III. Сөйлемдердi аударып, схемасын сызыңдар.

а. Labyrinthus osseus auris internae, terminatio nervi cutis, vestibulum oris, caput pancreătis, os, coccygis, vas capillare, ductus cochlearis auris internae, bifurcatio trunci pulmonalis, arteria carōtis, regio thorācis posterior, regio cervīcis anterior, pars thoracica aortae, pelvis major et minor, vas lymphaticum superficiale, cavitas, s.cavum thorācis, margo dexter cordis, sanguis venōsus et arteriōsus, canalis palatinus major, arteria carōtis communis, margo inferior pulmonis sinistri, margo superior patris petrosae (=pyramidis).

ә. Pars optica retīnae, bursa tendinis calcanei (Achillis), articulatio capitis costae, inclinatio pelvis, arcus tendineus fasciae pelvis, axis pelvis, axis opticus, pia mater medullae (spinalis), symphўsis pubica vagina tendinis musculi extensoris hallūcis longi, articulatio numeri, canālis tendinis musculi flexsoris carpi radialis, os pubis, margo lateralis pedis, margo ciliaris iridis, fornix sacci lacrimalis, regio mediāna thorācis, arcus cartilaginis cricoideae, substantia, nucleus et cortex lentis.

б. Cutis frontis, pars oralis, fornix pharyngis, margo linguae, canālis mandibulae, pulpa dentis, dens incisīvus superior lateralis, facies contacta dentis, margo infraorbitalis, pars libғra, gingīvae, musculus dilatātor naris.

3-жiктеу f-тегiндегi зат есiмдер

Appendix,icis f - соқыр iшек (өсiндi).

A carotis, idis f - ұйқы артеиясы.

Atriculatio, onis f – буын.

Auris, is f – құлақ.

Basis, is f – негiз.

Cavitas, atis f (cavum,in) - қуыс.

Cervix, icis f - 1).мойын, 2)мойын (жатыр, қуық, тiс).

Cutis, is f – терi.

Frons, frontis f – маңдай.

Gl.parotis, tidis f – құлақ айналасы безi.

Meninx, ngis f – ми қабығы (көбнесе көпше түрде)

Pars, partis f – бөлiк.

Radix, icis f – тамыр, түбiр.

Pelvis, is f – жамбас.

Pelvis renalis – бүйрек қалқаны.

Pyramis, idis f (грек) – пирамида.

Regio, onis f – аймақ.

Synchondosis, is f (грек) – синхондроз.(шеңіршектік дамуы)

Symphysis, is(грек) – симфиз.

Tuberositas, atis f – бұдыр.

Bilis, is f - өт.

Extremitas, atis f – соңы, ұшы, (тек ұзын мүшелердiң).

Impressio, onis f - қысым.

Iris, idis f - қабақша, көз қабақшасы.

Lens, lentis f – көздiң жылтыр қабықшасы.

Phalanx,ngis f – фаланга (сүйекше, саусақ сүйегi).

Pubes,is f - қасаға.

9 – cабақ

Тақырыбы: III жiктеудегi n-тегiндегi зат есімдер

1. III жiктеуде орта текте (n) зат есiмдердiң белгiсi атау септiгiнiң жалғаулары болып табылады: en,-us,-ma,-ur,-l,-ar,-ut, e жалғауы

2. Атау септiгiнде жалғауы кµрсетіледі, iлiк септiгінің жалғауы негiз бөлiгi- мен берiледi.

3. III жiктеуде атау септiгiнде us- жалғауымен аяқталған зат еiсмдер, iлiк септiгiнде oris, eris, uris, болып аяқталса орта текке (n), ал utis, udis болып аяқталса f тегiне жатады.

utis,udis  f

us

oris,eris, ris  n

4. Сонымен қатар III жiктеу n – тегiндегi e жалғауы зат есiмдердi және f - тегiндегi е - жалғауымен аяқталатын грек тiлiндегi зат есiмдерден ажырата бiлу керек. Мысалы: rete, is n – тор, raphe, еs f – тiгiс (грек), diploe, es f – диплоэ.

5. III жiктеу n -тегiндегi ma- жалғаумен аяқталған зат есiмдердi , I жiктеу f-тегiнде а – жалғауымен аяқталған зат есiмдерден ажырата бiлу керек.

Мысалы: stroma, atis n ; squama, ae f.

N e n t r u m

 

Атау септiгi en us ur ma e l ar ut

Iлiк септiгi in+is o/e/u or+is at+ is is ll/al+is ar+is it+is

жалғауы + ris

(негiз бөлiгiмен)

Ережеге бағынбайтын сөздер: ren, renis m – бүйрек ; lien, enis m – көкбауыр.