Жаңа сөздер

I жiктеудегi зат есiмдер:

A. bursa, aef- қап, қалта valvula, aef - қақпақша

pleura, aef – плевра (өкпенi жабатын vena portae – қақпа венасы

жұқа қабық)

II жiктеудегi зат есiмдер:

A. cerebellum, i n – мишық nervus, i m – жұйке

cerebrum, i n -үлкен ми nodus, i m – түйiн

encephalon, i n – бас миы oculus, i m – көз

ganglion, i n – жүйкелiк түйiн ostium, i n – тесiк

I топтағы сын есiмдер:

A. cavus, a, um - қуыстық Б. cutaneus, a, um- терiлiк

laryngeus, a, um –көмейлiк ischiadicus, a, um – шонданайлық

magnus, a, um – үлкен latus, a, um – кең

parvus, a, um – кiшi longus, a, um - ұзын

pharyngeus, a, um – жұтқыншақтық mastoideus, a, um - емiзiктiк

profundus, a, um – терең squamosus, a, um - қабыршақтық

II топтағы сын есiмдер:

A.auricularis, e – құлақтық C. lacrimalis, e – көз жастық

dorsalis, e – арқалық lingualis, e - тiлдiк

facialis, e – беттiк

muscularis, e – бұлшық еттiк

parietalis, e – төбелiк

ventralis, e – iшкi жақ (вентральды)

Сын есiмнiң салыстырмалы шырайы:

A.anterior, ius – алдыңғы minor, us – кiшi

inferior, ius – төменгi posterior, ius - артқы

major, jus - үлкен superior, ius – жоғарғы

Сын есiмнiң күшейтпелi шырайы

Күшейтпелi шырай жәй шырай негiзiне –issim жұрнағы мен us(m), a(f), um(n) жалғаулары жалғану арқылы жасалады.

Тектік жалғаулары us(m), a(f), um (n) Longissimus, a, um

Brevissimus, a, um

Жәй шырай негізі

Long-,brev-,

- issim жұрнағы

- issim

- issim

+ +

 

 Ал -er – жалғауымен аяқталған сын есiмдерге күшейтпелi шырайда -rim – жұрнағы мен us, a, um тектiк жалғаулары жалғанады.

Мысалы: ruber, a, um ruber-rimus, a, um.

Негiздерi әртүрлi сын есiм шырайлары

Әр түрлi шырайларда негiздерi толық өзгеретiн бiрнеше сын есiмдер бар.

Жәй шырай Салыстырмалы шырай Күшейтпелi шырай

magnus, a, um major, ius maximus, a, um

parvus, a, um minor, ius

minimus, a, um

Жалпы сын есiмдер туралы мәлiмет

Сын есiмдер түрлерi	Жалғаулар саны	Тектiк жалғаулары	Мысалдар
Сын есiмдер I тобы	3	- us, -a, -um - er, -a, -um	londus, a, um dextev, dra, trum
Сын есiмдер II тобы	3 2 1	еr, -is, -e іs, -e -s -ns - x	celer, is, e frontalis, e teres, etis sapiens, ntis simplex, icis
Салыстырмалы шырай	2	-ior, -ius	major, jus
Күшейтпелi шырай	3	-us, -a, -um	latissimus, a, um

I, II топтағы сын есiмдер, салыстырмалы және күшейтпелi шырайлар зат есiмдермен өздерiңiз бiлетiн ережелер бойынша байланысады. Ал II топтағы үш жалғаулы сын есiмдер -er, -is, -e зат есiмдермен жалпы ереже бойынша байланысады және медицина терминалогиясында олар өте сирек кездеседi.

Бiр жалғаудан тұратын сын есiмдер зат есiмдермен ереже бойынша байланысады. Бұл сын есiмдердiң жалғауы барлық текке бiрдей болғандықтан, зат есiммен байланысқанда да бiрдей болады.

Мысалы: herpes (m) simplex - жәй герпес

Articulatio (f) simplex - жәй буын

epithelium (n) simplex - жәй эпитемий

Бiр жалғаулы сын есiмдер барлық II топтағы сын есiмдер сияқты III жiктеу түрiнде септеледi. Осы кезде олардың iлiк септiгi негiзi өзгередi.

teres teretis дөңгелек

biceps bicipitis екi басты

sapiens sapientis ақылды

simplex simplicis жєй