекшiлiктерi. Екпiн.
- •Грек терминоэлементтерi
- •2 Септеу түрi.
- •Грек терминоэлементтерi.
- •Грек терминоэлементтерi.
- •Шырайлар
- •Грек терминоэлементтерi
- •Клиникалық терминологияға арналған жаттығулар
- •Фармацевтiк терминологияға арналған жаттығулар
- •Мазмұны:
- •Жанатаев Қазақбай Әбдуәліұлы Латын тілі.
Сын есiм жұрнақтары
I. Сөз құраушы негiздiң белгiлерiн “бай, жеткiлiктi” деген мағына беретiн сын есiмдер жасалады.
-os,-us |
Sguama – қабыршақ Verruс-a – сүйел |
Sguamosus, a, um – қабыршақтық Verrue osus, a, um – сүйелдi |
Lentus, a, um |
Pus, pussis – iрiң |
Puru-lentus,a,um-iрiңдi |
II. Сөз құраушы негiздiң белгiсiмен “қамтамасыз етiлген” деген мағынаны беретiн сын есiмдер жасалады.
Atus, a, um |
Caud-a-қ±йрық Stri-a-жолақ |
Caгd-atus, a, um – құйрықты Stri atus, a, um – жолақты |
III. Сөз құраушы негiзден “тұрады” деген мағынаны беретiн сын есiмдер жасалады.
еus, a, um |
Os, ossis – сүйек amyl – um – крахмал |
Osseus, a, um– сүйектiк Amylaceus,a,um – крахмалды |
IV. Сөз құраушы негiзге “қатысты” “тиiстi” деген мағынаны беретiн сын есiмдер жасалды.
al is, e ar is, e tic (us, a, um) (грек) |
Coron a - тәж Clavical-a – бұғана Thorax,acis – кеуде клеткасы |
Coron alis, e – тәждiк Clavienl-aris, e – бұғаналық Thorac – icus, a, um – кеуделiк |
e (us, a, um) in (us, a, um) |
Gaster, tris – асқазан Perone – кiшi жiлiншiк Pharynx,ngis– жұтқыншақ Palat-um – таңдай Ntev-us – жатыр Pelvis – жамбас |
Gart-icus,a,um– асқазандық Peron-eus ,a,um – кiшi жiлiншiк Pharyng-eus,a,um– жұтқышақ Palat-inus,a,um– тандайлық Uter-inus,a,um– жатырлық Pelvinus,a,um– жамбастық |
V. Сөз құраушы негiзге “ұқсас, сәйкес” деген мағынаны беретiн сын есiмдер жасайды.
-ide (us,a,um) -ides (грек) -lorm (is,e) |
Rhombos – ромб Delta – дельта Crux, cruris – крест |
Rhomboideus, a, um – ромб тәрiздi Deltoideus,a,um – дельта тәрздi Cruci-formis,e – крест тәрiздi |
VI. Сөз құраушы негi
зге “тасушы, жеткiзушi” деген мағынаны беретiн сын есiмдер жасайды.
-fer, a, um -fer, us phor, us,a,um |
Semen, inis – ұрық Sudor, oris – тер Oon (грек) – тұқым |
Semin-i-fer - ұрық тасушы Sudor-i-fer – тер шығарушы Oophorus – тұқым тасушы |
VII. Сөз құраушы негiздi «жасаушы, тудырушы» деген мағынаны беретiн сын есiмдер жасайды.
-gen us, a, um -genes (грек) |
Cancer – рак Pyon – iрiң Enteror – iшек |
Cancero-genus – рак тудырушы Pyogenus-iрiң жасаушы Enterogenus- iшек ауруын тудырушы |
I. Сөздiк талдау жасаңыз
Tuberalis, tuberosus, tuberculum, tuberositas, tubercularis, tubulus, tuba, tubula, tubalis; bulla, bullosus; capitulum, capitalis; denticulus, dentalis; vesicula, vesicularis, vesicalis;
II. Жұрнақтарды бөлiп, мағынасын түсiндiрiп, аударыңдар.
Cuticula, tuberculum, mammilla, frenulum, glomerulum, ossiculum, ventriculus, corpusculum, lingula, lingualis, lingularis, radicula, ventralis, dorsalis, tympanicus, caninus, meningeus, membranosus, cardiogenus, spongiosus, analis, femoralis, geniculum, maxillaris, coccygeus, carpeus, parotideus, tarseus, phalangeus, caroticulus, pubicus, neurogenus.
III. Аударып, жұрнақтар мағынасын түсiндiрiңдер
Papilla, parotidea, ductus pancreaticus, fossa condylaris, fossula petrosa ossis temporalis, incisura fibularis, procesus styloideus, ductus hepaticus, os scaphoideum, palatum osseum, vena gastrica, m.gluteus, arteria meningea, ductuli prostatiсi, fossa canina maxillae, cavitas medullaris, cornu sacrale, apex ossis sacri, tuber ischiadicum, systema nevrosum centrale.
IV. Клиникалық терминдердi аударыңдар
Perforatio appendicis, abscessus chronicus, abscessus hepatis ,ascaridosus, glaucoma malignum pigmentosum, glaucoma juveniale, polypus mucosus simplex, polypusfibrosus, cancer papillaris, eruptio medicamentosa, ulsus gangraenosum, cysta dentalis radicularis, cysta palatina, cancer pulmonis.