13. Негізгі терминдер мен түсініктер сөздігі

Абсолюттік монархия-шексіз монархия

Әлеуметтік норма-қоғамдық манызы бар қоғамдық қатынасты реттейтін, қабылданған және бекітілген нормалардың жиынтығы

Басқару нысаны-қоғамда жоғары мемлекеттік биліктің ұйымдасуы

Гипотеза-өмірде болатын нақтылы жағдайларда құқықтық норманың қолданылуы

Достық-сирек кездесетін, тәуелсіз мемлекеттердің арнайы бір мақсатқа жету үшін құрылған одағы

Демократиялық режим-барлық халықтардың теңдік пен бостандыққа негізделген идеясында мемлекеттің басқару ісіне қатысуы, биліктің халықта болуы

Демократиялық емес режим-халықтың билік жүргізу ісінен алшақтатылуы

Диспозиция-құқық нормасы бекіткен субъектілердің мінез-құлық ережелері

Империя-мемлекеттің күш қолдану арқылы біріктіру

Конституциялық монархия-шектелген монархия

Креационизм-әлемнің барлығын құдайдын жаратуымен түсіндіреді

Конфедерация-бір біріне тәуелсіз мемлекеттердің арнайы бір мақсатқа жету үшін құрылған одағы

Конституция-мемлекеттің құқықтық жүйесінде ең жоғарғы күші бар, референдум арқылы немесе парламентте қабылданатын құрылтайлық дәрежеге ие негізгі заңы

Консолидация-кейбір нормативтік құқықтық кесімдерді біріктіру арқылы нормалдарда кездесетін қайталауларды жоққа шығарып, жаңа мәтінін қалыптастыру

Құқықтық мемлекет-мемлекетте гуманизм, адамгершілік, теңдік, бостандық идеяларының құқықтық қағидаларға ұласып, құқық үстемдік еткен, бассыздық пен заңсыздыққа жол бермеу үшін биліктің барлық тармақтарының арнайы тетіктермен тежеу арқылы адам құқытарының тиімді қорғалуы

Құқық-әрбір этнос мәдениетінің үлгісі ретінде қалыптасып, мемлекетпен қоғамдық қатынастарды реттеу, қорғау мақсатында бекітілген, адамгершілік қасиеттерді анықтайтын, әділеттілік қағидаларын жариялайтын және қажет болған жағдайда күшпен қамтамасыз етілетін нормалардың жиынтығы

Құқық қағидалары-қоғамдық қатынастарды реттеу, қорғау барысында қалыптасқан құқық жүйесінің қалыптасыу және құрылуының, мәнінің негізгі идеяларының жиынтығы

Құқықтық идеализ-құқықтық қоғамдық қатынастарды реттеудегі рөл мен мүмкіндіктерін асырып бағалау

Құқықтық нигилизм-құқықтық тәртіпке деген сыйламаушылық көз қарас

Мемлекет-арнайы бір аумақтық кеңістіктегі таптық қоғамда билік жүргізетін басқаруды іс жүзіне асырайтын арнайы адамдардың құқықтық негізде ұйымдасқан саяси жүйесі

Мемлекет нысаны-мемлекетте билік жүргізуді ұйымдастырудың арнайы сынарларының мәндік жиынтығы

Мемлекеттің құрылым нысаны-мемлекетте биліктің территориялық кеңістікте ұйымдасуы және іс жүзіне асырылуы

Мемлекеттің функциялары-оның алдында тұрған міндеттері мен мақсаттарын іс жүзіне асырудың негізгі бағыттары

Ңұсқаулық-заңдардың қоғамдық қатынастардың қандай да бір саласында қолданылуын егжей-тегжей көрсететін нормативтік-құқықтық кесім

Объект-құқық бұзушылы қол сұққан қоғамдық қатынастардың жиынтығы және соның нәтижесінде зиянды зардаптардың пайда болуы

Плюрализм-көппікірлілік

Реципроктлық-коллективті түрде өндірілген өнімнің бәріне ортақ болуы

Редистрибуция-жиналған барлық өнімнің қоғам мүшелері арасында тең бөлінуі

Республика-жоғары мемлекеттің биліктің қалыптасуы сайлау арқылы белгілі бір мерзімге дейін құрылады

Романо-германдық құқықтық жүйе-тарихи даму барысында рим құқығы және оның рецепциясын жасау негізінде нормативті құқықтық кесімдердің қабылдануы

Регламент-қандайда бір мемлекеттік орган мен оның құрылымдық бөлімшелерінің қызметінің ішкі тәртібін реттейтін нормативтік құқықтық кесім

Саяси режим-мемлекетте билік жүргізудің арнайы тәсілдері

Санкция-мемлекет бекіткен құқықтық нормасын субъектілерге қолданылатын жаза, заңды жауапкешіліктін түрі

