3 Жiктеу n тегiндегi зат есiмдер:
Abdomen, inis n – iш
Caput, itis n – бас
Corpus, oris n – дене
Diaphragma, atis n – көк ет
Foramen, inis n – тесiк
Crus, cruris n – аяқ, сирақ
Hepar, atis n – бауыр
Occiput, itis n – шүйде
Pectus, oris n – кеуде
Stroma, atis n – мүше тірегi
Tempus, oris n - самай
Zуgoma, atis n – бет
Chiasma, atis n - қиылыс
Femur, oris n – сан
Glomus, eris n – шумақ
Systema, atis n – жүйе
Tegmen, inis n – төбе
Viscus, eris n – iш құрылысы
Жаттығулар
I. Сөздiк формасын аяқтаңдар.
Abdōmen, semen, nomen, infugen, forāmen, pecten, tegmen, limen; genus, pectus, tempus, crus, pus; sulfur, femur; stroma, systema, carcinōma; rete, ile; fel (fellis), mel; pulvinar, calcar, thenar; caput, occiput, sinciput.
II. Iлiк септiгiне қойыңдар.
Declive, raphe, rete, diploё, systole, chole, diastole, dyspnoё, zygoma, oedema, struma, squama, stroma, trauma, bregma, platysma, chiasma, parenchyma, mamma, diastema, diaphragma.
III. Аударыңдар.
A. Glomus caroticum, ren accessorius, systema lymphaticum, sinus occipitalis durae matris, cavitas (=cavum) abdominis, glomus pulmonale, caput superius, musculi pterygoidei, pancreas accessorium, foramen palatinum majus, tegmen tympani, lobus anterior hypophysis, cavitas oris propria, foramen venae cavae, lopus hepatis dexter/sinister, crus anterius capsulae internae, stroma ganglii, hepar mobile, appendix fibrosa hepatis, rete venosum, porta hepatis, cortex thymi, hilus lienis, cortex renis, tuber frontale, musculus longus capitalis.
B. Pars cartilaginea tubae auditivae, arteria meningea media, caput ossis femoris, corpus adiposum infrapatellare, diaphragma urogenitale, pars dorsalis pontis, corpus pineale, calcar avis, crus membranaceum simplex, rete mirabile, corpus adiposum orbitae, systema nervosum centrale, radiatio corporis callosi, corpus vitreum, pecten anale, corpus medullare, systema urogenitale, pecten ossis pubis, caput et crus stapedis, stroma iridis, parenchyma testis, articulatio talocruralis, arteria circumflexa femoris lateralis.
C. Diaphragma oris, basis cartilaginis arytenoideae, periodontium insertionis, corpus mandibulae, stroma glandulae, foramen infraorbitale maxillae, musculus rectus capitis posterior major, crus mediale cartilaginis alaris majoris, isthmus cartilaginis, foramen mentale, corpus adiposum buccae, canalis radicis dentis corpus linguae, crus anterius, radix superior nervi hypoglossi, ganglion spirale cochleae, crus osseum commune, pars ossea tubae auditivae, apex capitis fibulae, rete articulare genus, canalis infraorbitalius maxillae, foramen apicis radicis dentis, facies anterior lentis, foramen caecum linguae, musculus obliquus externus abdominis.
10 – сабақ
Тақырыбы: Атау септiгi көпше түрдегi зат есiмдер
Атау септiгi көпше түрдегi зат есiмдердi жасау үшiн, төмендегi жобаны бiлу қажет.
1 2 3 4
Зат
есімнің сөз формасын аламыз Оның
жіктеуін анықтаймыз Оның
тура негізін анықтаймыз Анықталған
негізге атау септігі көпше түрі жалғауы
жалғанады
Атау септiгi көпше түрдегi зат есiмдердiң I-V жiктеулер мынандай жалғаулары бар:
-
Тектерi
Жiктеу
m
f
n
I
ae
II
-i
-a
III
еs
Es
-a
ia (e,al,ar-аяқталған зат есiмдер)
IV
us
ua
V
es
Жоғарыда берiлген 1-таблицаны пайдалана отырып мына зат есiмдерге талдау жасап көрiңiздер:
Сөздiк формасы Жiктеуi Негiзi Атау септiгi көпше түрi
vertera,ae f I vertebr vertebrae
sul cus,i m II sulc sulci
ligamentum II ligament ligamenta
foramen,inis m III foramin foramina
processus,us m IV process processus
facies,ei f V faci facies
Атау септiгi көпше түрдегi сын есiмдер
Атау септiгi көпше түрдегi сын есiмдердi жасау үшiн,төмендегi жобаны пайдалану керек.
1 2 3 4
Атау
септігі көпше түрі жал?ауын қоямыз Жіктеуін, тегінанықтаймыз Тобын, шырайын анықтаймыз Сын
есімнің сөздік формасын аламыз
Атау септiгi көпше түрдегi сын есiмдер ларын есте сақтаңыздар.
-
Тегi
I-топ (I-II жiктеу және күшейтпелi шырай)
III Жiктеудегі сын есімдер,
Салыстырмалы шырай
M
-i
s
(ior) -es
F
-ae
es
(ior) -es
N
-a
-ia
(ior) -a
Жоғарыда берiлген таблицаны пайдалана отырып, қалыпты және салыстырмалы шырайдағы сын еciмдерге талдау жасап көрiңiздер.
-
Атау, жекеше түрлерi
Тобы
Жiктеуi
Тегi
Негiзi
Атау көпше түрлерi
Pilosus
Pilosa
Pilosum
Vertebralis
Vertebralis
Vertebrale
Simplex
Simplex
Posterior
Posterius
I
I
I
II
II
II
II
II
II
II
II
I
II
III
III
III
III
III
III
III
m
f
n
m
f
n
mf
m
mf
n
Pilos-
Pilos-
Pilos-
Vertebral-
Vertebral-
Vertebral-
Simplic-
Simplic-
Posterior-
Posterior-
Pilosi
Pilosae
Pilosa
Vertebrales
Vertebrales
Vertebra
Simplices-
Simplicia
Posteriores
Posteriora