Субъект-жауапқа тарту қабілеттілігі бар, құқық бузушылық жасаған сәтте заң белгіленген арнайы жасқа толған адамда айтады

Унитарлық-мемлекетте бір орталықтан басқарылатын биліктің қалыптасуы, құрамында басқа мемлекеттік құрылымдардың болмауы және аумақтарының әкімшілік-аумақтық бөліктерден құрылуы

Федерация-бір мемлекеттің құрамында толық тәуелсіздікке ие болмаған мемлекеттік субъектілердің болуы

Функция-орындау деген мағынаны білдіреді

Эволюция теориясы-әлемнің пайда болуы Үлкен жарылыс теориясымен түсіндіріледі

Құқық-әрбір этнос мәдениетінің үлгісі ретінде қалыптасып, мемлекетпен қоғамдық қатынастарды реттеу,қорғау мақсатында бекітілген,адамгершілік қасиеттерді анықтайтын,әділеттілік қағидаларын жариялайтын және қажет болған жағдайда күшпен қамтамасыз етілетін нормалардың жиынтығы.

Құқық қағидалары-қоғамдық қатынастарды реттеу,қорғау барысында қалыптасқан құқық жүйесінің қалыптасужәне құрылуының,мәнінің негізгі идеяларының жиынтығы.

Әлеуметтік норма-қоғамдық маңызы бар қоғамдық қатынасты реттейтін,қабылданған және бекітілген нормалардың жиынтығы.

Құқықтық идеализм-құқықтың қоғамдық қатынастарды реттеудегі рөл мен мүмкіндіктерін асырып бағалау.

Құқықтық сана-қолданыстағы және қалаған құқыққа деген адамдардың қатынасын көрсететін сезімдері мен елестерінің ,көз қарастары мен эмоцияларының жиынтығы.

Құқықтық нигилизм құқықтық тәртіпке деген сыйламаушылық көзқарас.

Консолидация-кейбір нормативтік құқықтық кесімдерді біріктіру арқылы нормаларда кездесетін қайталауларды жоққа шығарып,жаңа мәтінін қалыптастыру.

Гипотеза-өмірде болатын нақтылы жағдайларда құқықтық норманың қолданылуы.

Диспозиция-құқық нормасы бекіткен субьектілердің мінез-құлық ережелері.

Санкция-мемлекет бекіткен құқық нормасын субьектілерге қолданылатын жаза,заңды жауапкершіліктің түрі.

Құқықтық идеализм-құқықтың қоғамдық қатынастарды реттеудегі рөл мен мүмкіндіктерін асырып бағалау.

Обьект-құқық бұзушылық қол сұққан қоғамдық қатынастардың жиынтығы және соның нәтижесінде зиянды зардаптардың пайда болуы.

Субьект-жауапқа тартуға қабілеттілігі бар,құқық бұзушылық жасаған сәтте заң белгіленген арнайы жасқа толған адамды айтады.

Құқықтық нигилизм құқықтық тәртіпке деген сыйламаушылық көзқарас.

Регламент-қандай да бір мемлекеттік орган мен оның құрылымдық бөлімшелерінің қызметінің ішкі тәртібін реттейтін нормативтік құқықтық кесім.

Құқық нормасын доктриналдық талқылау- құқық нормаларын ғалымдармен-заңгерлермен кітаптарында, ғылыми түсініктемелеріндегі, мақалаларындағы өте терең және негізді талқылау.

Нормативті келісім- құқықтық- шығармашылық субьектілерінің арасындағы келісім, оның нәтижесінде жаңадан құқық нормасы пайда болады.

Келісім тәртібі- шаруашылық және басқа келісімдердегі көрсетілген міндеттерді субьектілердің сақтай білуі.

Табиғи құқық- адамның табиғи қамтамасыз етілген құқықтары мен еркіндігінің жиынтығы, сонымен қатар, белгілі заң шығарушыдан тәуелсіз.

Құқықты теріс пайдалану- субьективті құқықты оның әлеуметтік орнына қарсы пайдалануы арқылы заңмен қорғалатын қоғамның, мемлекеттің, жеке адамдардың құқықтарын бұзу.

Ипичмент- жоғары лауазымды адамдарды жауапқа тарту процедурасы.

Талап- бұзылған құқықты не болмаса, дауға түскен заңды мүддені қорғайтын заңды құрал.

Лоббизм- белгілі әлеуметті құрылымдардың мүдделері үшін , құқықтық шығармашылық процессінде және құқықты қолдануда басқару шешімдеріне қысым жасайтын топ арқылы ықпал ету нысаны.

Мораль- адамдардың тәртібін, жақсылық, әділдік, адалдық жағынан реттейтін нормалар мен принциптерінің жүйесі.